جزییات ماجرای "خودسوزی مرد دستفروش" در تهران

در حالی که هنوز دو هفته بیشتر از انتشار عکس‌هایی از برخورد با میوه‌فروشی دستفروش در مقابل خیابان شادمان (که بعد از انتشار فیلم ورود عوامل شهرداری به کارواش سعادت‌آباد منتشر می‌شد)، نمی‌گذرد، کلیپی به سرعت در فضای مجازی و بعد از آن در برخی از سایت‌ها و خبرگزاری‌ها منتشر شد که حکایت از خودسوزی دستفروشی در مقابل پاساژ شانزه‌لیزه داشت.

به گزارش روزنامه «اعتماد»، این کلیپ یک دقیقه‌ای که به سرعت در فضای مجازی منتشر می‌شود و چند سایت و خبرگزاری هم آن را منتشر کرده‌اند، مردی را نشان می‌دهد که اقدام به خودسوزی می‌کند و سراپا آتش از میان جمع و داخل پاساژی بیرون می‌آید و در پیاده‌رو شروع به دویدن می‌کند و جمعیت با ترس شروع به فرار می‌کنند؛ مردی که گفته می‌شود یک دستفروش است و پس از تذکر ماموران شهرداری با ریختن بنزین به روی خود، اقدام به خودسوزی کرده است.

خبرگزاری آریا نوشته با دخالت مردم این موضوع فیصله یافته و این فرد به بیمارستان مطهری منتقل شد. با این وجود روابط عمومی معاونت خدمات شهری شهرداری تهران در پاسخ به پیگیری‌های «اعتماد» و در تشریح جزییات این کلیپ روایت دیگری را نقل می‌کند: «هر ساله با نزدیک شدن ایام نوروز و روزهای پایانی سال، بساط دستفروش‌ها یکی از دغدغه‌های کسبه مناطق مختلف است. به همین دلیل بارها با شهرداری و ماموران انتظامی تماس می‌گیرند تا آنها را جمع کنند. در مورد حادثه یاد شده نیز، کسبه پاساژ شانزه‌لیزه جمهوری، طی هماهنگی با ماموران کلانتری، از آنها می‌خواهند تا برای جلوگیری از بساط کردن دستفروش‌ها، چند مامور را در اطراف این پاساژ مستقر کنند. در ادامه این فرآیند در روز حادثه، فرد مورد نظر که امیر نام دارد و بساط روسری پهن کرده و بارها تذکر می‌گیرد و بعد از اینکه ماموران کلانتری از وی می‌خواهند تا بساطش را جمع کند اقدام به خودسوزی می‌کند که گزارش آن هم به رییس پلیس تهران نیز ارایه شده است. بدین‌ترتیب قاطعانه اعلام می‌کنیم که همان طور که در فیلم مزبور هم مشخص است، در صحنه حادثه هیچ یک از عوامل شهرداری یا ماموران شرکت شهربان حضور نداشته‌اند.»

اما در مقابل، محمد حقانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر معتقد است که جدای از اینکه در این حادثه، ماموران شهرداری حضور داشته‌اند یا خیر؟ و اینکه برخورد با دستفروش‌ها، خشن و حتی غیرانسانی است، می‌گوید: « شهرداری چاره‌ای جز اجرای قانون ندارد. شهرداری به موجب بندهای ٥٥ و ١٠١ شهرداری موظف و مکلف به پیگیری جمع‌آوری دستفروشان است، ضمن آنکه ماده ٦٩٠ قانون مجازات اسلامی هم دستفروشی و سد معبر را جرم دانسته برای آن از یک ماه تا یک سال حبس قابل تبدیل به جریمه نقدی ٩٠ هزار تومان تا یک میلیون و ٣٠٠ هزار تومانی در نظر گرفته است.»

با این حال او بر این نکته نیز تاکید می‌کند که بر اساس قانون، رفع سد معبر باید توسط خود ماموران شهرداری انجام شود نه پیمانکاران: «دراینکه دستفروشی باعث رونق مشاغل کاذب و اختلال در نظم و اقتصاد شهری می‌شود، شکی نیست، اما در عین حال نشان از معضل بیکاری و اقتصاد بیمار ما دارد.»

حقانی در ادامه ریشه این معضل را در عملکرد مدیران شهری در دوره‌های قبل می‌داند و می‌گوید: «اگر امروز شاهد رشد قارچ گونه پدیده دستفروشی هستیم، مهم‌ترین دلیل آن عدم جلوگیری از این پدیده نامیمون اجتماعی در سال‌های قبل و دوره‌های پیشین مدیریت شهری است. اگر در مناطقی چون حاشیه رود دره فرحزاد، شاهد اسکان غیرقانونی معتادان و مواد فروش‌ها هستیم، دلیل آن عدم توجه به شکل‌گیری این پدیده در سال‌های قبل بوده است. به همین نسبت، وقتی که مدیران شهری قبل توجهی به اجرای قانون جمع‌آوری دستفروشان نداشته‌اند، امروز کار به جایی رسیده که حتی بسیاری از مغازه دارها، کرکره مغازه‌هایشان را پایین می‌کشند و ترجیح می‌دهند اجناس‌شان را از طریق دستفرشی بفروشند یا در متروها دستفروش‌ها به قدری زیاد شده‌اند که عملا متروی تهران را به بازارچه‌ای بزرگ تبدیل کرده‌اند.»

با وجود این حقانی به شیوه عملکرد شهرداری در برخورد با دستفروشان، انتقادهایی جدی دارد: «همان‌طور که گفتم برخورد با دستفروش‌ها باید توسط خود عوامل شهرداری انجام شود نه توسط پیمانکاران این نهاد. آن هم به شیوه‌ای معقول نه اینکه با کتک‌کاری بخواهند دستفروش‌ها را جمع‌آوری کنند یا با پنجه بوکس آنها را زخمی کنند. چرا برخورد با تخلفات ساختمانی باید توسط افرادی از عوامل شهربان و حریم‌بان انجام شود که کمترین اطلاعی از مباحث شهرسازی ندارند؟»

رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تاکید می‌کند: «اگر در این میان فردی هم مجروح شود یا آسیب ببیند، مراجع قضایی در مورد برخورد با متخلف، تصمیم‌گیری کنند ولی در هر صورت شهرداری چاره‌ای جز برخورد با دستفروش‌ها و افرادی که سد معبر می‌کنند، ندارد، حتی اگر از دید برخی شهروندان این اقدام‌ها در نگاه اول و در ظاهر، غیرانسانی و غیراخلاقی به نظر برسد. درست مثل پلیس راهنمایی و رانندگی که مجبور است گاهی به خاطر تخلف یک خودرو، راننده‌ای را جریمه کند که خودش هم از جریمه کردن آن ناراحت است ولی چاره‌ای جز اعمال قانون ندارد.»

این کلیپ درحالی منتشر می‌شود که دیروز شهردار تهران در گفت‌وگو با ایسنا، در واکنش به حوادث مرتبط با دستفروشان، هرگونه رفتار خشن ماموران شهرداری با دستفروشان را محکوم کرد و گفت: «با ماموران متخلف برخورد خواهیم کرد.»

وی با بیان اینکه «از رسانه‌ها خواهش دارم که یک‌طرفه این موضوعات را دنبال نکنند»، افزود: «اینکه ماموری از نیروهای پیمانکار برخورد غیرمنطقی، تند و خشن داشته باشد، محکوم است و با متخلفان برخورد می‌شود. اما رسانه‌ها باید هر دو طیف را در نظر بگیرند. بعضا دستفروشان مامور سد معبر شهرداری را کتک می‌زنند و حتی باعث ایجاد شکستگی در بدن وی می‌شوند و این در حالی است که مامور در حال اجرای قانون بوده و جای سوال است که آیا این مامور انسان نیست یا خانواده ندارد؟ که چنین برخوردی با او می‌شود.»

قالیباف در پاسخ به این پرسش که بعضا دستفروشان مدعی پرداخت وجوهی به ماموران سد معبر شهرداری هستند، افزود: «ما منکر این موضوع نیستیم اما دستفروشان اسم این ماموران را اعلام و آنها را معرفی کنند.»

شهردار تهران به «تضاد خبری» در برخی رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: «برخی رسانه‌ها بارها و بارها در مورد فعالیت دستفروشان در مترو مطلب منتشر کرده و خواستار جمع‌آوری آنها شده‌اند؛ اما بعد که آنها را جمع کرده‌ایم همان‌ها می‌گویند چرا شب عید مردم را بیکار کردید.»

این اظهارنظرها و واکنش‌ها در حالی از سوی مدیران شهری بیان می‌شود که هنوز، نیروی انتظامی واکنشی در برابر این حادثه از خود نشان نداده است.

گزارش خطا