زادروز بانوی نجوم ایران: آلنوش طریان كيست؟

امروز ۱۸ آبان زادروز "آلنوش طریان" یا "آلنوش تریان"(Alenoosh Terian) فیزیکدان ایرانی ارمنی‌تبار است که وی به «مادر نجوم» و «بانوی اختر فیزیک ایران» شهرت دارد.

به گزارش ایسنا، آلنوش طریان، ۱۸ آبان در سال ۱۲۹۹ خورشیدی (۱۹۲۰ میلادی) در یک خانواده ارمنی در تهران متولد شد.

پدرش آرتو طریان دانش‌آموخته بازیگری و نمایش از مسکو و پایه‌گذار دومین مرکز آموزشی هنرهای دراماتیک و تئاتر در ایران بود و مادرش در رشته ادبیات و هنر سخنوری در کشور سوئیس تحصیل کرده بود و نخستین زن ایرانی ارمنی بود که شعرهای فارسی را دکلمه کرد.

آلنوش طریان در شش سالگی وارد مدرسهٔ ارمنیان تهران شد. او ۹ سال در آنجا تحصیل کرد سپس، برای تکمیل تحصیلات دورهٔ متوسطه، به مدت دو سال نیز در مدرسه انوشیروان دادگر به تحصیل پرداخت.

خانم طریان در سال ۱۳۲۶ مدرک لیسانس خود را رشته فیزیک از دانشکده علوم دانشگاه تهران گرفت و پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی وی مدتی به عنوان مسئول آزمایشگاه‌های فیزیک فعالیت نمود.

وی به زبان‌های فارسی، ارمنی و فرانسوی تسلط داشته و با ترکی و انگلیسی آشنایی داشت.

پس از تلاش بی‌نتیجه برای متقاعد کردن استادش، محمود حسابی برای کمک به اعزام وی به خارج از کشور، در تابستان ۱۳۲۸ به تشویق پدر و با هزینه شخصی خود به بخش فیزیک اتمسفر دانشگاه پاریس رفت.

وی در سال ۱۳۳۷ (۱۹۵۶) مدرک دکترای خود را از دانشگاه سوربن کسب کرد. او سپس برای خدمت به کشور، پیشنهاد کرسی استادی دانشگاه سوربن را رد کرد و به ایران بازگشت.

پس از بازگشت به ایران، به تدریس در دانشگاه تهران پرداخت و با سمت دانشیار فیزیک رشته ترمودینامیک در گروه فیزیک مشغول به کار شد. او سپس به عنوان اولین استاد زن، در مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران نیز مشغول به کار شد.

او ابتدا، در سمت دانشیار فیزیک، واحد ترمودینامیک را تدریس می‌کرد اما بعد به منزلهٔ استاد واحد فیزیک ستارگان، که پس از ورود دوباره ایشان به دانشگاه افتتاح شده بود، به تدریس پرداخت.

در سال ۱۳۳۸ دولت فدرال آلمان‌غربی بورس مطالعه رصد خانه فیزیک خورشیدی را در اختیار دانشگاه تهران قرار داد و طریان برای این بورس انتخاب شد و از فروردین سال ۱۳۴۰ به مدت ۴ ماه به آلمان رفت و بعد از انجام مطالعات به ایران بازگشت.

وی نخستین کسی بود که در رصدخانه دانشگاه تهران به تدریس فیزیک ستاره پرداخت.

آلنوش طریان در دوره خدمت علمی خود به ریاست گروه تحقیقات خورشیدی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران رسید و نقشی مهم در تأسیس و ادامه کار رصدخانه فیزیک خورشیدی ایفا کرد.

وی نخستین فیزیکدان زنی بود که در یکی از دانشگاه‌های ایران به این مقام علمی دست می‌یافت و بدین ترتیب او اولین فیزیکدان زن در ایران است که به مقام استادی دست پیدا کرده است.

طریان پس از ۳۲ سال خدمت صادقانه به کشورش و پرورش اساتیدی ارزشمند در ۱۵ شهریور ۱۳۵۸ به درخواست خود بازنشسته شد.

آلنوش طریان کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه ملی ایران اهدا و خانه شخصی خود را به نفع دانشجویان ارمنی وقف کرده‌ است.

آلنوش طریان در روز شنبه ۱۴ اسفند ۱۳۸۹ در سن ۹۰ سالگی در خانه سالمندان توحید تهران درگذشت.

گزارش خطا