پایان طراح «نظم نوین جهانی»

جورج بوش پدر روز جمعه فوت کرد. او چهل و یکمین رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده و فرماندار سابق فلوریدا بود. باربارا بوش، همسرش نیز در همین سال‌جاری میلادی و در ماه آوریل فوت کرده بود. ریاست‌جمهوری جورج بوش پدر از این لحاظ اهمیت دارد که وی اولین رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده بود که جهان تک‌قطبی را تجربه کرده بود، چراکه دیگر رقیبی به نام شوروی وجود نداشت و بلوک کمونیست‌ها از هم پاشیده بود. غربی‌ها به‌دنبال نوشتن نظم موردنظر خود بودند و جورج بوش پدر، رئیس‌جمهوری آمریکا کلید نظم نوین جهانی را زده بود.

به گزارش دنیای اقتصاد، باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین و جزو چهار رئیس‌جمهوری زنده سابق ایالات‌متحده آمریکا به‌عنوان اولین نفر به مرگ جورج هربرت واکر بوش واکنش نشان داد. بوش پدر به دلیل بیماری عفونی تحت مراقبت‌های ویژه قرار داشت. وی که در دوره ریاست‌جمهوری رونالد ریگان، معاون وی بود، توانست پس از وی، سکان هدایت ایالات‌متحده را برای یک دوره ۴ ساله به عهده بگیرد. او در سال ۱۹۹۲ اما رقابت را به یک دموکرات خوش‌تیپ، به نام بیل کلینتون واگذار کرد تا به مدت ۸ سال دست جمهوری‌خواهان از کاخ سفید کوتاه شود.

به‌رغم اینکه جورج بوش پدر دیپلماسی قوی در حوزه خارجی داشت اما نتوانست از عهده بیل کلینتون در انتخابات بر‌آید، درحالی‌که او در همان جهان تک‌قطبی توانسته بود صدام حسین را در کویت شکست دهد. او با اعلان جنگ علیه دیکتاتور سابق عراق که کویت را به اشغال خود درآورده بود، توانست خیلی زود رژیم سابق عراق را از پای درآورد اما در برابر تغییر وی مقاومت کرد و در نهایت سرنوشت به‌گونه‌ای رقم خورد که صدام حسین توسط پسر جورج هربرت‌واکربوش، از قدرت برکنار شود. به گزارش سی‌ان‌ان جورج بوش پدر که خود فرزند یک سناتور آمریکایی بود و در جشن پیروزی جنگ جهانی دوم نیز حضور داشت، در دوره ریاست‌جمهوری خود متهم شده بود که از امور داخلی غافل شده است و برای همین بود که رنگ دور دوم ریاست‌جمهوری را ندید.

دو سال از ریاست‌جمهوری جورج بوش پدر، در دوران فروپاشی شوروی گذشت. او در سال ۱۹۸۸ توانست بر مایکل دوکاکایس، رقیب دموکرات خود پیروز شود. به گفته ناظران، یکی از برجسته‌ترین آثار دیپلماسی وی جنگ اول خلیج‌فارس است که ضربه محکمی به صدام حسین زد. صدام حسین که تازه جنگ با ایران را تمام کرده بود، به‌ناگاه در سودای اشغال کویت افتاد. هشدارهای جامعه بین‌المللی برای آزادسازی کویت موثر واقع نشد و ظرف ۱۳ ساعت این کشور را به اشغال خود درآورد.

هنوز دو سالی از جنگ با ایران نگذشته بود که عراق کویت را به اشغال خود درآورد. عراق در این زمان دارای ۶۰۰ جت جنگی، ۵ هزار و ۳۰۰ تانک، ۷ هزار زره‌پوش و ۵ هزار و ۳۰۰عراده توپ بود. عراق در این زمان ادعا کرد که کویت یکی از استان‌های عراق است و باید با مدیریت بغداد اداره شود. جورج بوش پدر در روزهای اول اشغال عراق با احتیاط رفتار کرد اما در نهایت همکاری بین او و شوروی که روزهای آخر خود را نفس می‌کشید، موجب شد تا پرونده اشغال کویت از سوی عراق به شورای امنیت کشیده شود و این شورا تصمیم گرفت که اگر نیروهای صدام حسین ظرف مهلت تعیین شده از کویت خارج نشوند، از زور علیه بغداد استفاده خواهد کرد.

شکست صدام حسین در جنگ خلیج‌فارس که موسوم به عملیات «توفان صحرا» بود، سرآغاز تحولات بعدی در خاورمیانه شد. آسوشیتدپرس در گزارشی، نقطه تحولات امروز خاورمیانه را در عملیات صحرا می‌داند که به رهبری جورج بوش پدر صورت گرفت. نزدیک به ۲۸ سال از اولین دخالت نظامی آمریکا در خاورمیانه می‌گذرد اما جورج بوش پدر به‌عکس جورج بوش پسر هرگز حاضر به برکناری صدام حسین یا اشغال عراق نشد. ژنرال نرمن شوارتسکف، فرمانده عملیات آزادسازی کویت موسوم به توفان صحرا، در خاطرات خود نوشت: «اگر تمام خاک عراق را تصرف می‌کردیم مثل یک دایناسور در گودال قیر گیر می‌کردیم. مجبور می‌شدیم سال‌ها آنجا بمانیم و به جای سازمان ملل متحد مجبور می‌شدیم هزینه اشغال عراق را بپردازیم.»

صدام حسین کویت و امارات‌متحده‌عربی را متهم می‌کرد که با رعایت نکردن سهمیه‌بندی اوپک سالانه به عراق ۱۴ میلیارد دلار ضرر می‌زنند و ادعا می‌کرد کویت با استخراج از حوزه‌های نفتی مورد مناقشه دو کشور ۴/ ۲میلیارد دلار از عراق ربوده است. در ازای این ادعاها از کویت می‌خواست بدهی ۱۵ میلیارد دلاری عراق به آن کشور را که در طول جنگ با ایران قرض گرفته بود، ببخشد. دولت آمریکا که نگران بود صدام حسین پس از کویت ممکن است به عربستان سعودی حمله کند نیروهای خود را به منطقه اعزام کرد و پس از ماه‌ها مذاکره و هشدار بالاخره روز ۲۴ فوریه ۱۹۹۱ حمله به ارتش عراق را آغاز کرد. از منظر سیاسی و نظامی جنگ اول خلیج‌فارس برای آمریکا یک پیروزی بزرگ بود. براساس آمارهای وزارت دفاع آمریکا از کل ۵۰۰ هزار نیروی آمریکایی که به منطقه اعزام شدند ۱۴۸ نفر کشته و ۴۶۷ نفر مجروح شدند.

آمریکا توانست نیرویی مرکب از ارتش کشورهای ائتلاف تشکیل دهد، سازمان ملل متحد با تصویب چند قطعنامه از عملیات آمریکا حمایت کرد و درست همزمان با پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد شوروی قدرت خود را به‌عنوان تنها ابرقدرت جهان به نمایش گذاشت. طبق گزارش کنگره آمریکا هزینه این عملیات ۶۱ میلیارد دلار بود. عربستان سعودی و کویت هر یک ۱۶ و امارات‌متحده‌عربی ۴ میلیارد دلار پرداختند. ژاپن و آلمان هم روی هم رفته ۱۶ میلیارد دلار مشارکت کردند. در نتیجه آمریکا فقط باقیمانده هزینه را پرداخت کرد.

صدام حسین برای اینکه جهان عرب را در جنگ خلیج‌فارس با خود همراه کند، چندین فروند موشک اسکاد عراقی را به سمت سرزمین‌های اشغالی پرتاب کرد و همین امر موجب شد تا کمک‌های نظامی آمریکا به رژیم صهیونیستی افزایش یابد و به توسعه سپر موشکی گنبد آهنین ختم شد. اسحاق شامیر، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی که قصد تلافی داشت، به توصیه جورج بوش پدر از حمله تلافی‌جویانه به عراق سر باز زد، چراکه رئیس‌جمهوری وقت آمریکا بر این باور بود که حمله متقابل تل‌آویو به بغداد موجب می‌شود که وی در جنگ خلیج‌فارس اول، حمایت اعراب را از دست بدهد. جورج بوش پدر در حوزه نظامی از تبحر خاصی برخوردار بود. او به محض اینکه از دبیرستان فارغ‌التحصیل شد، به نیروی هوایی ارتش ایالات‌متحده پیوست و در عملیات پروازی پرل‌هاربر علیه ژاپنی‌ها شرکت کرد. بوش پس از بازگشت از جنگ در سال ۱۹۴۵ با باربارا پیرس ازدواج کرد. او به دانشگاه ییل رفت و از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. جورج واکر بوش در دوران ریچارد نیکسون، سفیر آمریکا در سازمان ملل بود و برخی می‌گویند تجربه موفق او در صحنه بین‌الملل حاصل حضور او در این سمت بوده است. از دید برخی ناظران، جورج بوش پدر هر چند در صحنه بین‌الملل فردی موفق به‌حساب می‌آمد، اما درگیری بیش از حد او در فراسوی مرزهای آمریکا، در داخل این کشور مشکلات اقتصادی ایجاد کرده بود. با این حال سی‌ان‌ان به قلم استیفن کالینسون می‌نویسد: اگرچه وی نتوانست در داخل موفق عمل کند، اما میراث او در صحنه بین‌الملل الگوی موفقی برای سایر روسای‌جمهوری آمریکا معرفی شده است. آزادسازی کویت در ۱۰۰ ساعت موجب شد محبوبیت او بالا برود. عملکرد جورج پدر با پسر در زمینه سیاست خارجی تا حدودی فرق داشت. بسیاری وی را به‌عنوان یک جمهوری‌خواه میانه‌رو می‌شناسند. به همین دلیل گفته می‌شود که حتی پس از شکست جورج بوش پدر از رقیب خود، یعنی بیل کلینتون این دو رابطه دوستانه خود را ادامه دادند. به ادعای استیفن کالنیسون، بوش به همراه برنت اسکوکرافت، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا و جیمز بیکر، وزیر امور خارجه‌اش یک تیم عالی برای حضور در عرصه بین‌الملل تشکیل داده بودند. این سه، معمار جنگ اول خلیج‌فارس بودند که توانستند شرق و غرب را برای حمله به عراق متحد کنند. در واقع رد پای سیاست خارجی بوش را می‌توان در دوره بیل کلینتون نیز مشاهده کرد. او هر چند یک دموکرات بود اما از الگوی جورج هربرت واکر بوش در صحنه بین‌الملل استفاده کرد.

ایران و جورج هربرت واکر بوش

آسوشیتدپرس در گزارشی درخصوص واکنش ایران به مرگ جورج هربرت واکر بوش نوشت: تلویزیون دولتی ایران جورج بوش را همچون سایر روسای‌جمهوری دانست که به‌دنبال سرنگونی انقلاب اسلامی ایران بوده است. با این حال رابطه بین ایران و جورج هربرت واکر بوش دارای فراز و فرودهایی بوده است. ایران در آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در لبنان حسن‌نیت به خرج داد. البته این رابطه خوب هرگز ادامه پیدا نکرد. یکی دیگر از اقدامات جورج هربرت واکر بوش، در زمان ریاست‌جمهوری بخشیدن کسپر وینبرگر، وزیر دفاع سابق آمریکا و سایر کسانی بود که در ایران‌کنترا نقش داشتند.

خود جورج بوش پدر در زمان رسوایی ایران‌کنترا حضور داشته است. داستان ایران‌کنترا که برخی از آن به‌عنوان تمایل آمریکا برای نزدیکی به ایران تعبیر می‌کنند در زمان ریگان-بوش رخ داد. مقامات دولت ریگان به‌طور مخفیانه، با فروش تسلیحات به ایران که تحریم تسلیحاتی بود، کمک‌رسانی کردند. آنان همچنین امیدوار بودند که به این‌وسیله آزادی گروگان‌های آمریکایی را تضمین کرده و شورشیان کنتراهای نیکاراگوئه را تامین بودجه کنند. تامین بودجه کنتراها از سوی دولت آمریکا براساس لایحه بولند، از سوی کنگره ممنوع اعلام شده بود. رسوایی ایران‌کنترا بزرگ‌ترین بحران داخلی دوران ریاست‌جمهوری رونالد ریگان بود و افشای آن در ایران هم تاثیر قابل‌توجهی گذاشت.

برخی می‌گویند دولت رونالد ریگان برای اینکه ایران برای دفاع از خود در برابر تهاجم عراق، از شوروی تجهیزات نظامی نخرد، اجازه معامله مخفیانه داده بود. پولی که از این مساله به‌دست می‌آمد، صرف شورشیان نیکاراگوئه می‌شد. در آن زمان ادعا شد که ریگان و کاخ سفید در جریان این رسوایی نبوده‌اند. پرونده‌ای در این خصوص مطرح شد اما پای بوش و ریگان به این پرونده باز نشد. این درحالی است که برخی می‌گویند ریگان از این ماجرا باخبر بوده است. دولت ریگان در این میان مدارک زیادی را از بین برد و برخی از مستندات موجود را در اختیار تیم تحقیق قرار نداد. در این زمینه حتی گفته شده است که خود جورج بوش پدر بیشترین نقش را در ایران‌کنترا داشته است؛ کسی که پیش‌تر رئیس سازمان سیا بود و در آن زمان نقش معاون ریگان را بر عهده داشت. البته بوش پدر به همراه ریگان یکی از تاریک‌ترین کارنامه‌های موجود در تاریخ این کشور را با حمله به ایرباس مسافربری ایرانی ثبت کردند. ساقط کردن ایرباس ایرانی که موجب شهادت تعداد زیادی از ایرانیان شد، باعث شد تا یکی از سیاه‌ترین اقدامات بشری رقم بخورد. به موجب این حمله ۶۶ کودک نیز شهید شدند.

خاندان بوش

او در سال ۱۹۲۴ در میلیتون ماساچوست به‌دنیا آمد. در سال ۱۹۴۵ نیز ازدواج کرد و حاصل این ازدواج ۶ فرزند بود: ۵ پسر و یک دختر. او همچنین صاحب ۱۷ نوه نیز بوده است. دختر او زمانی که سن کمی داشت، به‌دلیل بیماری سرطان درگذشته بود. از میان فرزندان او نیز جورج و جب وارد دنیای سیاست شدند. جورج دبلیو بوش در سال ۲۰۰۰، رئیس‌جمهور آمریکا شد و جب نیز فرماندار فلوریدا بود. ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش موجب شد تا پدر وی به دومین رئیس‌جمهوری آمریکا تبدیل شود که شاهد حضور فرزند خود در کاخ سفید بوده است. مرگ جورج بوش پدر در شرایطی رقم خورد که وی برای سالیان طولانی دچار بیماری پارکینسون شده بود. جورج بوش پدر همواره بر این نظر بود که جب بوش می‌توانست رئیس‌جمهور بهتری از جورج بوش پسر باشد. زیرا وی را بسیار باهوش‌تر از برادرش می‌دانست. جورج بوش پدر درحالی در مراسم تنفیذ ریاست‌جمهوری باراک اوباما در سال ۲۰۰۸ شرکت کرد که پسرش با کمترین میزان محبوبیت ریاست‌جمهوری را تحویل یک دموکرات داد و برای پدر، این صحنه همچون یک دژاوو تکرار شده بود.

جورج بوش پدر که به‌عنوان جوان‌ترین خلبان آمریکا خدمت کرده است، چندین مدال افتخار نیز دریافت کرده است. او در ۵۸ ماموریت جنگی در جنگ جهانی دوم حضور داشت. هواپیمای بمب‌افکن جورج بوش در یکی از ماموریت‌ها بر فراز اقیانوس آرام مورد اصابت آتش ضدهوایی‌های ژاپن قرار گرفت و سقوط کرد، اما یک زیردریایی ایالات‌متحده، جورج هربرت واکر بوش را از آب نجات داد. مدال برجسته صلیب هوانوردی برای شجاعت در عملیات، به جورج بوش اعطا شد. جورج هربرت واکر بوش، پس از بازگشت از جنگ، انرژی خود را معطوف به اتمام تحصیلات و تشکیل خانواده کرد. او نیز مانند پدرش پرسکات بوش که در سال ۱۹۵۲ به‌عنوان سناتور ایالت کانتیکت انتخاب شده بود، به خدمات و فعالیت‌های اجتماعی و سیاست علاقه‌مند بود. او دو بار در مقام نماینده تگزاس در کنگره خدمت کرد و دو بار برای راه یافتن به سنا تلاش کرد که با شکست روبه‌رو شد. او در ۶۴ سالگی به‌عنوان یک جمهوری‌خواه میانه‌رو پست ریاست سازمان سیا را از آن خود کرد و پس از آن نیز به‌عنوان معاون وارد کاخ سفید شد. او پس از ریگان صاحب کلید کاخ سفید شد و در نهایت در ۹۴ سالگی فوت کرد. گفته می‌شود زنان زیادی از وی به‌عنوان آزار و اذیت جنسی شکایت داشته‌اند. آخرین مورد آن به یک بازیگر‌هالیوودی به نام هیدر لیند بازمی‌گردد که می‌گوید وی را در حین عکس دسته‌جمعی لمس کرده است.