مصدومان زلزله و خطر نارسايي كليه

دكتر احمد تارا

صدمات ناشي از زلزله تاچه اندازه بر کليه ها وارد مي شود؟

شايع ترين علت مرگ ومير زودرس مصدومان ناشي از زلزله يعني افرادي که از زيرآوار بيرون کشيده مي شوند، نارسايي حاد کليه است. حدود 10درصد مصدوماني که بستري مي شوند، دچار نارسايي کليوي مي شوند. اين يک بحران بزرگ در يک جمعيت بزرگ است. اگر پيشگيري در ساعات اوليه انجام شود، مداخلات ساده اوليه بسيار کمک کننده است تا با حجم زيادي از بيماران دياليزي مواجه نشويم.

علت اين که مصدومان در معرض نارسايي کليه هستند، چيست ؟

هنگام وقوع حادثه، عضلات آسيب مي بينند. پروتئين رشته مانندي درعضلات ما وجود دارد که نامش ميوگلوبين است. هرجايي که عضلات آسيب ببينند، ميوگلوبين با حجم زياد درخون آزاد مي شود. ميوگلوبين به دوعلت آسيب زاست. يکي اين که وارد کليه مي شود و کليه را مسدود مي کند و ديگر اين که خود سلول ميوگلوبين حاوي املاح معدني است. پتاسيم موجود هم آزاد و وارد گردش خون مي شود. اين پتاسيم داخل سلولي حجمي حدود 40برابر پتاسيم موجود در گردش خون دارد. اين اتفاق مثل اين است که به يک فرد آمپول پتاسيم تزريق شده باشد. اين کار باعث توقف قلب مي شود و حجم زياد آن، گاه به مرگ زودرس مي انجامد. وقتي بيمار در بيمارستان بستري مي شود، ورم شديد عضله اتفاق مي افتد و به دنبال آن، عضله کم خون مي شود و له شدن ادامه مي يابد. اگر از نارسايي کليه پيشگيري نشود، تا هفته ها نياز به دياليز وجود دارد تا کليه ها بتوانند، عملکردشان را احيا کنند.

نقش مردم تا رسيدن نيروهاي امدادي در پيشگيري از صدمات ناشي از زلزله چيست؟

آموزش هاي فعلي مي تواند موثر باشد، چراکه مردم بعد از وقوع حادثه حساس هستند. به محض اين که مريض در حال خروج از آواراست، بايد يک رگ گرفته شود و يک ليتر سرم عادي نمکي به مصدوم رسانده شود. اگر مصدوم قادر به بلع باشد، مي توان خوراکي به او داد، اما بايد ديد، مصدوم ما در فاصله نزديک نياز به عمل جراحي دارد يا خير. اگر نياز به عمل باشد، معده نبايد پرباشد. درهرحال، بهترين خوراکي در اين شرايط دادن مايعات و ريختن يکي دو قاشق چاي خوري جوش شيرين دريکي دوليوان آب است. مصرف جوش شيرين در پيشگيري بسيار موثر است. اگر ادرار فرد به صفر برسد، بيش از يک ليتر سرم نمي دهيم. يعني همان يک ليتر کافي است. بيش از يک ليترسرم، بيمار را خفه مي کند. زماني که مطمئن شديم مريض در ساعت بيش از 50سي سي ادرار دارد يعني معادل نصف استکان ادرار درساعت،ساعتي نيم ليتر سرم را ادامه مي دهيم تا کليه ها از ميوگلوبين شسته شوند.

در ضمن، ظرفيت دياليز ما در هر استان محدود است. ما اگر اين ظرفيت را به حادثه ديدگان اختصاص بدهيم، بيماران ما که زندگي شان وابسته به دياليز است اين خدمت را از دست مي دهند و با مرگ روبه رو مي شوند. بنابراين پيشگيري از حادثه کليوي بسيار اهميت پيدا مي کند.

براي پيشگيري از نارسايي کليه چه توصيه هايي داريد؟

علت 40تا50درصد موارد نارسايي پيشرفته کليه ناشي از ديابت است. بنابراين بايد از ديابت و عوارض آن با کنترل قند خون پيشگيري کنيم. تغذيه مناسب، کم مصرف کردن نمک، مصرف کم پروتئين بويژه گوشت قرمز، فعاليت فيزيکي و کاهش استرس در کنترل ديابت موثرند که در همه اينها نقش مادر خانواده بارز است. مادران مي توانند ذائقه کودک رابه سمت غذاهاي کم نمک و سالم سوق و مصرف ميوه و سبزي را درکودکان افزايش دهند.

علت نارسايي مزمن کليه ديابت و فشارخون است، اما سيگار هم يکي از علل نارسايي کليه به علت مشکلات عروقي است. يک موضوع مهم ديگر در بروز نارسايي کليه، افزايش سن بويژه به علت مصرف نابجا و خودسرانه مسکن است. آنژيوگرافي ازقلب به دليل استفاده از مواد رنگي و حاجب هم مي تواند براي کليه ضررداشته باشد.

*فوق تخصص نفرولوژي

جام جم

گزارش خطا