آیا ایران، در صورت تمدید تحریم های تسلیحاتی از "ان پی تی" خارج می شود؟!

نواندیش: اقدامی که به اصطلاح "مکانیسم ماشه" نامیده می‌شود باعث از بین رفتن توافق هسته ای با ایران خواهد شد. تلاش آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه در شرایط فعلی ضمن عمیق‌تر کردن اختلاف بین آمریکا و اروپا همزمان اعتبار آمریکا و شورای امنیت را تضعیف می‌کند. از این مساله هم نباید غافل شد که تمدید تحریم تسلیحاتی ایران حتی ممکن است منجر به خروج تهران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) شود.

به گزارش آریا سعادتمند از سرویس ترجمه نواندیش، اریک برور در اندیشکده آمریکایی مطالعات بین المللی و استراتژیک (CSIS) در مورد واکنش احتمالی ایران به فعال شدن مکانیسم ماشه می نویسد: آقای هوک در اظهارات خود، ملاحظه جدی در مورد خطرات واکنش احتمالی ایران را نادیده گرفته است. شاید ایران در شورای امنیت حمایتی کسب نکند، در آن صورت بدون تردید به هرگونه اقدام احتمالی پاسخ خواهد داد. در واقع، ایران در صورت تمدید تحریم‌های سازمان ملل گزینه خود را که شامل خروج از پیمان ان پی تی می‌شود روی میز خواهد گذاشت. در صورت کناره‌گیری ایران از ان‌پی‌تی این کشور پس از کره‌شمالی به دومین کشوری تبدیل می‌شود که از این پیمان خارج شده است. در مجموع در صورت واکنش ایران قواعد بازی تغییر خواهد کرد، اما چند پرسش مهم مطرح می شود.

سوال اصلی این است که آیا جمهوری اسلامی ایران واقعاً از ان‌پی‌تی خارج خواهد شد؟ دولت مردان ایرانی سال‌ها است که این تهدید را مطرح می‌کنند. برای نخستین بار دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در سال 2018 و درست قبل از خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) اعلام کرد که در صورت ترک برجام از سوی آمریکا خروج احتمالی ایران از ان‌پی‌تی یکی از گزینه‌ها خواهد بود. ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز ژانویه سال جاری چنین موضوعی را در مقابل نمایندگان مجلس دوباره این ادعا را مطرح کرد.

تهدیدات فعلی احتمالاً در ابتدا با هدف جلوگیری از تمدید تحریم‌ها صورت گرفته، اما به هر حال این بدان معنا نیست که ما نباید این اظهارات را جدی تلقی کنیم. اگرچه به سختی می‌توان دقیقاً دانست که طرفداران خروج ایران از ان‌پی‌تی در داخل کشور چقدر قدرت دارند، اما احتمالاً تهران هنوز تصمیمی در این باره نگرفته است، بعید است تا زمانی که ضربه‌ای واقعا کاری به ایران وارد نشده این کشور تصمیم به چنین کاری بگیرد. علاوه بر این، ایران نیازی به تصمیم گیری عجولانه نخواهد داشت و می‌تواند همچنان صبر کند. بدون شک، واکنش‌ روسیه، چین و اروپا در تصمیم ایران نقش به سزایی خواهد داشت. اگر ایران بفهمد كه آمریكا از نظر دیپلماتیک منزوی شده و کشورهای دیگر هیچ همراهی با واشنگتن ندارند، تهران نیز به احتمال زیاد در پیمان باقی خواهد ماند.

البته خروج از ان پی تی به معنای این نیست که ایران تصمیم به تولید سلاح هسته‌ای گرفته است. به دلایلی که در بالا ذکر شد، نیت تهران از خروج احتمالی از پیمان در درجه اول یک رفتار سیاسی است بنابر این حتی عقب نشینی از ان‌پی‌تی هم هیچ یک از این واقعیت‌های اساسی را تغییر نمی‌دهد.

تصمیم آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه، یک خطای استراتژیک بود. این امر با انواع عواقب منفی، فواید اندکی همراه خواهد داشت و بحران کنونی بین آمریکا و ایران را تشدید می‌کند. حتی اگر ایران تصمیم به ترک ان‌پی‌تی بگیرد، باز هم این امکان را دارد تا به جامعه جهانی اطمینان دهد به سمت ساخت بمب هسته‌ای نمی‌رود.