کد خبر: ۶۱۳۴۰
تاریخ انتشار: ۱۷ آذر ۱۳۹۶ - ۱۲:۰۳
معرفى مقالات آكادميك/١
دكتر مهدی ذاکریان / دكتر مهدی علیخانی
معرفى مقاله:

ساختارهای مادی و معرفتی تأثیرگذار بر روابط ایران و عربستان سعودی در دوران پهلوی (با تأکید بر دهه های 1950 تا 1970 میلادی)

دكتر مهدی ذاکریان / دكتر مهدی علیخانی

فصلنامه رهيافت هاى سياسى و بين المللى/دوره ١٦ شماره ٢

چکیده

ايران و عربستان سعودي از آغاز شکل­ گیری روابط، مناسبات پر­فراز و نشیبی را تجربه کرده ­اند. این نوسان در روابط هم در دوران پهلوی و هم در دوران جمهوری اسلامی به چشم می­ خورد. این مقاله عوامل موثر بر روابط ایران و عربستان در دوران پهلوی و پیامدهای این عوامل برای این روابط را مورد سوال قرار داده است، و این پاسخ اولیه را مطرح می­ کند که به رغم رقابت­ های منطقه­ ای و ژئوپلتیکی ایران و عربستان در این دوره، هم­پوشانی نسبی هویتی و مواجهه با تهدیدات هویتی مشترک در سطح منطقه­ ای و بین­ المللی در کنار الزامات ساختاری نظام بین ­الملل، به همکاری دو کشور منجر گردید. به­ عبارت­ دیگر، در ساختار آنارشيك نظام بين­ الملل دوقطبي، ايران و عربستان سعودي بر اساس ساختار اجتماعی میان «خود»، از يكديگر به عنوان «دوست» برداشت نموده و بر­این­ اساس روابط میان خود را سامان دادند. در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی و دو رویکرد اجتماعی و مادی برای انجام تحقیق استفاده شده است.


واژگان کلیدی

روابط ایران و عربستان سعودی، ژئوپلتيك، هويت، سازه انگاری، نوواقع گرایی

منابع و مآخذ مقاله

الف) منابع فارسی:

احتشامی، انوشیروان. (1378). سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی، ترجمه ابراهیم متقی و زهره پوستین‌چی، چاپ اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

احمدی، حمید. (1386). روابط ایران و عربستان در سده بیستم(دوره پهلوی)، چاپ اول، تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.

اخوان کاظمی، بهرام. (1373). مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه‌ی اخیر، تهران: مرکز چاپ و انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.

ازغندی، علیرضا. (1376). روابط خارجی ایران: دولت دست نشانده، چاپ اول، تهران: نشر قومس.

بوزان، باری. (1389). ایالات متحده و قدرت‌های بزرگ: سیاست‌های جهانی در قرن بیست و یکم، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

جعفری ولدانی، اصغر. (1372). عربستان: نگاه به یمن، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 70-69.

حافظ نیا، محمدرضا. (1371). خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز، چاپ اول، تهران: سمت.

حافظ نیا، محمدرضا و ابراهیم رومینا. (1384). تحول روابط ایران و عربستان و تاثیر آن بر ژئوپلتیک خلیج فارس، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 77.

دوئرتی، جیمز و رابرت فالتزگراف. (1372). نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، جلد اول، چاپ اول، تهران: قومس.

دهشیار، حسین. (1392). عربستان: کنشگر منطقه‌ای در بستر روابط ویژه، فصلنامه روابط خارجی، سال 5، شماره3.

فولر، گراهام. (1377). قبله عالم، ژئوپلتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.

متقی، ابراهیم. (1378). جهت‌گیری سیاست خارجی و نقش ملی ایران از کودتا تا انقلاب اسلامی ایران (1357-1332) ، نامه مفید، شماره 19.

محقق، علی. (1379). الف، اسناد روابط ایران و عربستان سعودی، 1304-1357 ه.ش، چاپ اول، تهران: مرکز اسناد و دیپلماسی.

محقق، علی. (1379). ب، ایران و عربستان سعودی و بررسی تطبیقی شکل گیری دو نظام جدید، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، سال 2، شماره3.

مرهون، عبدالجلیل. (1375). مناسبات ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس: پژوهشی در متغیر امنیتی، در: سیدعباس خادم حقیقت، مجموعه مقالات ششمین سمینار خلیج فارس (آذر1374)، چاپ اول، تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.

مهدوی، عبدالرضا هوشنگ. (1375). سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی، چاپ سوم، تهران: نشر البرز.

واعظی، محمود. (1389). شورای همکاری خلیج فارس و قدرت های غربی: تداوم و تغییر در حوزه های تعامل، در: محمود واعظی و علی اکبر اسدی، شورای همکاری خلیج فارس: سیاست خارجی و روندهای داخلی، چاپ اول، تهران: پژوهشکده تحقیقات راهبردی.

ب) منابع انگلیسی

Abir, Mordechai. (1993). Saudi Arabia: Government, Society and the Gulf Crisis, London: Routledge.

Al-Saud, Faisal bin Salman. (2003). Iran, Saudi Arabia and the Gulf: Power Politics in Transition, London: I.B.Tauris.

Bahgat, Gawdat. (2000). Iranian-Saudi Rapprochement: Prospects and Implications, World Affairs, Vol. 162, No. 3.

Baldwin, David A. (1993). Neorealism and Neoliberalism: The Contemporary Debate, in: Baldwin , David A. (1993), Neoliberalism, Neorealism, and World Politics, New York: Columbia University Press.

Chubin. Shahram. (2012). Iran and the Arab Spring: Ascendancy Frustrated, Gulf Research Center.

Downs, Kevin. (2012-13). A Theoretical Analysis of the Saudi-Iranian Rivalry in Bahrain, Journal of Politics & International Studies, Vol. 8.

Furtig, Henner. (2003). Iran's Rivalry with Saudi Arabia Between the Gulf Wars, First Edition, UK: Garnet Publishing Limited.

Halliday, Fred. (1995). The Politics of 'Islam'-A Second Look, British Journal of Political Science, Vol. 25, No. 3.

Hopf, Ted. (1998). The Promise of Constructivism in International Relations Theory, International Security, Vol. 23, No. 1.

Manea, Elham. (2005). Regional Politics in The Gulf: Saudi Arabia, Oman, Yemen, London: SAQI.

Mearsheimer, John J. (2006). Structural Realism, in: Dunne, Tim, Kurki, Milja and Smith, Steve, International Relations Theories: Discipline and Diversity, 3rd Edition, Oxford: Oxford University Press.

Miglietta, John P. (2002). American Alliance Policy in the Middle East, 1945-1992: Iran, Israel, and Saudi Arabia, Maryland: Lexington Books.

Pollack, Kenneth M. (2003). Securing the Gulf, Foreign Affairs, Vol. 82, No. 4.

Sadjadpour, Karim and Boucek, Christopher. (2011). Rivals—Iran vs. Saudi Arabia, Carnegie, 2011/09/20, at: http://carnegieendowment.org/2011/09/20/rivals-iran-vs.-saudi-arabia/68jg.

Sick, Gary. (1987). Iran's Quest for Superpower Status, Foreign Affairs, Vol. 65, No. 4.

Tripp, Charles. (2002). A History of Iraq, Second edition, Cambridge: Cambridge University.

Terrill, W. Andrew. (2011). The Saudi-Iranian Rivalry and the Future of Middle East Security, Pennsylvania: Strategic Studies Institute (SSI).

Waltz, Kenneth N. (1979). Theory of International Politics, New York: Random House.

Waltz, Kenneth N. (1993). The Emerging Structure of International Politics, International Security, Vol. 18, No. 2.

Wehrey, Frederic, Karasik, Theodore W., Nader, Alireza, Ghez, Jeremy, Hansell, Lydia, Guffey, Robert A. (2009). Saudi-Iranian Relations Since the Fall of Saddam: Rivalry, Cooperation, and Implications for U.S. Policy, Santa Monica: RAND Corporation, National Security Reserach Division.

Wendt, Alexander. (1992). Anarchy is what States Make of it: The Social Construction of Power Politics, International Organization, Vol. 46, No. 2.

Wendt, Alexander. (1995). Constructing International Politics, International Security, Vol. 20, No. 1.

Wendt, Alexander. (1999). Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge University Press.

Yaqub, Salim. (2000). Contesting Arabism: The Eisenhower Doctrine and the Arab Middle East, 1956-1959, in: Abbas Amanat, The United States and the Middle East: Diplomatic and Economic Relations in Historical Perspective, New Haven: Yale Center for International and Area Studies.

نظر شما
* کد کپچا:
captcha

آندرتیکر در راه ایران / گران‌ترین تبلیغات تاریخ با چهره جنجالی کشتی کچ!

کاظم صدیقی فردا در این مراسم سخنرانی می کند + تصویر

شمارش معکوس برای یازدهم فروردین؛ دردسر بزرگ استقلال به خاطر سند یک ورزشگاه!

آخرین وضعیت ثبت نام و انصراف از قرارداد بیمه تکمیلی درمان فرهنگیان بازنشسته و بازنشستگان کشوری

پژمان جمشیدی از نگار فرهمند، همسر بلاگرش با عکسی مشترک رونمایی کرد

رهبر انقلاب: غزه، تا این لحظه پیروز اصلی میدان است

۴ عکس از تیپ جالب و متفاوت هان هیو جو ، بازیگر نقش «دونگ یی»

آیا افغانستانی های مقیم ایران، تابعیت می خرند؟

آیا تخم مرغ شکستن برای دفع چشم زخم موثر است ؟

مراسم ترحیم زهرا شجاعی با حضور سیدمحمد خاتمی (عکس)

ضریب حقوق کارمندان دولت و بازنشستگان در سال ۱۴۰۳ + جدول

برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتاب‌های پایه اول تغییر می‌کند

بهترین زمان برای مشاوره ازدواج

کد پی اس ووچر رایگان بدون احراز هویت

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

ژست های عجیب الناز شاکردوست در سفر به بیستون (تصاویر)

عاشقانه بانو سوسانو با دخترش (تصاویر)

پوشش و استایل خوش آب و رنگ و نوروزی پریناز ایزدیار / تصاویر

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت الناز حبیبی و بهرام افشاری (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

اولین جلسه دادگاه تتلو برگزار شد (تصاویر)

واکنش انتقادی محسن چاوشی به سیل در جنوب بلوچستان (تصویر)

واکنش محسنی اژه‌ای به حکمی درباره «شروین حاجی پور» (ویدیو)

تصاویری تازه از پسر رهبر انقلاب و لاریجانی در یک مراسم

واکنش تحریک‌آمیز مهدی طارمی پس از پیروزی عجیب پورتو برابر بنفیکا + عکس

اقامه نماز بر پیکر آیت الله امامی کاشانی توسط رهبر انقلاب (عکس)