رویکرد متضاد صداوسیما نسبت به 2 حادثه مشابه

ناوشکن "یواس‌اس فیتزجرالد" ۲۷ خرداد ماه امسال با یک کشتی تجاری در نزدیکی ساحل ژاپن برخورد می‌کند. گوینده خبر صداوسیما این برخورد را «عجیب» توصیف کرده و راننده‌ها را «ناشی» می‌داند. چند ماه بعد برای نفتکش ایرانی سانچی در آب‌های ساحل شرق چین اتفاقی مشابه می‌افتد و البته شدیدتر؛ اما صداوسیما با رویکردی متفاوت سعی در طبیعی جلوه دادن فاجعه دارد.

در نهایت رویکرد متضاد صداوسیما نسبت به دو اتفاق مشابه، باعث می‌شود ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شود که حاوی یک افشاگری در انتقاد به رویکرد متناقض رسانه ملی است.

خبرنگار ایسنا در گفت‌وگویی با یک مدرس روزنامه‌نگاری سعی در تحلیل ماجرا دارد؛ اینکه رویکرد متناقض یک رسانه در موضوعات مشابه تا چه اندازه به اعتماد مخاطب آسیب می‌زند.

بیژن نفیسی در این گفت‌وگو تاکید می‌کند، «زمانی که نظر شخصی خود را در خبری وارد می‌کنیم، دیگر خبر نیست، بلکه تفسیر خبر است. ما مجاز هستیم که این تفسیر را داشته باشیم اما نباید آن را به عنوان یک کار خبررسانی در نظر بگیریم و باید اعلام کنیم که خبر را تفسیر می‌کنیم و نقطه نظر ماست.»

این روزنامه‌نگار باسابقه در همین راستا به تاثیر نوع اطلاع‌رسانی در جلب اعتماد مخاطبان اشاره و بیان می‌کند: مهمترین مفاهیمی که در کار اطلاع‌رسانی وجود دارد این است که خبر درست، واضح و روشن باشد و به صورتی که قابل فهم و درک است به مخاطب منتقل شود. در واقع این اساس کار است و اگر خدشه‌دار شود، به تدریج اعتماد مخاطب سلب خواهد شد؛ یعنی احساس می‌کند که هر خبری در آینده به همین وضع دچار می‌شود و واقعیت‌ را به ما منتقل نخواهد کرد.

او ادامه می‌دهد: یکی از زمینه‌هایی که در کار اطلاع‌رسانی باید به آن توجه کنیم این است که اعتماد در یک فاصله زمانی طولانی به دست می‌آید اما در کوتاه مدت از دست می‌رود. این رابطه‌ای است که کار ما را خطیرتر می‌کند؛ یعنی ما باید دقت بیشتری داشته باشیم به همین دلیل توصیه می‌شود که سعی کنیم خبر را از منابع مختلف به دست بیاوریم تا بتوانیم تناقض‌هایی که در آن وجود دارد را پیدا کنیم. این کار باعث می‌شود زمانی که خبری را به اطلاع می‌رسانیم به واقعیت نزدیک‌تر باشد؛ البته ممکن است به واقعیت محض دسترسی پیدا نکنیم اما بخش مهمی از واقعیت را می‌توانیم به مخاطب منتقل کنیم.

این مدرس روزنامه‌نگاری با بیان اینکه کار خبر و اطلاع‌رسانی حساب شده است، می‌گوید: در کار خبر و اطلاع‌رسانی باید همه جوانب را در نظر بگیریم تا بتوانیم اطلاع‌رسانی درستی را انجام دهیم. اگر بخواهیم در این حین نظرات خود را وارد خبر کنیم اطلاع‌رسانی ناقص و به اطلاعات خدشه وارد می‌شود.

نفیسی اضافه می‌کند: خدشه‌دار شدن اطلاعات خبر به دلیل اینکه تعدد رسانه داریم باعث می‌شود که مقایسه میان رسانه‌ها پیش بیاید و همچنین زمانی که ما واقعیت را منتقل نکرده باشیم، این مساله به سرعت خود را نشان می‌دهد و منجر به زیان و کاهش اعتماد مخاطب می‌شود. در واقع یکی از لطمه‌هایی که سازمان‌ها و دستگاه‌های اطلاع‌رسانی را تهدید می‌کند، همین مساله است و آن‌ها باید مراقب باشند و در اطلاع‌رسانی خود دقت کنند.

این روزنامه‌نگار باسابقه سپس به مشکلاتی که در کار خبر و اطلاع‌رسانی وجود دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: مشکلاتی مانند سرعت در اطلاع‌رسانی که منجر به کاهش کیفیت خبر می‌شود و دخیل شدن عوامل احساسی در خبررسانی وجود دارد. زمانی که احساسی برخورد کنیم، ممکن است جنبه‌های دقیق قضیه از بین برود.

او با طرح این پرسش که چگونه می‌توانیم نظرات شخصی خود را در اخبار وارد کنیم؟ اظهار می‌کند: زمانی که نظر شخصی خود را در خبری وارد کنیم دیگر خبر نیست بلکه تفسیر خبر است. ما مجاز هستیم که این تفسیر را داشته باشیم اما نباید آن را به عنوان یک کار خبررسانی در نظر بگیریم و باید اعلام کنیم که خبر را تفسیر می‌کنیم و آنچه می‌گوییم نقطه نظر ماست. اگر توضیح ندهید، مخاطب را به اشتباه می‌اندازید. زمانی که شما خبری را در دست دارید و معتقد هستید به این شکل درست نیست، در واقع مجوز دارید که درباره خبر، تفسیری ارائه دهید و نظر شخصی خود را وارد خبر و بعد آن را منعکس کنید. این راهکار در اطلاع‌رسانی و روزنامه‌نگاری پیش‌بینی شده است؛ البته زمانی که خبری را منتقل می‌کنید باید چارچوب دقیق آن رعایت شود.

نفیسی در پایان گفت‌وگو اضافه می‌کند: فردی که به خود اجازه می‌دهد که اظهارنظر شخصی خود را در خبر اعمال کند، باید درباره موضوع اطلاعات داشته باشد. اگر این اطلاعات وجود نداشته باشد کیفیت کار پایین می‌آید؛ برای مثال اگر من درباره موضوعی می‌خواهم صحبت کنم باید دانش و اطلاعات آن را داشته باشم. اگر اطلاعات کافی نباشد مخاطبان متخصص و حرفه‌ای‌ فوری متوجه ایراد من می‌شوند اما بقیه مخاطبان بعد از مدتی متوجه می‌شوند که اطلاعاتی که ارائه داده‌ام نادرست است.

گزارش خطا