زندگی اجتماعی بشر در "جهان پسا کرونا" چه تغییری خواهد یافت؟!

نواندیش: جهان امروز به دلیل شیوع ویروس کرونا با بحرانی بی سابقه مواجه شده که تمامی بخش های جامعه را به مخاطره انداخته است و آشفتگی های سیاسی و اقتصادی ناشی از آن، ممکن است تا سالها ادامه یابد. گروهی از جامعه شناسان بر این باورند که پس از بحران کرونا، شاهد نوعی دگردیسی در روابط و تعامل های اجتماعی خواهیم بود و یک نظام جدید جهانی شکل خواهد گرفت.

به گزارش زهرا حسین زاده از سرویس ترجمه نواندیش، رادیو فرانسه در مورد تحولات پسا کرونا و زندگی اجتماعی بشر پس از این بحران نوشت: با گسترش ویروس کرونا در سراسر جهان و قرنطینه شدن میلیونها نفر در خانه های خود، اقتصاد جهان در شوک فرو رفته، ارتباطات و تعامل های اجتماعی کاهش یافته و نوعی انقلاب زیستی در جهان شکل گرفته است.

تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، کاهش ساعات کاری ادارات و بانک‌ها، کاهش تردد و حمل‌ونقل عمومی، کم‌ شدن پروازهای بین‌المللی و تعطیلی صنعت توریسم و بسیاری از مشاغل، بیکار شدن یا کاهش قدرت خرید برخی از مردم، رکود صنایع و خدمات به دلیل نبود تقاضا و غیره از تبعات ویروس کرونا در سراسر جهان است.

این ویروس توانسته است جهان را به کلی تغییر داده و دگرگون کند؛ به طوریکه بسیاری از جامعه شناسان اعتقاد دارند که جهان پس از کرونا، هیچ وقت به روزهای پیش از کرونا باز نمی گردد. اما این بحران سلامت بی سابقه، چه پیامدهایی در آیندۀ روابط و تعامل های اجتماعی بشر خواهد داشت؟

جهان زیر سلطۀ زندگی الکترونیکی

برقراری قرنطینۀ سراسری در بسیاری از کشورهای درگیر ویروس کرونا و اجرای مقرراتی همچون رعایت فاصلۀ اجتماعی در سراسر جهان، زندگی اجتماعی مردم را بیش از پیش به یک زندگی الکترونیکی تبدیل کرده و موجب منفعت شرکت های اینترنتی شده است؛ به طوریکه شرکت هایی چون "نتفلیکس" و "آمازون"، توانستند در دوران قرنطینه در میان مردم به خوبی قدرت نمایی کنند. از تجارت و خرید و فروش اینترنتی و آنلاین گرفته تا کنفرانس ها و جلسات ویدیویی، سلطۀ دنیای مجازی بر زندگی شهروندان در این دوران پیشرفت چشمگیری یافته است.

در سال ٢٠١٩، دست کم ٢٤ درصد مردم فرانسه، روزانه از شبکۀ اینترنتی پخش فیلم "نتفلیکس" استفاده می کردند و ٢٢ درصد از شهروندان این کشور، هر روز از سرویس های پخش موسیقی و پادکست "اسپاتیفای" و "دیزِر" استفاده می کردند. اما در پی شیوع ویروس کرونا، نه تنها روی آوردن به این شبکه های اینترنتی افزایش یافت بلکه خانه نشینی اجباری باعث شد تا مفاهیمی همچون گردهمایی از راه دور، مشاورۀ پزشکی و روانپزشکی از راه دور، کار کردن از راه دور، تحصیل از راه دور، رسانه های دیجیتال، خرید و فروش از راه دور و تحویل کالاها درب منازل، جایگاه جدیدی در زندگی مردم بیابند. به این ترتیب پیش بینی می شود که در جهان پس از کرونا، سبک زندگی دیجیتال و مجازی شهروندان، با شتاب بیشتری ادامه یابد و هوش مصنوعی بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا با استفاده از ظرفیت های این حوزه، بتوان نیاز به ارتباط فیزیکی افراد برای دریافت خدمات را کاهش داد.

دوری فیزیکی و نزدیکی مجازی؛ ارتقاء ارزش های جمعی

"شِری تِرکِل" جامعه شناس آمریکایی، در سال ٢٠١٠ با انتشار کتابی به نام "تنها در کنار هم"، نوشته بود: «با پیشرفت روزافزون تکنولوژی، ارتباطات انسانی کاهش خواهد یافت». در این کتاب که پس از مدت کوتاهی به کتابی مرجع تبدیل شد، وی نشان داده است که چگونه دنیای اینترنت، در زندگی و روابط اجتماعی مردم پارادوکس ایجاد کرده است: افرادی که به ظاهر در کنار هم حضور فیزیکی دارند اما در واقع به طور مجازی از هم دور هستند. این در حالیست که با گسترش ویروس کرونا و قرنطینۀ اجباری مردم برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، زندگی و روابط شخصی و اجتماعی مردم، به چیزی بر خلاف جریان گذشته تبدیل شد: افرادی که در کنار هم حضور فیزیکی ندارند اما به طور مجازی، با هم و در کنار هم هستند. این اتفاق بیش از هر چیز، بیانگر نیاز بشر به ارتباط با دیگران است.

بسیاری از جامعه شناسان بر این باورند که پس از کرونا، ارزش های جمعی همچون "اتحاد" و "برادری" بیش از ارزش های فردی در میان شهروندان ارتقاء خواهند یافت و از جایگاه ویژه ای برخوردار خواهند بود. از سوی دیگر، بسیاری از شرکت ها و مشاغل، بیشتر از گذشته به تأثیر عملکرد و اقدامات خود بر محیط زیست، هماهنگی اجتماعی و شکوفایی روحی کارمندان خود، توجه نشان خواهند داد.

تحول و دگردیسی در ارتباطات کاری و فعالیت مشاغل

بنا به گفتۀ جامعه شناسان، احتمال دارد که فعالیت مشاغل پس از بحران کرونا، به کلی دگرگون شود و از آنجا که کار از راه دور، در دوران قرنطینه پیشرفت چشمگیری داشته است، می تواند به عنوان شیوه ای مرسوم برای کار کردن در قرن بیست و یکم تلقی شود.

در حال حاضر، از هر دو کارمند، یک نفر مایل است که در آینده، خارج از محل اداره یا شرکتی که در آن اشتغال دارد، از خانه یا مکانی به غیر از محیط کار خود و از راه دور کار کند.

بنا به گفتۀ جامعه شناسان، بسیاری از مردم در خلال دهۀ گذشته، به اهمیت برقراری توازن میان زندگی شخصی و زندگی کاری خود پی برده بودند اما شیوع ویروس کرونا به عنوان یک بحران سلامت جهانی، باعث شد تا شهروندان بیش از پیش بر این محور متمرکز شوند و در کنار اهمیت به نقش کلیدی کار در بنای هویت خود، بخواهند وقت بیشتری را به شکوفایی زندگی شخصی خود اختصاص دهند. بدین ترتیب با نگاهی از این زاویه، می توان شرایط ایجاد شده در اثر قرنطینه در دوران کرونا را به مثابۀ سلاحی در برابر فرسایش فیزیکی و روحی کارمندان در ارتباط با کار خود تلقی کرد.