دلایل ایران و آمریکا برای نزدیکی روابط

یک استاد دانشگاه گفت: آنچه که بیش از هر چیزی موجب نزدیکی ایران و‌ آمریکا شده است شرایط و ضرورت‌های زمان حال است که سعی دارد جامعه ایران را از تنگناها رها کند، هشت سال گذشته به لحاظ استراتژیک ناکامی‌هایی برای ایران به وجود آمده است.

داوود هرمیداس باوند در گفت‌وگو ایسنا، با اشاره به تصمیم ایران و آمریکا برای حل و فصل سریع موضوع هسته‌یی ایران اظهار کرد: در هر دو کشور جناح‌های متفاوتی حضور دارند که در تصمیم‌گیری‌ها موثرند. آمریکا یک جامعه تکثرگرا است و اقتضا می‌کند در نهایت تصمیم‌گیری‌هایش در جهت خیر و مصلحت آن کشور باشد اما این روند در کشورهای بسته بیشتر نقش بازدارنده دارد.

وی ادامه داد: آنچه افق جدیدی در روابط ایران و‌آمریکا پدیدار کرده است چند عامل است اول آنکه نابسامانی‌هایی در ایران به ویژه در عرصه اقتصادی جامعه به وضع نامطلوبی کشاند که این فرایند موجب سوء مدیریت و تصویب و اجرای تحریم های خارجی علیه ایران شد به شکلی که ادامه این وضعیت چندان متصور نیست. همچنین مردم ایران احساس درد مشترک داشتند و مسوولان هم به نقطه‌ای رسیدند که باید درباره وضعیت کشور تصمیم‌ جدی می‌گرفتند.

هرمیداس باوند گفت: آقای روحانی نظراتی را مطرح کرد که با خواست مردم هم سویی داشت به ویژه در سیاست خارجی،‌ سیاست تنش‌زدایی و گفت‌وگوی سازنده را دنبال کرد. برای پیگیری این مساله روحانی به وحدتی استراتژیک نیاز داشت تا بتواند آن را اجرا کند از این رو تصمیم‌گیری درباره موضوع هسته‌یی و برخی دیگر از مسائل از شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه محول شد. متاسفانه در سالهای گذشته اشخاص و نهادهای مختلف در موضوعات سیاست خارجی صاحب نظر بودند و این مانع اجرای درست سیاست ها می‌شد.

این استاد دانشگاه نکته‌ دیگر در اهمیت تصمیم ایران برای تعامل با آمریکا را تفویض اختیارات گسترده‌تر به رییس جمهور دانست که این مسئله موجب می‌شود تا روحانی برای مانور و مذاکرات با دست باز عمل کند؛ آنچه که در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی از آن خودداری می‌شد و یا اقدامات خنثی می‌شد.

وی همچنین تحولات منطقه و بین‌المللی، موضوع سوریه را از جمله عوامل موثر در تصمیم ایران و آمریکا برای نزدیک شدن به یکدیگر دانست.

هرمیداس باوند درباره تاکید و تصمیم رییس جمهور کشورمان برای حل و فصل موضوع هسته‌یی که مهمترین عامل در ایجاد محدودیت‌ها و تحریم ها علیه ایران درسالهای گذشته بوده است، خاطر نشان کرد: آقای روحانی به صراحت بیان کرد که ایران از حق غنی‌سازی در خاک خود عدول نمی‌کند و همچنین تاکید کرد که برای مذاکرات چارچوب مشخصی توام با یک ضرب الاجل شش ماهه تعیین شود؛ چرا که غرب همواره در گذشته سیاست تاخیر و تعلل در مذاکرات با ایران دنبال کرده است به گونه‌ای که وقتی مذاکرات بدون نتیجه و با شکست پایان می‌یافت از بیان شکست خودداری می‌کرد تا شرایط را برای اعمال تحریم‌های بیشتر حفظ کند. از این رو آقای روحانی تاکید کرد که آمریکا نیز باید با صدای واحد با این مسئله برخورد کند.

این استاد دانشگاه درباره مذاکرات ظریف و کری در چارچوب مذاکرات 1+5 خاطر نشان کرد: مذاکرات وزیران خارجه ایران و آمریکا تا حدودی جبران حضور نیافتن آقای روحانی در ضیافت دبیرکل سازمان ملل بود، البته پس از آن گفت‌وگوی تلفنی میان رییسان جمهور ایران و آمریکا در حالی که آقای روحانی نیویورک را ترک می‌کند نقطه مثبتی است. با این حال آمریکایی‌ها تاکید کردند که شرایط در حرف و قول مثبت است و باید دید در عمل چه می‌شود.

وی در پاسخ به اینکه فکر می‌کنید در مذاکرات 23 مهرماه در ژنو میان ایران و آمریکا چه موضوعی در دستور کار قرار گیرد؟ گفت: خانم اشتون اعلام کردند که ما قبلا بسته‌ای به ایرانی‌ها داده‌ایم و انتظار داریم به آن پاسخ دهند و اگر هم ایرانی‌ها بخواهند بسته جدیدی را ارائه کنند آماده شنیدن و بررسی هستیم. من امیدوارم بعد از مذاکرات 23 مهرماه و 6 آبان‌ماه میان ایران با 1+5 و آژانس نتایج مثبتی را شاهد باشیم و فتح بابی شود برای رابطه با آمریکا که در سه دهه گذشته با مانع روبه‌رو بوده است.

هرمیداس باوند در پاسخ به اینکه تا چه اندازه سیاست خارجی تنش‌زدایی و گفت‌وگوی سازنده از سوی دولت اعتدالی روحانی می‌تواند به رفع موانع در روابط ایران و آمریکا و حل و فصل موضوع هسته‌یی با توجه به اختلاف نظرهای سیاسی در کشور بیانجامد؟ گفت: به هر حال استراتژی تهاجمی و تهدیدزدایی و نگاه به شرق در هشت سال گذشته نافرجامی‌هایی داشته است و شرایط اقتضا می‌کرد که این سیاست تغییر کند و استراتژی جدید که به دنبال موازنه میان شرق و غرب و تنش زدایی است سعی دارد به یک نتیجه مرضی الطرفین منجر شود.

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: اوباما از سوی جناح‌های دست راستی بسیار تحت فشار است و این جناح‌ها منتظر نتیجه علمی اقدامات اوباما هستند و در ایران هم تندرو‌هایی وجود دارند که معتقدند که هیچگونه سازش و تسلیمی نباید صورت گیرد با این حال این جناح‌ها در هر دو طرف کسانی که در سالهای گذشته برای حیاتشان خود را به یک جناح خاص وابسته کردند.

هرمیداس باوند در پاسخ به اینکه مهم‌ترین اختلاف نظر ایران و 1+5 در بحث هسته‌یی شناسایی حق غنی‌سازی برای ایران در ابتدای کار بوده است گفت: وقتی کشوری عضو ان پی تی است به طور خودکار از حقوق مصرح در آن بهره‌مند است در اینجا بحث غنی‌سازی مطرح است که در حال حاضر موضوع غنی‌سازی 20 درصد مطرح است و فکر می‌کنم در مذاکرات آینده این موضوع محور و دستور کار باشد.

وی همچنین در خصوص تقاضای ایران برای رفع تحریم‌ها خاطرنشان کرد: در صورت تفاهم میان دو طرف دیگر قطعنامه جدیدی تصویب نخواهد شد و بخش‌های از تحریم‌ها برداشته می‌شود البته درباره تحریم های یکجانبه در چند مرحله این کار باید صورت گیرد؛ تحریم‌هایی که در انحصار ویژه رییس جمهور آمریکا است می‌تواند در صورت تعامل برداشته شود. همچنین مصوبه‌ها و قطعنامه‌های کنگره نیز می تواند در صورت تمایل رییس جمهور آمریکا در اجرا و یا توقف آنها تردید ایجاد شود اما مصوبه‌های کنگره از بخش‌هایی است که باید با مصوبه دیگر لغو شود و این در کوتاه مدت قابل تصور نیست.

این استاد دانشگاه درباره واکنش سرد چین و روسیه پس از مذاکرات ایران و 1+5 و نیز گفت‌وگوی تلفنی اوباما و روحانی گفت: آنها از اتفاقاتی که برای ایران در سالهای گذشته افتاده به ویژه در چارچوب تحریم‌های یکجانبه بسیار منتفع شده‌اند؛ چرا که توانستند در این برهه کالاهای خود را به جای ارز بین‌المللی به ایران بفروشند و به لحاظ تجاری و مالی سود زیادی داشتند.

هرمیداس باوند در پاسخ به اینکه تا چه اندازه رویکرد اعتدالی در ایران و رویکرد لیبرالیسی در آمریکا موجب ایجاد فضای جدید میان دو کشور شده است خاطر نشان کرد: آنچه که بیش از هر چیزی موجب ایجاد شرایط فعلی شده است ضرورت‌های زمان حال است که جامعه ایران را به ویژه به تنگناها و محدودیت‌های جدی مواجه کرده است. برخی تحولات هشت سال گذشته به ویژه در زمینه اقتصادی تاثیرات منفی و آسیب‌های جدی اجتماعی‌،فرهنگی و سیاسی ایجاد کرده است به گونه‌ای که بسیاری از آسیب‌های اجتماعی به ویژه بیکاری و افزایش خشونت به این دلیل است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: جامعه امروز ایران به یک نقطه عطف رسیده است که یا باید برای عبور از این نقطه تصمیم عاجل گرفته شود یا با انفجار کور مواجه خواهیم شد.

وی خاطر نشان کرد: اوباما در خاورمیانه دو مشکل اساسی پرونده هسته‌یی ایران و صلح میان اعراب و اسراییل را مد نظر دارد بنابراین با ورود به مسئله ایران به نحوی به فرایند حل و فصل مسئله کشورهای عربی، فلسطین و اسراییل کمک می‌کند هر چند که کشورهای عربی از نزدیکی ایران وآمریکا هیچ وقت خرسند نبوده‌اند.