«شهرام امیری»: از استقبال باشکوه تا اعدام در سکوت

از خبرهای جالب و خاص سال گذشته، اعدام «شهرام امیری»، جاسوس ایرانی بود. فردی که دولت احمدی‌نژاد در سال ٨٩ قهرمانانه و با تاج گل از ورود او به کشور استقبال کرد اما در نهایت در تابستان سال ٩٥ به جرم جاسوسی اعدام شد. اما شهرام امیری چه‌كسي بود و ماجرا چگونه شروع شد و به پایان رسید؟ او پژوهشگر و متخصص «رادیو‌ایزوتوپ‌های پزشکی» در دانشگاه صنعتی مالک اشتر بود که در سفر حج عمره به عربستان در خرداد ۱۳۸۸ ناپدید شد. سرانجام تیر ماه ۱۳۸۹ به دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا رفت و به ایران بازگشت و مقامات رسمی دولت دهم، مانند معاونت وقت وزارت خارجه از او استقبال كردند. کمی به عقب‌تر برگردیم؛ پنج‌ ماه از ناپدیدشدن شهرام امیری گذشته بود که محمود احمدی‌نژاد، در پاسخ به این سؤال که «مسئله‌ ربوده‌شدن چهار نفر از دانشمندان ايراني از جمله شهرام اميري چه اندازه صحت دارد»، گفته بود: «اينها از سوي سازمان‌هاي اطلاعاتي وابسته به آمريكا ربوده شده‌اند و ايران اطلاعات مشخصي در‌اين‌باره در اختيار دارد».

پناهندگی یا ربایش
فروردین ٨٩، شبکه «ای‌بی‌سی» آمریکا ادعا می‌کند شهرام امیری که دانشمند سازمان انرژی اتمی است، به آمریکا پناهنده شده است؛ ‌اما پیش‌ از ‌آن، علی‌اکبر صالحی به «فارس» گفته بود «امیری نه‌تنها دانشمند هسته‌ای نیست، بلکه ارتباطی هم با سازمان انرژی اتمی ندارد». آذر ٨٨ هم رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وقت وزارت خارجه به «مهر» گفته بود امیری از سوی ریاض به واشنگتن تحویل داده شده است. اما مسئولان آمریکا اعلام کردند او نه‌تنها ربوده نشده، بلکه به اختیار خود به آمریکا آمده و تقاضای پناهندگی کرده است.
خرداد ٨٩، چند پیام ويدئويي متناقض از امیری منتشر شد. او در اولین پیام ویدئویی خود گفته بود: «ربایندگان من را به خانه‌ای در نقطه‌ای نامعلوم در عربستان بردند و در این خانه به من داروی بیهوشی تزریق کردند و وقتی به هوش آمدم، در یک هواپیمای پهن‌پیکر عازم آمریکا بودم».
اما در پیام دیگری گفت پژوهشگر فیزیک بهداشت است و در زمینه حفاظت در برابر اشعه تحقیق می‌کند و به منظور ادامه تحصیل و گرفتن درجه دکترا در همین رشته به ایالات متحده آمده است و در نظر دارد پس از پایان تحصیلات خود، اگر امکان بازگشت در امنیت وجود داشته باشد، نتیجه کار خود را در اختیار ایرانیان و سایرین قرار دهد. در پیام ویدئویی دیگری هم ادعا کرد که از چنگ ربایندگان فرار کرده است. پیام‌های ویدئویی او ادامه پیدا کرد تا اینکه ایران در تیر ٨٩ اعلام کرد با مراجعه به دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن، خواستار بازگشت به ایران شده است. مسئول دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن هم به تلویزیون ایران اعلام کرد: «کارشناس ایرانی ربوده‌شده از سوي آمریکایی‌ها، اکنون در دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن حضور دارد و به‌زودی با هماهنگی وزارت خارجه ایران به کشور بازگردانده می‌شود».
او همچنین گفت: «آزادی شهرام امیری در پی افشاگری‌های ایران علیه اقدام تروریستی دولت آمریکا و ارائه اسناد معتبر و موثق از ربایش او به سازمان ملل متحد و فشار افکار عمومی جهان محقق شده است. دولت آمریکا مجبور به عقب‌نشینی شد و نام‌برده را تحویل دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا داد». هیلاری کلینتون هم که آن زمان وزیر خارجه آمریکا بود، اعلام کرد: «شهرام امیری آزادانه به آمریکا آمد و آزادانه می‌تواند از آمریکا برود» که امیری آن را تکذیب کرده بود.

بازگشت به ایران
امیری ٢٣ تیر ٨٩ از آمریکا خارج شد و مقامات ایراني اعلام کردند در ٢٤ تیر از طریق قطر وارد ایران خواهد شد. اما در همان روز، «واشنگتن‌پست» از پرداخت پنج‌ میلیون دلار از طرف سازمان سیا به شهرام امیری خبر داده بود. شهرام امیری به ایران بازگشت و در یک نشست خبری گفت: «از روز اول در تلاش برای تطمیع من بودند و حتی عنوان کردند که در ازای یک مصاحبه ١٠دقیقه‌ای با سی‌ان‌ان که در آن عنوان شود پناهنده شده‌ام و به خواست خود به آمریکا رفته‌ام، ١٠ میلیون دلار در اختیارم قرار می‌دهند. یک تلفن نیز در اختیار من قرار داده بودند و اعلام کردند که اگر از رفتن به ایران منصرف شوم، تا ٥٠ میلیون دلار نیز به من خواهند داد و گفتند نیازی نیست هیچ مصاحبه‌ای انجام دهی، ما شما را به هر کشور اروپایی که بخواهی منتقل می‌کنیم و تحت حمایت مالی و سازمانی خود قرار می‌دهیم». او همچنین گفت: «پیشنهادهاي مالی مقامات آمریکایی را نپذیرفتم و با وجود فشار، با آنان همکاری نکردم».
این سخنان امیری در حالی بود که روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌پست» در سال ٢٠٠٩ مدعی شده بود: «شهرام امیری با دریافت بیش از پنج میلیون دلار «اطلاعات مفیدی» در اختیار سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، قرار داده است. شهرام امیری اجباری برای بازگرداندن این پول ندارد، ولی به دلیل تحریم‌های مالی که علیه ایران اعمال شده است، امکان دسترسی به این پول را نخواهد داشت».

اعدام جاسوس
١٦ مرداد سال پیش بود که «بی‌بی‌سی فارسی» به نقل از مادر شهرام امیری اعلام کرد که پسرش اعدام شده است. او گفته بود یک روز قبل از اعدام شهرام امیری، با او دیدار كرده و پسرش به او خبر داده است که به‌زودی اعدام خواهد شد.
یک روز بعد، سخنگوی قوه قضائيه با اعلام خبر اعدام شهرام امیری گفت این فرد با توجه به دسترسی‌اي که به اسرار سری نظام داشته است، به دشمن متخاصم و شیطان بزرگ آمریکا وصل بوده و اطلاعات سری و پنهانی کشور را در اختیار آنها قرار می‌داده است. حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای درباره محاکمه او هم گفته بود: «اتهامات شهرام امیری در جلسات متعددی با حضور او بررسی و وی محاکمه شد. حکم بدوی که درباره او صادر شده بود، مورد اعتراض او قرار گرفت و دیوان کشور با وسواس حکم اعدام او را بار دیگر بررسی و سپس تأیید کرد».
سخنگوی قوه قضائیه همچنین گفته بود شهرام امیری سعی کرده بود از درون زندان اطلاعاتی را به دروغ به بیرون منتقل کند. او حکم ١٠ سال زندان و تبعید امیری را که برخی رسانه‌ها مدعی آن شده بودند، تکذیب کرد و گفت: «از همان ابتدا مجازات اعدام از سوی دادگاه برای او در نظر گرفته شده بود که این حکم در دیوان‌عالی کشور نیز تأيید شد»

سالنامه شرق