چگونه دوران سالمندی سالم و شادابی داشته باشیم؟

در حالی که تعریف دوران سالمندی در ایران با ناتوانی گره خورده است، اما با آموختن برخی مهارت‌ها می‌توان از سالمندی، دورانی طلایی ساخت. این که سالمندی را همتراز بیماری و ضعف و ناتوانی بدانیم، حاصل اشتباهی نادرست از مفهوم سالمندی است. با رعایت برخی نکات می‌توان از سالمندی به عنوان یک دوره طلایی در زندگی بهره برد. اگر به دوران سالمندی در کشورهای توسعه یافته نگاهی اجمالی بیندازیم، می‌بینیم در بسیاری از این کشورها، دوران سالمندی با تفریح و سفر و آرامش گره خورده است، اما در کشور ما به دلایل متعدد، سالمندی برای خیلی‌ها به دورانی تبدیل شده است که با رنج بیماری دست و پنجه نرم کرده، خود را از بسیاری از دلخوشی‌ها نیز محروم می‌کنند.

به دلیل تجربه بالای فرد سالمند، زندگی در این دوران می‌تواند به بهترین و کم‌خطاترین دوران زندگی انسان بدل شود. اگر شادی و سرخوشی را فقط در دوران جوانی جست‌وجو کنیم، در تعریف شادی و در تعریف سالمندی، دچار خطای شناختی شده‌ایم.

سالمندی، دوره‌ای است که انسان می‌تواند از انبوه دانش و تجربه خود در مسیر بهتر زیستن بهره ببرد، اما اگر این توانایی را نداشته باشد که خودش را با تحولات دوران سالمندی وفق دهد، قطعا قادر نخواهد بود از این دوران زندگی لذت ببرد.

انوشیروان محسنی بندپی، رئیس سازمان بهزیستی کشور سال گذشته در گفتگو با جام جم گفت: تا سال 1430 میزان سالمندان کشور به حدود 25 درصد جمعیت کشور می‌رسد.

به گفته بندپی، در حالی که در سال 1355 تنها 3 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دادند، این آمار در سال 90 به بیش از 8 درصد رسید. همچنین پیش‌بینی می‌شود میزان سالمندان کشور تا سال 1404 به 10 درصد جمعیت و تا سال 1430 به حدود 25 درصد جمعیت کشور برسد.

با توجه به آمارهای رسمی که درخصوص جمعیت سالمند کشور ارائه می‌شود و پیش‌بینی‌ها مبنی بر افزایش جمعیت سالمند کشور، ضرورت دارد آموزش عمومی و آگاهی‌رسانی گسترده در این خصوص ارائه شود تا سالمندان از نحوه گذراندن دوران سالمندی شاد و کم‌دغدغه آگاهی یابند.

شادابی با اشتغال پاره وقت در دوران بازنشستگی

این که شعار بدهیم و صرفا بگوییم در دوران سالمندی می‌توان شاد و خوشحال زندگی کرد، با واقعیت زندگی خیلی از سالمندان همخوانی ندارد.

وقتی فرد بازنشسته مجبور است برای امرار معاش، دوباره به محیط کار برگردد، وقت آزاد زیادی هم نخواهد داشت که به سفر و تفریح بگذراند.

اما هنر در این است که با وجود اشتغال پس از بازنشستگی، قافیه را نبازیم و فکر نکنیم فقط ما مجبور هستیم پس از دوران بازنشستگی، دوباره در فضای کار قرار بگیریم.

به گزارش روزنامه جام جم مطابق آمارهای رسمی، حدود 55 درصد بازنشستگان ایرانی، دوباره در محیط کار قرار می‌گیرند. آن طور که از پژوهش‌های رسمی نیز قابل استخراج است، حداقل یک میلیون و 600 هزار بازنشسته ایرانی دوباره به محیط کار برمی‌گردند.

اشتغال محدود، طوری که همه وقت فرد بازنشسته به کار معطوف نشود و انتخاب کارهایی که با روحیه سالمندی، تطابق بیشتری دارد، می‌تواند اشتغال در دوران بازنشستگی را به فعالیتی آرامبخش تبدیل کند.

نباید از خاطر برد خیلی از بازنشستگان به دلیل مدیریت نکردن زمان و برنامه‌ریزی نداشتن برای دوران سالمندی خود، به دام روزمرگی، تکرار و حتی افسردگی می‌افتند، اما داشتن شغلی پاره وقت در دوران بازنشستگی به نشاط و شادابی فرد بازنشسته کمک می‌کند.

شادی را صرفا به داشتن پول گره نزنید

اوضاع مالی خیلی از سالمندان ما چنگی به دل نمی‌زند. چندی قبل، فرید براتی سده، رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سازمان بهزیستی کشور به صراحت اعلام کرد: حدود 30 درصد از بازنشستگان هیچ حمایتی نمی‌شوند و در زمره قشر آسیب‌پذیر کشور قرار دارند.

همچنین محمدرضا ترابی، معاون اداری مالی صندوق بازنشستگی کشوری هم یادآوری کرده بود: حدود یک میلیون و 268 هزار بازنشسته کشوری داریم که متوسط حقوق آنها یک میلیون و 250 هزار تومان است، یعنی درآمد بیش از 99 درصد آنها زیر خط فقر است.

از سوی دیگر، فرزاد اشرف، رئیس هیات مدیره کانون بازنشستگان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی هم در گفت‌وگو با جام‌جم، از حدود 53درصد بازنشسته کشوری یاد می‌کند که حقوقی بین 750 هزار تومان تا یک‌میلیون و 250 هزار تومان دریافت می‌کنند؛ دستمزدهایی که به گفته این فعال حقوق بازنشستگی، بسیار پایین‌تر از نرخ تورم است و با هزینه‌های فعلی زندگی همخوانی ندارد.

در این شکی نیست که اوضاع مالی سالمندان ما باید بهبود یابد تا آرامش روانی در این سنین ارتقا یابد، اما این که شادی و نشاط در دوران سالمندی را فقط با پول گره بزنیم و فکر کنیم با داشتن پول در دوران سالمندی، حتما لذت بیشتری در زندگی می‌بریم، تصوری است که با واقعیت‌ها همخوانی ندارد.

ما با سالمندان چگونه رفتار کنیم؟

اولین و بهترین راهکار افراد نزدیک سالمندان صبور بودن هست و پذیرفتن این مساله که پدر یا مادر ما وارد مرحله سخت و پر از بحران سالمندی شده است. 

حال که فرزندان بزرگ می شوند و بزرگ ها پیر و این قانون زندگی است و مدام تکرار می شود؛ببینیم رفتار اطرافیان با سالمند باید چگونه باشد تا کمتر در معرض استرس و اضطراب قرار بگیرد. منیژه مسگری، کارشناس ارشد مشاوره خانواده نکاتی را در گفتگو با نمناک مطرح می کند که مانع ایجاد احساس غم و ناراحتی در دل سالمندان مانند پدربزرگ ها، مادربزرگ ها و به طور کلی بزرگ های فامیل می شود.

شوخی با گذشته سالمندان ممنوع

عموم سالمندان به موازات پیر شدن، با توجه به تغییرات روانی و جسمی که نتیجه گذر سال های رفته است، خلقیات خاصی پیدا می کنند که با احوال دوران میانسالی و جوانی شان متفاوت است. طبیعت تکاملی آدمی همین است. ممکن است فردی که روزگاری بی باکانه عمل می کرده است، امروز در کنج عافیت و محافظه کاری نشسته باشد. گذشته سالمندان را تا خودشان روایت نکرده اند، به طنز و کنایه به رخشان نکشیم چرا که گاهی باعث ناراحتی شان می شود.

احساس ترحم تان را نشان ندهید

یک ضرب المثل معروف می گوید:«سالمندان آنچه را ما در آیینه می بینیم، در خشت خام می بینند.» از این رو معمولا، کمتر سخن می گویند و بیشتر سر به گریبان فرو می برند. در این شرایط ما وقتی سکوت آن ها را می بینیم، دلمان می لرزد و ترحم می کنیم. حواس مان باشد پا به سن گذاشته ها، هوش اجتماعی و احتمالا هوش هیجانی بیشتری در مقایسه با ما دارند و تمایز میان احترام و ترحم را بیشتر می فهمند. حتما دقت کنید که در رفتارتان نشانه هایی از ترحم دیده نشود وگرنه مطمئن باشید که دل آن ها را شکسته اید.

با فامیل هماهنگ باشید

هنگام بیماری والدین سالمند یا پدربزرگ و مادربزرگ با دیگر خواهران و برادران هماهنگ باشیم. یکی از نزدیکان ممکن است چنان دل بسوزاند که امور شخصی سالمند را که خود وی از عهده انجامش بر می آید، برعهده بگیرد. رسیدگی های بدون ضرورت گاهی نتایج معکوس به بار می آورد و اعتماد به نفس آن ها را کاهش می دهد.

بی توجهی نکنید

از شایع ترین شیوه های بد رفتاری با سالمندان که باعث ناراحتی شان می شود، غفلت و بی توجهی به آن هاست. نتایج چنین رفتاری زمینه بروز اتفاقاتی مثل تغذیه نامناسب، افسردگی، وسواس، تنها ماندن سالمند در خانه و ... را فراهم می آورد. بنابراین نباید شرایطی ایجاد شود که سالمند احساس کند مورد بی توجهی قرار گرفته است.

استقلال مالی شان را نگیرید

بهره برداری از منابع مالی و وسایل شخصی سالمند برای استفاده خود و نیز توجه نکردن اعضای خانواده به نیازهای مالی سالمند و رفع نیازهای روزانه، نمونه هایی از بدرفتاری مالی با سالمند هستند. به طور طبیعی بعضی در دوران پیری از لحاظ مالی در تنگنا قرار می گیرند و بد رفتاری مالی با آنها، غم و اندوه شان را زیاد می کند.

به طور کلی افراد سالمند مثل شیشه شکننده هستند، آنها با کوچکترین رفتارها نامناسبی می شکنند، غمگین و افسرده شده، رنجیده می شوند و و احساس ناراحتی می کنند. پس یادمان باشد رفتارهای مان آنها را نشکند و باعث دلشکستگی آنها نشویم.

 به هر روی اولین گام در داشتن سالمندی بهتر شناخت سالمندان است اینکه امروز نیازهای آنان را بشناسیم رفتار مناسب با آن ها را بدانیم تا خود نیز در آینده بتوانی وارد بحران های سنین پیری نشویم اگر این دوران از زندگی را قبول کنیم این دوره هم شیرینی های خاص خودش را خواهد داشت.