مذاکرات سری ایران و عربستان؟!

پایگاه الخلیج الجدید مدعی شده است که ریاض با دقت درحال بررسی پیشنهادهای تهران درباره صلح و امنیت در خلیج‌فارس است و مذاکرات سری بین تهران و ریاض از طریق کویت در حال انجام است. رئیس‌جمهوری ایران اخیرا در نامه‌ای به سران شورای همکاری با ارائه طرح ابتکار صلح هرمز، همسایگان جنوبی را به گفت‌وگو دعوت کرده است. ابتکاری که تاکنون با پاسخ مثبت برخی پایتخت‌های عربی مواجه شده است.

به گزارش انتخاب، در همین ارتباط، الخلیج الجدید نوشت: «ایران بار‌ها بر آمادگی خود برای مذاکره با عربستان سعودی، در راستای پایان دادن به سوءتفاهم‌ها بین دو کشور تاکید کرده است؛ همان‌طور که عباس موسوی، سخنگوی وزارت‌خارجه ایران ماه گذشته اعلام کرد جمهوری اسلامی آماده انجام مذاکرات مستقیم یا با واسطه، با همسایگان خود است.»

با اینکه رسانه‌ها چندان به این مساله نپرداخته‌اند؛ اما مذاکرات سری از طریق معاون وزیرخارجه کویت، خالد الجارالله، درحال انجام است و وی تاکید کرده که کشورش حامل پیام‌های معینی از سوی ایران، برای عربستان و بحرین، در رابطه با اوضاع منطقه است. امیر‌کویت، شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح، همچنان از راه‌حل صلح‌آمیز برای تمام موضوعات مورد اختلاف، بین دولت‌های همسایه حمایت کرده و به‌دنبال فراهم کردن زمینه‌ای برای انجام مذاکرات صلح بین ایران و عربستان است؛ به‌ویژه آنکه تعداد شیعیان در کویت زیاد است.

تاکنون، طبق گزارش منابع آگاه سعودی، ریاض با دقت درحال بررسی پیشنهادهای تهران است که با هدف عادی‌سازی روابط بین دو کشور ارائه شده است. این مهم، می‌تواند به بهبود اوضاع در منطقه، به‌طور کلی کمک کند، اما پیچیدگی احتمالات برای اصلاح روابط بین دو همسایه، باعث ایجاد حالت التهاب و ترس در دولت‌های غربی و دوستان آن، به‌ویژه ایالات‌متحده و اسرائیل شده است. پیش‌تر سخنگوی وزارت امورخارجه ایران تایید کرد که نامه طرح «پویش صلح هرمز» رئیس‌جمهوری ایران به سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و عراق ارسال شده است. روزنامه کویتی الجریده نیز در گزارشی نوشت جمهوری اسلامی به معاون وزیرخارجه کویت پیامی از جانب حسن روحانی، رئیس‌جمهور خطاب به پادشاهان عربستان و بحرین درباره ابتکار صلح هرمز تحویل داده و پاسخ مثبتی دریافت کرده است.

به نوشته الجریده، پیام ایران که توسط حسن روحانی امضا شده، به معاون وزیرخارجه کویت تحویل داده شده، چون میان ایران و این دو کشور روابط رسمی وجود ندارد. ایران از طریق مجاری دیپلماتیک این امر را دنبال و از کشور‌های منطقه در این خصوص واکنش مثبتی دریافت کرده است. براساس پیشنهاد ایران، اختلافات موجود میان ایران و کشور‌های عربی، از طریق برگزاری نشست سران، احتمالا در کویت، حل‌وفصل می‌شود. خالد الجارالله، معاون وزیرخارجه کویت نیز درباره طرح ابتکاری «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران ناظر بر امنیت خلیج‌فارس گفت: «کویت این طرح ابتکاری را تحویل گرفته و اکنون درحال بررسی آن هستیم و هر زمان درباره آن تصمیم‌گیری کنیم به تهران ابلاغ خواهیم کرد.»

پیش از انتشار این خبر در روزنامه الجریده، حمد بن‌جاسم، نخست‌وزیر سابق قطر، در توییتی، ارسال پیام‌ها از جانب ایران به کشور‌های عربی را تایید کرده و گفته عرب‌ها باید این فرصت را غنیمت بشمارند. بن‌جاسم در توییتی نوشت: «آن‌طور که می‌شنویم، پیام‌هایی از جانب ایران به کشور‌های شورا (همکاری خلیج‌فارس) درخصوص آغاز گفت‌وگوی جدی زیر چتر سازمان ملل متحد ارسال شده است. به نظرم این فرصت مهمی است که باید کشور‌های شورا مسوولانه آن را بررسی کنند.»

الخلیج الجدید در ادامه مطلب خود درباره واکنش ریاض به ابتکار ایران نوشته است: «از یکسو، تجهیزات مربوط به دفاع هوایی، به سرعت به عربستان وارد شده است و از سوی دیگر، مذاکرات طولانی و پیچیده‌ای در سطوح مختلف، بین وزیرخارجه عربستان سعودی و همتای آمریکایی او انجام شده است. طی همین مذاکرات، وزیرخارجه آمریکا به عادل الجبیر تاریخ روابط استراتژیک بین سعودی و ایالات متحده را یادآوری و تاکید کرد که آمریکا نقش مهمی درحمایت از منافع عربستان ایفا می‌کند.»

در ادامه، جینا‌ هاسپل، رئیس سیا، به ریاض سفر کرد؛ همزمان، ولیعهد سعودی از این نشست بلندپایه فرار کرد تا ملک‌سلمان به تنهایی با‌ هاسپل دیدار کند. در واقع، ترامپ ‌هاسپل را به ریاض فرستاد تا به پادشاه سعودی هشدار داده و به دادگاه بین‌المللی که در انتظار موافقت ایالات‌متحده، برای مشخص شدن نقش بن‌سلمان در ترور خاشقجی است، اشاره کند. مساله جالب توجه آنکه رسانه‌های سعودی از این نشست با عنوان «مذاکرات پیرامون منافع مشترک بین دو کشور» یاد کردند. به‌دنبال این دیدار بین‌ هاسپل و ملک‌سلمان، تحول مهمی در سیاست خارجی ریاض اتفاق افتاد و وزیر مشاور در امورخارجه عربستان تصریح کرد که سیاست سازش با ایران به نتیجه نمی‌رسد و تنها راه برای واداشتن تهران به ورود به مذاکره، وارد آوردن شدیدترین فشار‌ها علیه آن است. به این ترتیب، مشخص می‌شود که پادشاه سعودی در اتخاذ تصمیمات مستقل، بدون مشورت با واشنگتن آزادی عمل ندارد.

اسرائیل نیز طبق عادت آتش‌بیار معرکه شده و موساد تاکید کرد که ایران می‌تواند طی تنها چند ماه، سلاح هسته‌ای بسازد. این ادعا‌های اسرائیل باعث ایجاد حالت آشفتگی و نگرانی شدیدی در ریاض شد و سعودی‌ها احساس کردند با وجود خرید سلاح‌های گران‌قیمت از غرب نمی‌توانند در برابر سلاح اتمی ایران مقاومت کنند؛ علاوه بر اینکه جمهوری اسلامی مواضع و نفوذ خود در لبنان، عراق، سوریه و یمن را تقویت کرده است. سعودی در زمان حاضر، اوقات سخت و پرالتهابی را می‌گذراند؛ پادشاه عربستان پیر است و هر لحظه احتمال بروز تغییری در راس قدرت وجود دارد. اما سوال بزرگ آن است که آیا بن‌سلمان پس از نشستن بر تخت سلطنت، می‌تواند کشورش را از معضلات متعددی که در دو سطح داخلی و خارجی درگیر آن است، خارج کند؟

احتمال میزبانی کویت برای گفت‌و‌گو
همزمان با خبر الخلیج الجدید، یک وزیر سابق دولت کویت گفت که این کشور احتمالا میزبان برگزاری کنفرانس منطقه‌ای در ارتباط با این ایده خواهد بود. «عبدالمهادی عبدالحمید الصالح» تحلیلگر مسائل سیاسی و وزیر اسبق مشاور دولت در امور پارلمان کویت در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم درباره ابتکار اخیر جمهوری اسلامی ایران موسوم به ابتکار هرمز برای گفت‌وگو با کشورهای عربی منطقه تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران این ابتکار را که نامش را هرمز گذاشته، ارائه کرده است، همان‌طور که شنیدید دولت کویت این نامه‌ جمهوری اسلامی ایران حاوی این ابتکار را به پادشاهی عربستان سعودی و بحرین منتقل کرد و این دلیلی است که نشان می‌دهد ما به دیدگاهی نیاز داریم که همه ما را در یک مکان واحد (خلیج‌فارس) دور هم متحد کند، زیرا اطراف خلیج(فارس) فقط اعراب حضور ندارند، عراق و یمن و جمهوری اسلامی ایران حضور دارند، چرا باید میان بحران‌ها زندگی کنیم، درحالی‌که باید همه کنار هم بنشینیم بدون اینکه به بیگانگان اجازه دهیم در امور ما دخالت کنند، ما باید مشکلاتمان را به‌دست خودمان حل کنیم.

عبدالحمید الصالح درباره نقش دولت کویت در منطقه و نزدیک کردن دیدگاه‌های کشورهای منطقه ابراز عقیده کرد: البته کویت نقش روشن و آشکاری دارد، سیاست کویت، سیاست موفقیت‌آمیزی است و همواره از خشونت نظامی اجتناب می‌کند، کویت همواره گفت‌وگو را در پیش گرفته است، سیاست جناب صباح الاحمد امیر کویت برای همه روشن است، روابط حسنه‌ای که میان جمهوری اسلامی ایران و کویت برقرار است، سبب شد تا دولت کویت، از ابتکار ایران موسوم به هرمز استقبال کند و همچنین گفته می‌شود کویت احتمالا میزبان برگزاری کنفرانس منطقه‌ای در ارتباط با این ایده خواهد بود.