استقلال دانشگاه؛ زيربناي توسعه كشور

غلامرضا ظريفيان

1- مهر هر سال دانشگاه تهران به رسم آيين بازگشايي دانشگاه ها ميزبان رياست محترم جمهوري و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي، وزراي علوم و بهداشت، روساي دانشگاه ها و تعدادي از دانشجويان است. اين مراسم عمدتاً به صورت سخنراني برگزار مي شود و نه گفت و شنود و پرسش و پاسخ. اما اعتراض تشکل هاي دانشجويي به نبودن برنامه پرسش و پاسخ در اين مراسم با ابراز تاسف رئيس جمهوري نسبت به پيش بيني نشدن اين امکان در برنامه اين مراسم مواجه شد و ايشان گفتند که حضورشان در دانشگاه، بيشتر براي شنيدن است تا حرف زدن. با اين حال در مجموع اين مراسم فرصت مغتنمي بود براي طرح مسائل مهم آموزش عالي و نهاد دانشگاه توسط موثرترين مجريان و کارگزاران آن

2- در سخنراني هاي روساي دانشگاه تهران و علوم پزشکي تهران و وزراي علوم و بهداشت بر يک موضوع کانوني و پر اهميت يعني نقش استقلال دانشگاه در توسعه کشور تاکيد شد. موضوعي که در ادبيات جهان با مفهوم خودگرداني مالي، اداري و علمي دانشگاه ها تعريف مي شود. همانگونه که انسان را بدون کلام و زبان نمي توان معرفي کرد، دانشگاه را نيز نمي توان بدون مفهوم استقلال و خودگرداني مالي، اداري و علمي شناخت و تعريف کرد. دانشگاه به مثابه مهم ترين مرکز توليد دانش و با حضور صدها نخبه علمي اعم از استاد و دانشجو بايد متکي بر سازوکارهايي اداره شود که بتواند به صورت لحظه اي به رصد دانش در گذشته و حال و آينده بپردازد و آن را به امکاني براي مديريت و برنامه ريزي حل مشکلات جامعه تبديل سازد. اين مهم در صورت چابکي، اختيارات ويژه مالي و اداري و ارتباط دائم و پيوسته با شبکه جهاني دانش است که محقق خواهد شد.

در جهاني که توسعه علمي شرط بقاي جوامع است؛ نهاد مديريت علم يعني دانشگاه ها بايد بتوانند در مقابل تغييرات لحظه اي دانش منعطف و هوشمند عمل کنند، با استفاده از حداکثر ظرفيت استادان، دانشمندان، مديران لايق و کارآمد و دانشجويان خود به خلق و جذب ايده ها و کشف مجهولات مبادرت ورزند و با يک نگاه آينده پژوهانه به رصد مسائل مبتلابه جامعه در عرصه هاي مختلف و ارائه راهکار براي آن بپردازند. دانشگاه درصورتي مي تواند نقش موتور محرک و توسعه ساز خود را بخوبي ايفا کند که مقررات دست و پاگير مالي و اداري و استخدامي پيچيده کنوني آن را زنجير نکرده باشد.

3- پيام سخنان رياست محترم جمهوري نيز در مراسم بازگشايي دانشگاه ها حائز اهميت ويژه اي بود.

الف- محورهاي سخنان آقاي روحاني هرچند به ظاهر متنوع به نظر مي رسيد اما جملگي آنها حکايت از يک نکته مهم داشت و آن اينکه بايد دانشگاه و مناسبات علمي، مديريتي و فرهنگي آن را به رسميت شناخت و به آن اعتماد کرد.

ب- در بيانات رئيس جمهوري نگراني هاي متعددي ابراز گرديد. « نحوه برخورد غير اصولي و غير اخلاقي با برخي از استادان»، «ضرورت به رسميت شناختن نقد علمي»، «ضرورت به رسميت شناختن پرسشگري و پاسخ علمي به پرسش ها»، «ضرورت به رسميت شناختن تنوع و تکثر فضاي دانشگاه» ،« ضرورت پرهيز از هرگونه برخورد امنيتي در محيط هاي دانشگاهي»، «نگراني شديد از برخوردهاي سليقه اي و نکته بيني هاي غير اخلاقي و غيراسلامي»، « تاکيد بر انتخاب اصلح جامعه دانشگاهي در مديريت آموزش عالي در يک سال گذشته و توجه دادن به صلاحيت هاي اخلاقي و علمي وزراي پيشنهادي و خصوصاً تاکيد بر صلاحيت هاي ويژه علمي، اعتقادي و انقلابي دکتر فرجي دانا» از جمله موضوعات مهمي بود که در سخنان دکتر حسن روحاني مطرح شد.

ج- رياست محترم جمهوري انتظارات خود از دانشگاه را نيز در اين سخنان مطرح کرد که طبيعتاً انجام اين انتظارات بحق در گرو به رسميت شناختن ساز و کارهاي ذاتي دانشگاه ها است. انتظار مهم رياست جمهوري از دانشگاه ها اين بود که در کنار دولت به اصلي ترين مشکلات و معضلات جامعه مانند مشکلات زيست محيطي، بحث آب و انرژي و مسائل مهم مبتلابه جامعه توجه و راه حل ارائه کنند. مجموع سخنان مهم ارائه شده توسط مديران آموزش عالي و رئيس جمهوري در مراسم بازگشايي دانشگاه ها بار ديگر تاکيدي است بر اين نکته که دانشگاه و مراکز علمي، مهمترين پايه هاي توسعه پايدار کشور هستند و قدر اين نعمت بزرگ را بايد با درک مقتضيات آن دانست.

□ روزنامه ايران

گزارش خطا