کد خبر: ۱۳۰۲۶۳
تاریخ انتشار: ۲۶ شهريور ۱۴۰۰ - ۱۴:۱۶
مصطفی عباسی مقدم عضو هیئت علمی دانشگاه و مولف بیش از ۵۰ کتاب و مقاله در موضوعات قرآن و حدیث و تبلیغ معتقد است: بر اساس آموزه‌های قرآنی، اجرای عدالت یک وظیفه همگانی است و اگر این موضوع در جامعه نهادینه شود، حکومت‌ها و مسئولان نیز نسبت به آن توجه و اهتمام خواهند داشت.

مصطفی عباسی مقدم عضو هیئت علمی دانشگاه و مولف بیش از ۵۰ کتاب و مقاله در موضوعات قرآن و حدیث و تبلیغ معتقد است: بر اساس آموزه‌های قرآنی، اجرای عدالت یک وظیفه همگانی است و اگر این موضوع در جامعه نهادینه شود، حکومت‌ها و مسئولان نیز نسبت به آن توجه و اهتمام خواهند داشت.

 

به گزارش شفقنا، وی بیان کرد: اگر می خواهیم توجه مردم به دینداری تقویت شود باید در جهت بسط و گسترش عدالت تلاش کنیم چون در سایه دین هم عدالت و هم بی عدالتی بیشتر نمود پیدا می کند تا در سایه بی دینی.

 

دکترعباسی مقدم در گفت وگو با شفقنا درباره جایگاه و اهمیت عدالت گفت: عدالت در همه ادیان و به ویژه در اسلام جایگاه مهمی دارد و در آیات قرآن به عنوان یک اصل برای زندگی مطرح می شود و همه ائمه بر این موضوع تاکید داشته‌اند. این اصل از نظر وجدانی و فطری نیز مورد پذیرش همه انسانها است. بنابراین عدالت یک اصل انسانی و جهانی است و جنبه فرادینی دارد.

 

این استاد دانشگاه گفت: در فرهنگ قرآنی عدل و عدالت شاخه هایی دارد که اول بحث توحید و خداشناسی است. خداوند عالم عادل است و از نظرگاه عقیدتی ما باید عادل باشد هم در تکوین و مدیریت عالم یعنی هر چیز را به تناسب و تعادل خلق و اداره کند و هم در تشریع و الزام انسانها به احکام و دستورات دینی و هم در معاد و قیامت که به عدالت پاداش و کیفر دهد. شاخه دیگر عدالت برای انسان است که هم فرد باید عادل باشد و هم جامعه عدالت محور باشد و اینجاست که عدالت اجتماعی مطرح می شود و این نیز عدالت مورد تاکید و تصریح قرآن و سنت و عترت است. پس عدالت هم در عرصه الهی مورد تاکید است و هم در حوزه اخلاق و رفتار انسانی.

 

عدل برقراری توازن و تعادل است

 

وی درباره مفهوم عدالت گفت: در قرآن قسط و عدالت مورد تاکید است. عدل به معنای برابر بودن یا موازنه و توازن بین دو چیز است. یک شیء می تواند عِدل شیء دیگر باشد، یعنی مشابه آن باشد و با آن تساوی داشته باشد. نظام عالم بر اساس عَدل است یعنی توازن و هماهنگی دارد. در حدیث نبوی آمده است: «بالعدل قامت السمواتُ و الارض»؛ یعنی بر اساس عدل، آسمان و زمین برپا شده و نظام جهان نظام اصلح است.

 

عباسی مقدم افزود: عدل در نظام مخلوق خداوند و در نظام تکوین وجود دارد که بر اساس آن همه چیز به توازن و تعادل و هماهنگی خلق شده و اداره می‌شود. به این عدل در اصطلاح، عدل تکوینی می گویند. بر این اساس خداوند عادل است چون تمام اجزای جهان را با انتظام و تناسب و هدفمندی و باندازه ایجاد کرده است. در کنار این عدل، عدل تشریعی است. در عدل تشریعی، عدالت خدا در قانونگذاری و ارسال انبیا مطرح است و در عدالت انسانی ، دادگری حاکمان، عدالت حکومت و دادورزی هر انسان مورد توجه است یعنی دوری از هر رفتاری که به ظلم و عدم تعادل و تناسب بینجامد. بحث برقراری تعادل بین مردم و رعایت حقوق آنان و ضدیت با تبعیض مورد نظر است. تعریف «العدل وضع کل شیء فی موضعه» هم منافاتی با این تعریف ندارد. در عالم هرچیزی سر جای خود است و حاکمان در جامعه نیز باید بر اساس همین قانون و قاعده حرکت کنند و هرچیزی و هر کسی را بر سر جای خود و متناسب با تواناییها و استعدادها قرار دهند. این مقتضا و معنای عدالت در زندگی ما است.

 

تفاوت عدل و قسط

 

وی درباره قسط گفت: این مفهوم هم در قرآن آمده است. درباره این مفهوم سه دسته آیات وجود دارد؛ «کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ» یعنی از به پا دارندگان قسط باشید؛ در آیاتی دیگر گفته شده که گواهی به قسط بدهید.« شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ» اگر شهادت می دهید به قسط و عدالت باشد. در آیاتی نیز تصریح شده که به قسط امر کنید.

 

دکتر عباسی مقدم افزود: پس انسان هم باید گواهی به قسط داشته باشد، هم باید فرمان به قسط بدهد و هم اقامه قسط کند. در آیات این سه وظیفه برای انسان در قبال قسط مطرح شده است. در سوره حجرات وقتی که بین دو دسته نزاع شکل می‌گیرد، دستور می‌آید که بین آنان اصلاح و صلح ایجاد شود و وقتی که حل و فصل شد آن وقت به قسط عمل کنید. عادلانه حکم کنید و بر اساس عدالت و قسط سهم هر طرف را ادا کنید.

 

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اگر بخواهیم بین مفهوم عدل و قسط تفاوت قائل شویم، عدل بیشتر شامل حکم کردن و قضاوت است و قسط به تقسیم حقوق و امکانات و بهره مندی برمی‌گردد. یعنی در کف جامعه قسط مهم و محسوس است و اثر دارد و بدین جهت است که قران هدف انبیا را برپایی قسط میشمرد: (لیقوم الناس بالقسط). این توزیع عادلانه امکانات و حقوق است که در زندگی بشر به چشم می آید. هرگونه گشایش باید به تعادل و بر اساس ضوابط و استحقاقها باشد.البته عدل و قسط گاهی در برخی موارد به معنای تساوی است اما در بسیاری مواقع عواملی سبب می شود که عدل به معنای تساوی نباشد.

 

آنچه باعث می شود عدالت همیشه به معنای تساوی نباشد

 

عباسی مقدم گفت: اصولی هست که باید در کنار عدل به آن توجه شود. هر انسانی باید حاصل دسترنج خود را به دست بیاورد. اگر انسانها دست رنج‌های متفاوتی دارند، باید بر اساس تلاش خود به پاداش و نعمت در دنیا و آخرت برسند. این آیه شریفه « وَأَن لَیسَ لِلإِنسانِ إِلّا ما سَعىٰ» اشاره به همین موضوع دارد. پس بهره مندی بر اساس تلاش، یک اصل است و ممکن است دو نفر با نیازها و توتناییهای یکسان اما بخاطر تلاش متفاوت پاداش و رزق متفاوتی داشته باشند. این اصل سبب می شود که عدل را به معنای تساوی ندانیم. انسان اختیار دارد تلاش و یا تنبلی کند. در آیات مختلفی هم به این اصل تاکید شده و دو نوع شخصیت و رفتار را بررسی می کند. نتیجه این دوگانگی رفتار، متفاوت بودن مراتب انسانها است. پس بین انسانها تفاضل هست و این تفاضل بر اساس انتخاب و اختیار انسان است. براساس آیات سوره لیل گروهی اهل انفاق و احسان و صدقه اند و به آسانی رشد می کنند( فسنیسره للیسری) و عده ای اهل بخل ورزی و تکذیبند که عاقبتشان سختی و کیفر خواهد بود( فسنیسره للعسری).

 

عدالت در حیات، مغفول جامعه امروز

 

این پژوهشگر قرآنی درباره شاخه‌های عدالت گفت: عدالت در حیات، شاخه ای از عدالت است که کمتر به آن توجه می شود. همه در حق زندگی متعارف و مطلوب مساوی هستند و باید حق حیات و زندگانی متعارف داشته باشند. کسی حق ندارد زندگی کسی را محدود کند یا موجب هلاکت یا فلاکت او شود. سقط جنین ممنوع است چون کسی حق گرفتن حیات از جنینی که خدا به او جان بخشیده اما پدرش مشخص نیست یا مادرش فرزند نمیخواهد را ندارد. باید امکان زندگانی متعارف و حداقلی برای همه انسان‌ها فراهم باشد. بر این اساس برخی از کشورها بدون توجه به نژاد و قومیت و کشور افراد، تلاش می کنند حداقل امکانات را برای همه افراد فراهم کنند.

 

وی افزود: یکی دیگر از شاخه های عدالت، عدالت در فرصت های معنوی است؛ مانند فرصت در عبادت، معرفت و سایر کمالاتی که انسان به آن متمایز و شناخته می شود. این فرصت باید به همه انسان‌ها داده شود تا در زمینه‌های معنوی رشد کنند. به تعبیر قرآن انسان‌ها نباید مستضعف فکری و معنوی بار بیایند. نتیجه این عدالت یعنی اینکه انسان‌ها بتوانند رشد معرفتی و معنوی پیدا کنند.

 

سایر شاخه های عدالت

 

این استاد دانشگاه ادامه داد: یکی دیگر از شاخه های عدالت، عدالت در فرصت های اجتماعی و ظهور در صحنه اجتماع و رسیدن به پست های دنیوی است. نتیجه این شاخه از عدالت شایسته سالاری است. این عدالت یعنی اینکه انسانها بتوانند بر اساس معیارهایی مثل علم و تقوا و توان بدنی و روحی که مشخص است، توانایی و استعداد خود را در پیشرفت و مدیریت جامعه نشان دهند یعنی پارتی و رشوه و رانت و نزدیکی به حاکمان در ارتقای مقام افراد دخیل نباشد.

 

عباسی مقدم گفت: شاخه دیگر اینکه دنیا پر از نعمتهای الهی است و در بهره مندی از نعمتها باید عدالت برقرار باشد. البته نعمتها فقط مادی نیستند. ما باید به توزیع نعمتهای معنوی هم توجه کنیم. در نظام انسانی اسلام، همه امتیازات مادی و معنوی را بر اساس عدالت توزیع میکند. عدالت در تشویق و تنبیه وپاداش و کیفر نیز شاخه بعدی است. از سوی دیگر عدالت در تظلم خواهی و نقد و انتقاد هم باید در جامعه جاری باشد. هرکسی باید بتواند حق خواهی و تظلم خواهی و نقد و انتقاد داشته باشد. اینطور نباشد که اصحاب قدرت و ثروت فقط بتوانند دیگران را نقد کنند یا از ایشان شکایت کنند. آزادی بیان اگر فقط برای یک عده باشد، خلاف عدالت است.

 

نتیجه عدالت

 

وی درباره نتیجه اجرای عدالت گفت: در روایات تاکید شده که برقراری عدالت ثمرات مادی و معنوی فراوان است. پیامبر(ص) می فرماید: ترازوی خداوند در زمین عدل است و کسی که این ترازو را اتخاذ کند به سوی بهشت راهنمایی می شود و هرکسی آن را ترک کند به سوی جهنم سوق داده می شود. امام صادق(ع) می فرماید؛ مردم تا زمانی که عدل را به پا دارند بی نیاز خواهند بود و آسمان رزق و روزی اش را به آنها نازل می کند. عباسی مقدم گفت: اگر دینداران و از جمله حاکمان منسوب به دین نتوانند اجرا کننده عدالت باشند، میدان برای افراد و تفکراتی که ضد دین هستند باز می شود. امروزه در دنیا حتی کمونیست هم مدعی عدالت است. آنها معتقدند بدون توجه به خدا انسان می تواند به عدالت زندگی کند البته در دوران حاکمیتشان توفیقی در این خصوص نداشتند. اگر می خواهیم توجه مردم به دینداری تقویت شود باید در جهت بسط و گسترش عدالت تلاش کنیم. چون در سایه دین هم عدالت و هم بی عدالتی بیشتر نمود پیدا می کند تا در سایه بی دینی.

 

همه باید مجری عدالت باشند

 

این قرآن پژوه تصریح کرد: از نظر قرآن عدالت یک ارزش الهی است اما هیچ وقت به جبر آن را در دنیا پیاده نمی کنند. این انسان است که با اختیار هر صفت و فضیلت را باید به دست بیاورد. عدالت وقتی ارزش دارد که انسان ها زمینه آن را فراهم و برای آن تلاش کنند و از ویژه خواری ها و رانت خواری ها بپرهیزند و به دستگیره محکم عدالت متمسک شوند. این بیان قرآن که «لَوْ یَشاءُ اللَّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِیعاً» نشان می‌دهد که ارزش هرچیزی و حتی ارزش هدایت به انتخاب و تلاش انسان است. پس اولین عامل هدایت خود مردم هستند. قرآن ارزش عدالت را نیز به حرکت یکایک مردم «لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسط» می داند. قیام یعنی اقدام جدی برای رسیدن به عدالت و قسط.

 

وی افزود: از طرفی آیه وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَیْنَکُمُ، نشان می دهد که خود پیامبر مامور به عدل است. از سوی دیگر یکی از اقشاری که در این حوزه مسئولیت خطیر دارند، عالمان جامعه هستند. حضرت امیر هم بر همین اساس است که خلافت را می پذیرد و خود می فرماید اگر به خاطر این پیمان الهی و عهدی که خدا با دانایان کرده نبود من این خلافت را قبول نمی کردم. یعنی وظیفه و یک مسئولیت سنگین برای اجرای قسط و عدل بر عهده علمای جامعه است. پس اینکه ما منتظر باشیم که قوانین و مجلس و دولت عدل را اجرایی کنند باطل است. هرکسی باید خود را در برابر اجرای عدالت مسئول بداند و به اندازه لازم و ممکن از طریق قانونی و اخلاقی به اجرای قسط کمک نماید.

نظر شما
* کد کپچا:
captcha

امام جمعه قم: این بدحجابی ها عادی و متعارف نیست

امام جمعه ایلام: چریک های پژاک در جشن نوروز ایلام جلودار رقص شدند

شهادت ۵ رزمنده حزب‌الله لبنان

عکس های جدید و جالب از استایل «بانو سویا» سریال جومونگ در سئول کره جنوبی

واکنش دبیرکل جامعه پزشکی به مرگ دکتر پرستو بخشی: فشار ها بر پزشکان جوان به مرز هشدار رسیده

اعمال مخصوص شب‌ قدر 19 نوزدهم ماه مبارک رمضان

این عکس‌ها رابطه شروین و ترلان پروانه را تایید می‌کند؟

جزییات افزایش شدید جریمه تحلفات رانندگی

اعمال مشترک شب های قدر

افشاگری جدید حسن روحانی از ماجرای گرانی بنزین و اعتراضات: من واقعا از زیرنویس شبکه خبر فهمیدم بنزین دیشب گران شده! رئیسی اولین کسی بود که توییت زد و مخالفت کرد، در حالی که نامه سران قوا را با خط خودش امضا کرده بود!

توضیحات ابراهیم شکوری، درباره مجوز حرفه ای پرسپولیس

مرگ شبانه؛ چرا بعضی ها در خواب می میرند؟

سید جلال ساداتیان: شما نمی‌توانید با یک بخشی از جامعه بین‌المللی کاملا در تضاد دائم باشید و صرفا بخواهید با یک بخش کوچکی از این جامعه کار کنید/ روسیه و چین در همه امور پای شما نایستاده‌اند/ هرچه محدودیت‌ها را افزایش بدهید، زندگی و سفره مردم محدودتر می‌شود

مصرف کدام ویتامین‌ها برای مردان ضروری است؟/ ۵ ویتامین و مکمل مفید برای سلامت مردان

آقا گفتند من تمام جامعه ایران را انقلابی می‌دانم نه عده خاصی را

عکس های جدید و جالب از استایل «بانو سویا» سریال جومونگ در سئول کره جنوبی

چهره بدون آرایش و تصاویر متفاوت از سیما تیرانداز (عکس)

اصغر فرهادی مهمان ستاره استقلالی و همسرش شد (عکس)

شکیرا با عشق جدیدش رویت شد (تصاویر)

عربستان «با این دختر» برای اولین بار در مسابقه دختر شایسته جهان شرکت می‌کند (عکس)

خدا کند این کار رئیسی، زاکانی و نمایندگان انقلابی برای خدا باشد! (عکس)

مربی خارجی پرسپولیس با همسرش به بازار تهران رفت (عکس)

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

ژست های عجیب الناز شاکردوست در سفر به بیستون (تصاویر)

عاشقانه بانو سوسانو با دخترش (تصاویر)

پوشش و استایل خوش آب و رنگ و نوروزی پریناز ایزدیار / تصاویر

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت الناز حبیبی و بهرام افشاری (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

پرطرفدارترین