ماجرای ربودن هواپیمای ایرانی توسط دانشجویان

بامداد روز ۱۸ مهر ۱۳۴۹ یک هواپیمای جت بوئینگ ۷۲۷ شرکت هواپیمایی ملی ایران توسط گروهی ناشناس ربوده و به شهر بغداد منتقل شد. این هواپیما که در مسیر تهران - آبادان در پرواز بود، با ۴۴ سرنشین و خدمه در آسمان ربوده شد.

«تاریخ ایرانی» نوشت: این دومین بار در تاریخ هواپیمایی ایران بود که چنین حادثه‌ای رخ می‌داد. روز ۳۱ خردادماه‌‌ همان سال نیز یک فروند هواپیمای جت بوئینگ در همین مسیر به وسیله سه مسافر مسلح ایرانی ربوده و به بغداد برده شد اما پس از هفت ساعت توقف در فرودگاه بغداد با کلیه مسافران سالم به تهران بازگشت و سه رباینده هواپیما به عراق پناهنده شدند.

روزنامه اطلاعات در روز ۱۸ مهر ۴۹ در خبری نوشت: «جت بوئینگ ۷۲۷ که امروز به بغداد ربوده شد ساعت ۶ و ۱۰ دقیقه از فرودگاه مهرآباد به مقصد آبادان و کویت به پرواز درآمد. خلبانی این هواپیما را شخصی بنام «دی سپنزا» و کمک خلبانی آن را شخصی بنام نقوی به عهده داشتند. نیم ساعت پس از پرواز و درست موقعی که هواپیما از روی ارتفاعات زاگرس و زردکوه می‌گذشت ارتباط آن با برج‌های مراقبت تهران و آبادان قطع گردید در حالی که چند دقیقه قبل از آن خلبان ضمن تماس با برج مراقبت آبادان اجازه فرود خواسته و این اجازه را بلافاصله دریافت کرده بود، اما چند لحظه بعد ارتباط هواپیما با برج مراقبت آبادان قطع گردید و آبادان جریان قطع ارتباط را به تهران اطلاع داد.»

فردای آن روز روزنامه اطلاعات در گزارشی با اعلام بازگشت هواپیمای ربوده شده به تهران از خواسته‌های ربایندگان مبنی بر آزادی گروهی از زندانیان سیاسی خبر داد. این روزنامه نوشت: «هواپیمای جت بوئینگ ۷۲۷ هواپیمای ملی ایران که بامداد دیروز در مسیر تهران آبادان ربوده شد و به بغداد برده شد، عصر دیروز پس از آنکه ماجرای آن چند ساعت التهاب، هیجان و نگرانی در تهران، بغداد و آبادان ایجاد کرد، سرانجام به تهران رسید. هواپیما که در ساعت سه و ده دقیقه به وقت تهران از بغداد برخاست، ۳۵ دقیقه بعد در آبادان فرود آمد و پس از پیاده کردن مسافران خود در آبادان در ساعت ۵ و بیست دقیقه در مهرآباد به زمین نشست.

این هواپیما‌‌ همان هواپیمایی بود که روز ۳۱ خرداد ماه گذشته در مسیر تهران - آبادان با ۹۱ مسافر به وسیله سه جوان ایرانی دیگر به بغداد ربوده شد و پس از آنکه ربایندگان آن در بغداد پناهندگی یافتند به تهران بازگشت. با این تفاوت که ربایندگان هواپیما این بار علاوه بر پناهندگی تقاضای آزادی ۲۱ نفر از زندانیان سیاسی ایران را داشتند و در نخستین لحظات ورود به بغداد با عنوان این تقاضا تهدید کردند چنانچه خواسته آنان عمل نشود هواپیما را با سرنشینان آن منفجر خواهند کرد. اما سرانجام مقامات سفارت ایران در بغداد با کمک ماموران دولت عراق با اتخاذ رویه‌ای کاملا خلاقه و ابتکارآمیز موفق شدند هواپیما و جان مسافران را از تهدیدات مرگ‌آفرین و دیوانه‌وار ربایندگان مصون دارند و به این ماجرا به صورتی انسانی پایان دهند.»

فعالیت برای نجات جان مسافران از هنگامی آغاز شد که مقارن ساعت هفت و یازده دقیقه روز هجدهم تماس هواپیمای بوئینگ با فرودگاه آبادان و تهران قطع شد. اما ده دقیقه بعد فرودگاه بصره از طریق فرودگاه بغداد به تهران اطلاع داد که بوئینگ ۷۲۷ «هما» در راه بغداد است! پس از ابلاغ ماجرا به وزارت خارجه، دیپلماسی ایران فعالیت خستگی‌ناپذیری را برای نجات جان مسافران آغاز کرد و اردشیر زاهدی، وزیر خارجه بلافاصله با مجید مهران کاردار ایران در بغداد تماس حاصل و دستورات لازم را به وی ابلاغ کرد.

مهران بلافاصله پس از کسب دستورات تهران به وزارت خارجه عراق رفت و ضمن ملاقات با معاون وزارت خارجه دولت عراق از آنان خواست تا در حفظ جان مسافران و بازگشت سالم آنان به ایران مساعدت کنند. ربایندگان هواپیما سه جوان بودند که دو نفر خود را دانشجوی رشته مکانیک و یکی دانشجوی مدرسه عالی بازرگانی معرفی کردند و در نخستین تماس با ماموران سفارت ایران تقاضای خود را مبنی بر آزادی ۲۱ زندانی سیاسی در میان گذاشتند. آنان نامه ۲۱ زندانی مورد علاقه خود را که طالب آزادی آن‌ها بودند به کاردار سفارت ایران در بغداد دادند. وی نیز بلافاصله اسامی مذکور را همراه با گزارش‌های دیگر برای وزیر خارجه به وسیله بی‌سیم سفارت به صورت رمز مخابره کرد.

به نوشته روزنامه اطلاعات، «پس از وصول نام زندانیانی که آزادی آنان مورد درخواست ربایندگان هواپیما بود مقامات وزارت خارجه دریافتند که عده‌ای از این زندانیان اعضای حزب منحله توده هستند.» هرچند هیچ یک از این زندانیان آزاد نشدند اما مذاکرات مسئولان سفارت و مقامات عراقی با ربایندگان در بغداد سرانجام به نتیجه رسید و به آزادی مسافران انجامید. روزنامه اطلاعات در شماره فردای خود با اشاره به چگونگی این اتفاق در روایتی دستورالعمل‌های رسیده از تهران را کارساز دانسته و نوشت: «قبل از ابلاغ دستورات تهران ماموران عراقی و مقامات سفارت ایران سعی کرده بودند که به نحوی از انحاء ربایندگان هواپیما را متوجه عواقب وخیم اقدامات ماجراجویانه خود کنند مع‌ذلک در یکی دو ساعت اولیه کشمکش و مذاکرات در فرودگاه بغداد در زیر آفتاب سوزان نتیجه مثبتی حاصل نگردید. اما مذاکرات همچنان طبق دستورالعمل‌های پی در پی وزارت خارجه ایران در بغداد با هدف آزاد ساختن جان مسافران در مرحله اول و سپس آزادی هواپیما دنبال می‌گردید و با توجه به گزارش نرم شدن تدریجی ربایندگان ابتدا با آزادی زنان و بچه‌های مسافر و سپس آزاد ساختن بقیه مسافران چنین می‌توان نتیجه گرفت که مذاکرات در بغداد در شکلی موفقیت‌آمیز بود.»

گزارش خطا