درباره فیلم غریب؛ داستان، بازيگران، نقد فيلم و حاشيه ها

فيليمو: محمدحسین لطیفی در دومین تجربه فیلمسازی در حوزه دفاع مقدس به سراغ زندگی شهید بروجردی رفته است تا با ساخت این اثر ادای دینی به شهیدی کند که مردم کردستان او را مسیح کردستان می‌نامند.

فیلم غریب ساخته محمدحسین لطیفی محصول سازمان سینمایی اوج است. حامد عنقا که پیش از این تجربه تهیه‌کنندگی سریال آقازاده با سرمایه سازمان اوج را داشته است این بار به سراغ تهیه‌کنندگی اثری رفته است که بخشی از خاطرات دفاع مقدس را در قالب زندگی شهید بروجردی به تصویر می‌کشد.

خلاصه داستان فیلم غریب
«غریب» شمایلی است از وقایع کردستان در سال های ۵۸ و ۵۹؛ که آغاز مسیری برای تبدیل شهید محمد بروجردی به مسیح کردستان شد.

فیلم غریب برشی از دوران فرماندهی شهید محمد بروجردی را در منطقه غرب به تصویر می‌کشد و حامد عنقا فیلمنامه آن را با استفاده از کتاب «محمد؛ مسیح کردستان» اثر نصرت‌ا… محمودزاده نوشته است. «غریب» بازگشت محمدحسین لطیفی به سینمای دفاع مقدس را رقم خواهد زد و بابک حمیدیان بازیگر نقش شهید بروجردی نیز به واسطه این فیلم، بار دیگر بازی در نقش یک شهید را تجربه می‌کند.

بازیگران و عوامل فیلم غریب
بازیگران: بابک حمیدیان، مهران احمدی، پردیس پورعابدینی، رحیم نوروزی، فرهاد قائمیان، جعفر دهقان، هژیرسام احمدی، حسام محمودی، سامیه لک.

کارگردان: محمدحسین لطیفی

محمدحسین لطیفی تا به حال در کنار سریال‌هایی که تولید کرده، فیلم‌های مختلفی را نیز در سینما ساخته اما هنوز که هنوز است محبوب‌ترین و بهترین اثر او در سینما «روز سوم» محصول سال ۸۵ است. این فیلم آخرین روزهای مقاومت مردم خرمشهر در سال ۵۹ را به تصویر می‌کشید و جزو آثار به یاد ماندنی ژانر دفاع مقدس است.

نکاتی درباره فیلم
در طول یک دهه اخیر بارها خبر ساخت فیلم یا سریالی درباره شهید محمد بروجردی منتشر شد و چهره‌هایی نیز به عنوان کارگردان و تهیه‌کننده پروژه‌ها معرفی شدند اما هیچ کدام از آن‌ها به مرحله تولید نرسیدند تا این که دی‌ماه ۱۴۰۰ خبر سریالی به نام «غربت» درباره این شهید منتشر و محمدحسین لطیفی نیز به عنوان کارگردان آن معرفی شد اما مرداد امسال سازمان سینمایی مجوز ساخت فیلم «غریب» به تهیه‌کنندگی سازمان اوج و حامد عنقا را صادر کرد و این اثر در قالب فیلم سینمایی جلوی دوربین رفته است.

بابک حمیدیان پس از فیلم «روز بلوا» محصول سال ۹۸ و پس از ۲ سال غیبت در سینما، جلوی دوربین «غریب» رفته و نقش شهید بروجردی را ایفا کرده است. این بازیگر که چهره گریم‌پذیری دارد و تا به حال در نقش‌های مختلف با گریم‌های گوناگون دیده شده، در فیلم جدید لطیفی نیز با چهره جدیدی ظاهر شده است. بابک حمیدیان پیش از «غریب» هم تجربه بازی در آثار دفاع مقدسی را داشته و در فیلم‌هایی مانند «مزرعه پدری» ساخته رسول ملاقلی‌پور، «طبل بزرگ زیر پای چپ» اثر کاظم معصومی، «چ» کاری از ابراهیم حاتمی‌کیا، «پنجاه قدم آخر» به کارگردانی کیومرث پوراحمد و «سرو زیر آب» ساخته محمدعلی باشه‌آهنگر بازی کرده است.

صحبت‌های عوامل فیلم در نشست خبری جشنواره فجر ۱۴۰۱

محمدحسین لطیفی | کارگردان فیلم غریب:

بارها و بارها پیشنهاد ساخت فیلم دفاع مقدسی داشتم و اعتقادم این بود که کار من این نیست و نباید وارد این حوزه شوم. وقتی حامد عنقا پیشنهاد ساخت فیلمی با محوریت شهید بروجردی را به من دادند، من خودم احساس نزدیکی بسیار زیادی نسبت به شخصیت شهید بروجردی در وجود خودم می‌کردم. ولی باز هم این دلیل کافی برای من نبود، بنابراین به شرط اینکه خود حامد عنقا فیلمنامه را بنویسد، ساخت آن را قبول کردم.

لحظاتی در فیلم بود که من با دو محمد بروجردی روبه‌رو بودم؛ یکی نقش شهید بروجردی که بابک حمیدیان آن را ایفا می‌کرد و یکی هم محمد بروجردی که نوه آن شهید بود.

دوستان شاید راضی نباشند، اما می‌گویم تمامی فیلمسازان جمع شدند و گفتند چون همه فیلم‌ها ممکن است به موقع نرسند، پس احتمال دارد به فیلم‌های دیرتر برسد و ظلم شود. پس تصمیم گرفته شد سیمرغ مردمی نباشد.
تدوین نهایی برای جشنواره فیلم فجر همین نسخه‌ای بود که امشب در کاخ رسانه به نمایش درآمد اما ممکن است برای اکران عمومی، زمان فیلم کمی بیشتر شد و صحنه‌هایی اضافه شود.

در زمان پیش‌تولید، من و حامد عنقا به بابک حمیدیان برای نقش محمد بروجردی رسیدیم زیرا از لحاظ چهره هم به شدت به این شهید نزدیک بود. همچنین اینکه بابک به شدت به شهید بروجردی علاقه داشت و از قبل با این شخص آشنا بود.
هر فیلمی که انسانیت، محبت و عشق را منتقل کند، فیلم ارزشی محسوب می‌شود. به نظر من هر فیلمی که آگاهی دهد و به سمت درستی برود، فیلم ارزشی است.

این فیلم در دوساعت باید دیده شود و عموما به این صورت است که ما یک فیلم مستندی را می‌بینیم و ترغیب می‌شویم تا درباره آن ماجرا یا کاراکترها بیشتر بدانیم که به آن اطلاعات فرامتنی می‌گویند.

اینکه گفته شد این نسخه نهایی فیلم است باید بگویم صحبت این بود که ممکن است کمی به فیلم اضافه شود و ابهامات و سوالات برطرف شود. امیدوارم توانسته باشیم با این فیلم به نوع نگرش و ایدئولوژی‌اش نزدیک شویم و باز درباره آن بخوانیم و درکش کنیم.

حامد عنقا | نویسنده و تهیه‌کننده:

فکر می‌کنم حرف‌هایی که در آن سال‌ها از زبان محمد بروجردی شنیده می‌شود، الان باید از زبان کسانی که معتقدند این شهید الگویشان است، شنیده شود.

تقریبا مرداد بود که پروانه ساخت را گرفتیم و شهریور هم فیلم را کلید زدیم. فیلم شهید بروجردی فارغ از مسایل سیاسی روز کشور ساخته شده است. دنبال این همانی نباشید اما اگر هم شد، اشکالی ندارد.

ما جریان‌های دو سه ماه زندگی این شهید را کپسولی تعریف و فقط آن را منسجم کردیم. نام شخصیت‌ها واقعی هستند و فقط اسم واقعی چند نفر را نیاوردیم؛ آن هم به لحاظ موقعیت‌های فعلی آن شخصیت‌ها در جامعه امروز است.
کتاب «محمد مسیح کردستان» بسیار مفصل است و زندگی شهید بروجردی را از زمان تولد تا شهادت توصیف می‌کند. در واقع نمی‌توان گفت که سراسر فیلم «غریب» اقتباس است.

اگر فیلم توانسته باشد که دغدغه ما را از ساخت به مخاطب القا کند، یعنی ما کارمان را انجام داده‌ایم و اگر نتوانسته باشد، یعنی ایراد از ماست. از بهمن و اسفند سال قبل متوجه شدیم که تولید را چه زمانی آغاز کنیم.
«محمد مسیحِ کردستان» عنوان کتابی بود که ما از آن استفاده زیادی کردیم زیرا این کتاب نتیجه ۱۵ سال تحقیق نویسنده بود.
وقتی وارد پروسه ساخت فیلم «غریب» شدیم آرام آرام فهمیدم که چرا نزدیک به سی سال قرار است که درباره شهید بروجردی فیلمی ساخته شود، ولی ساخته نشده است. اما شرم حضور دختر شهید بروجردی اجازه صحبت درباره این موضوع را به من نمی‌دهد.

محمد بروجردی | بازیگر:

شهید بروجردی پدربزرگ بنده هستند و اولین حضور من در این فیلم سینمایی بود. وقتی بابک حمیدیان را با گریم شهید بروجردی دیدیم، دو سه دقیقه در شوک بودیم و بعد متوجه شدیم که ایشان بابک حمیدیان است. من در پشت صحنه به شوخی بابک حمیدیان را پدربزرگ صدا می‌کردم و حس خیلی عجیبی بود.

عبدالله عبدی‌نسب | مدیر فیلمبرداری:

لوکیشن‌های فیلم، برای دهه پنجاه بودند و مسیر سختی را در پیش داشتیم. عوامل بسیار با ما همراه بودند و خداوند را شاکریم که توانستیم از این مرحله عبور کنیم. «غریب» چندمین فیلمی درباره شهداست که من در آن حضور داشتم و باید بگویم که همه ما مدیون شهداییم.

نقد فيلم غريب

سينما خانه - شهابي: بعد از سریال «آقازاده»، محمد حسین لطیفی بار دیگر همکاری مشترکی را با حامد عنقا تجربه می کند. اما این بار نه به عنوان بازیگر، بلکه به عنوان سازنده و کارگردان اثر.

لطیفی که تجربه ساخت فیلم «روز سوم» که موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم فجر ۲۵ام شد را در کارنامه خود دارد؛ بار دیگر به سراغ فیلمی با درونمایه مشابه رفته است.

غریب محصول سازمان سینمایی اوج می باشد و بعد از فیلم های چ، ایستاده در غبار و موقعیت مهدی به سراغ شخصیت شهید محمد بروجردی یکی دیگر از سرداران دفاع مقدس رفته است.

«غریب» برخلاف دیگر آثار این ژانر نتوانسته است که به خوبی ابعاد زندگی شخصی بروجردی را بررسی و معرفی کند. غریب حتی به ارائه توضیحاتی هر چند اندک از فعالیت های پیش از انقلاب و حتی بعد از انقلاب محمد بروجردی که به مسیح کردستان معروف شد هم نمی پردازد. از این رو غریب را نمی توان متعلق به ژانر بیوگرافی دانست. لطیفی حتی به ابعاد و چرایی فعالیت های گروهک های ضد انقلاب در کردستان هم نمی پردازد و هیچ اطلاعات تاریخی را از اتفاقات سال های ابتدایی انقلاب بیان نمی کند.

«غریب» بیشتر از آنکه موفق به ارائه ابعاد شخصیت بروجردی بشود در طراحی و اجرای گریم این شهید خیره کننده ظاهر شده است. به گونه ای که ابعاد شخصیتی شهید بروجردی همانند اسم فیلم برای تماشاگر غریب می ماند.

در نهایت لطیفی با تجربه ساخت فیلم «روز سوم» و با کمک تجربیات گذشته سازمان سینمایی اوج در ساخت فیلم های دفاع مقدس توانسته است با اجرای موفق صحنه های اکشن و جلوه های ویژه فیلم، مخاطب علاقه مند به سینمای پرتحرک را تا انتها با خود همراه سازد.