از مقامات داخلی و خارجی تا مردم: همه واکنش ها در فضای مجازی به استعفای ظریف

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان شب گذشته پیامی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام منتشر کرد که در آن آمده بود «از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم». این پیام واکنش‌های بسیاری در شبکه‌های اجتماعی داشت. تا کنون ۵۳۰ توییت با عنوان «#ظریف _بمان» و ۳۹۰ توییت با عنوان «#ظریف _استعفا» منتشر شده است.

به گزارش ایسنا، این خبر، بازتاب وسیعی در رسانه‌های داخلی و خارجی داشت و بسیاری مسئولان و سیاستمداران نیز بلافاصله به آن واکنش نشان دادند. حتی در مدت زمان کوتاهی کارتون‌هایی در این‌باره در فضای مجازی منتشر شد.

علیرضا رحیمی، مصطفی کواکبیان، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، فاطمه سعیدی، جلیل رحیمی جهان‌آبادی، محمدعلی وکیلی و محمدرضا تابش از جمله نمایندگان مجلس در شورای اسلامی، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری، علیرضا معزی دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت، محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات، معصومه ابتکار معاون خانواده و امور زنان ریاست جمهوری، محسن هاشمی رفسنجانی رئیس شورای شهر تهران و ... از جمله مسئولانی بودند که به این اتفاق در شبکه‌های اجتماعی واکنش نشان دادند.

حتی صفحه رسمی توئیتر وزارت خارجه اسرائیل هم با نسبت دادن اتهام‌ «دروغگویی» به محمدجواد ظریف از استعفای وزیر خارجه ایران استقبال کرد. پمپئو وزیر خارجه آمریکا هم از دیگر افرادی بود که نسبت به این اتفاق واکنش نشان دادند.

اما این تمامی واکنش‌ها به استعفای وزیر خارجه کشورمان نبود و در کنار اظهارنظرهای جدی در این‌باره، برخی هم از جنبه‌ی طنز به این موضوع پرداختند.

برخی از مجموع این اظهارنظرها را در ادامه می‌خوانید: «استعفای ظریف چیزی کم از قطعنامه فصل هفتمی شورای امنیت نیست»، «برخی هم معتقدند استعفای ظریف اقدامی به‌موقع بود. دخالت‌های دیگران غیرمسئول در روابط خارجی، منافع ملی را به خطر انداخته است. بر خلاف جنگ‌طلبان، برای دفاع از صلح باید به سیاست تنش‌زدایی و گفت‌وگو ادامه داد. ظریف برای باقی ماندن باید شرایط بگذارد که خود سکاندار سیاست خارجی باشد»، «حالا که ظریف استعفا داد پس یه ۱۰ میلیون پراید گرون میشه؛ شاید ربطی نداشته باشه ولی پراید یه اخلاق بدی داره با هر نوع خبری گرون میشه»، «الان بابای ظریف داره بهش میگه پسر حداقل تا شب عید صبر می‌کردی، عیدی و سنواتت رو می‌گرفتی بعد استعفا می‌دادی»، «به نظرم بهترین جایگزین واسه ظریف، جواد خیابانیه. مسلط به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، عربی و ژاپنی»، «جواد بمون برنج خیس کردیم»، «میگم حالا که ظریف استعفا کرده کاش بجاش سعیدمون رو بیارن. هر چی نباشه اسپانیایی که بلده»، «افراطی‌های بیرون مثل نتانیاهو می‌گویند: ظریف رفت از دستش راحت شدیم. افراطی‌های داخل مثل … می‌گویند: ظریف رفت از دستش راحت شدیم. چقدر افراطی‌ها شبیه همند»، «اون فصل‌های سخت تاریخ معاصر که نباید تو امتحان بیاد داره اتفاق می‌افته»، «جواد جون لوسِ کی بودی تو؟»، «ایران کم‌کم دارد به جامعه‌ای با آلزایمر شدید مبدل می‌شود. امیرکبیر ایران به شمار می‌رفت و ظریف روزی هم به خائن مبدل می‌شود. ای کاش قدر داشته‌هایمان را می‌دانستیم. آنچه که امروز با آن بازی می‌کنیم آینده ایران است. ای کاش ظریف نمی‌رفت»، «محمدجواد ظریف در اعتراض به نتایج اسکار استعفا داد / کرد»، «حالا که میری سفر، گیتارو با خودت نبر»، «الان که ظریف رفته کل هیئت دولت باید دیکشنری نصب کنن»، «خبر استعفای ظریف حاوی یک پیام روشن برای جامعه جهانی است: تندروها در ایران برای بازپس‌گیری ارکان مهم حکومت، منتظر انتخابات نخواهند ماند، آنها قادرند هر فردی را به بن‌بست استعفا بکشانند»، «دلشوره و بی‌خبری از فردا و از اینکه چه اتفاقی قراره بیفته»، «یالا تحلیل کنید چرا ظریف رفت؟»، «جون مادرت نرو شما تنها کسی بودی که با خارجی‌ها خارجی حرف میزدی»، «دلواپسان داخلی و جنگ‌طلبان خارجی الان شاید بهترین لحظات خوشحالی برای استعفای مرد مقتدر دیپلماسی ایران دارند»، «ظریف رفت فرصت خوبیه پراید رو بکنیم ۶۰ میلیون و گوشت کیلویی ۲۰۰ تومن»، «تاثیرگذارترین وزیر دولت حسن روحانی استعفا داد؛ شاید هم بتوان عنوان تأثیرگذارترین وزیر خارجه جمهوری اسلامی را روی ظریف گذاشت. استعفایی عجیب! در زمانی عجیب! یاد شبی که خبر فوت هاشمی رفسنجانی را شنیدم افتادم!»

اما مهران صولتی - جامعه‌شناس - در تحلیل جامعه‌شناختی این پیام‌ها به ایسنا می‌گوید: «با خواندن این واکنش‌ها متوجه می‌شویم تعداد واکنش‌های طنزآمیز مردم نسبت به واکنش‌های تلخ کمتر است اما در مجموع برداشت من این است که جامعه ایران، متکثر و متنوع شده است. به‌ویژه ظهور آزادانه بسیاری از کنشگران در فضای مجازی این مجال و فرصت را می‌دهد که همه‌ی عقاید به صورت شفاف و علنی مطرح شوند. ما با پدیده ویژه‌ای از ابعاد جامعه‌شناختی در این داستان مواجه هستیم که تقریباً این را از حیز انتفاع ساقط می‌کند. به هر حال ما واکنش‌های طنزآمیز و هم واکنش‌های جدی ناشی از دلخوری و ناراحتی درباره این استعفا را می‌بینیم».

او ادامه می‌دهد: «از چند سال پیش که نخستین رگه‌های رویکردهای طنزآمیز با رویدادهای جدی و سیاسی در فضای رسانه‌ای ایران پدیدار شد به نوعی به سمت شکل‌گیری یک مُد زمانه پیش می‌رویم که در هر مواجهه جدی ایجاب می‌کند شاهد نوعی شکل‌گیری و برخورد طنزآمیز با مسائل جدی هم باشیم؛ به عبارتی نوعی کاستی اجتماعی و عمومی در فضای رسانه‌ای احساس می‌شود که بنا به پیروی از همان مُد زمانه، شاهدیم افرادی از زبان طنز در مواجهه با پدیده‌های سیاسی و اجتماعی استفاده می‌کنند».

این مدرس دانشگاه اضافه می‌کند: «از طرف دیگر میزان استقبالی که از رویکرد طنز در فضای مجازی، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌شود مطمئناً تأثیر بسیاری در میزان انتشار این دست از مطالب دارد. به عبارتی بسیاری از سازندگان این طنزها با این انگیزه چنین مطالبی منتشر می‌کنند تا از آن استقبال شود و خودشان مورد توجه قرار بگیرند. به هر حال اتفاق اخیر آقای ظریف می‌تواند زمینه‌های اجتماعی و سیاسی بسیاری داشته باشد که زمینه‌های اجتماعی لزوماً به این دولت ارتباط پیدا نمی‌کند. هر چند که در یک سال اخیر نارسایی‌ها در این‌باره تشدید شده است. فشارهای اقتصادی هر روز ابعاد وسیع‌تر و نگران‌کننده‌ای در زندگی روزمره پیدا می‌کند و جامعه به سمت زمخت‌شدن و یکنواخت‌شدن زندگی می‌رود. فقدان نوآوری‌های سیاسی در سپهر سیاست ایران که بتواند رگه‌هایی از کورسوی امید را در افق تحولات سیاسی ایران پدیدار کند، همچنین جدی‌ترشدن زندگی روزمره بدون وجود رگه‌هایی از امید به آینده و پدیدارشدن افق امیدبخش می‌تواند از نشانه‌های اجتماعی طنزآمیز برخی افراد به این وقایع باشد».

* واژه «فجازی»، ابداع ناخواسته یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری در جریان مناظره‌های انتخاباتی بود. این کاندیدا به دلیل یک اشتباه لپی، عبارت «فضای مجازی» را فجازی عنوان کرد.