اعتماد اجتماعی در بحران / آرمین عرب

نوانديش - آرمين عرب: اعتماد در متن كنش و واکنش های بشر نمود پيدا مي‌كند، مخصوصا در آن دسته از كنشهايي كه جهت گيري معطوف به آينده دارند و آن نوعي رابطه كيفي است كه به تعبير كلمن «قدرت عمل كردن را تسهيل مي‌كند» بی نظمی و وجود بحران در هر جامعه ای قابل پیش بینی است ، اما یک نکته قابل تامل ایجاد شکاف در اعتماد اجتماعی و سرمایه اجتماعی است. زلزله در غرب کشور گویای یک هشدار برای جامعه ایرانی است که اعتماد اجتماعی در خطر است. به زعم کلمن در هر رابطه مبتنی بر اعتماد حداقل دو قسمت وجود دارد، اعتماد کننده و اعتماد شونده و فرض بر این امر استوار است که در کنش هر دو بخش دارای هدف بوده و به دنبال ارضای نیازهای خود هستند. بخش اعتماد کننده باید تصمیم بگیرد که با دیگری وارد معامله شود یا نه و سمت دیگر یعنی اعتماد شونده نیز باید بین حفظ اعتماد و یا شکستن آن دست به انتخاب بزند. بنابراین یک رابطه مبتنی بر اعتماد، یک رابطه دوجانبه است و بر مبنای اصل به حداکثر رساندن فایده تحت شرایط مخاطره قرار دارد.

قرار گرفتن صدها شماره حساب از سوی سازمان ها و اشخاص، شک فراوان، تردیدهای بی اندازه و حتی قسم خوردن و تضمین عده ای از ورزشکاران و هنرمندان که فلان شماره حساب واقعا کمک شما را به نیازمندان می رساند و از سوی دیگر با رصدی مختصر در شبکه های اجتماعی شاهد طنزهای بی مورد، حضور افراد سودجو و شایعه های بسیار بودیم، همه این موارد نشان دهنده آن است که اعتماد اجتماعی در خطر است و بر روی گسل خطرناکی قرار گرفته است.

اگربه کمی پیش از این اتفاق نیز رجوع کنیم، به طور مثال فاجعه پلاسکو ، خیل عظیم شهروند خبرنگاران که تا پایان عملیات در منطقه حضور داشتند، که خود،مدل دیگری از بی اعتمادی بود، بی اعتمادی به صدا و سیما و یا خبرگزاری های دیگر، آنها می خواستند خود ببینند و خود خبر رسانی کنند. به هرروی اعتماد اجتماعی بعنوان اساسی ترین رکن سرمایه اجتماعی و یکی ازجنبه های مهم روابط انسانی واجتماعی وعامل بسیار اساسی برای تداوم زندگی جمعی درعصر امروزاست و صد البته بهتر است به طور دقیق تر و کارشناسانه تری به این موضوع پرداخته شود، به گمان فوکویاما خوشبختی یک ملت و به همین ترتیب تواناییش برای رقابت منوط به داشتن یک خصلت فرهنگی واحد فراگیر که آن سطح اعتماد در جامعه است.

پی نوشت: با سپاس و احترام از تمامی سازمانهای دولتی و غیر دولتی و اشخاصی که در بحرانها به یاری مردم آسیب دیده می شتابتد.

*دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی

گزارش خطا