دردهای مهمی که نباید نادیده گرفته شوند

رییس انجمن بررسی و مطالعه درد ایران با اشاره به اهمیت مبحث "درد" در علم پزشکی و پیشرفت‌های صورت گرفته در این حوزه، اظهار کرد: درد یک حس تنها نیست که بتوان به راحتی آن را درمان کرد، بلکه با سایر ابعاد اجتماعی، روانی، روحی و جسمی بدن مرتبط شده و یک مساله چند بعدی است که باید همه جوانب آن دیده شود.

دکتر مسعود هاشمی همزمان با هفته جهانی درد در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تشریح اهمیت مبحث درد و ضرورت کنترل آن، عنوان کرد: انجمن بین‌المللی مطالعه درد (IASP)، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و فدراسیون اروپایی درد IASP Chapters (EFIC)  روز جهانی مبارزه با درد را برای ارتقای تسکین درد به عنوان یک حق انسانی معرفی کرده‌اند.

وی با بیان اینکه سازمان بهداشت جهانی زندگی بدون درد را حق طبیعی انسانها می‌داند و در این راستا برنامه‌ریزی می‌کند، اظهار کرد:‌ بر این اساس با هدف ارتقای آگاهی‌ها در رابطه با اهمیت موضوع درد و ضرورت کنترل و پیشگیری از بروز درد، ‌ سالانه روز جهانی درد را با عناوین مختلف مانند "درد در کودکان"، "درد در سالمندان"، "دردهای سرطانی"، "دردهای عضلانی اسکلتی"، "دردهای حاد"، "دردهای مفاصل" و امسال را با عنوان " درد در گروه‌های آسیب‌پذیر" نامگذاری کرده است.

هاشمی با اشاره به ارتقای کیفیت زندگی بشر و همچنین پیشرفت‌های حاصل شده در سیستم بهداشت و درمان کشورها طی ۵۰ سال اخیر، تصریح کرد: با ارتقای سطح بهداشت و سلامت جوامع، کنترل بیماری‌های مزمن، پیشگیری و حذف بیماری‌های واگیر و سایر روش‌ها، بالطبع امید به زندگی و طول عمر نیز بیشتر شده و زمانیکه طول عمر و امید به زندگی بیشتر باشد، کیفیت زندگی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

"درد"؛ از مهم‌ترین‌ شاخص‌های کیفیت زندگی

وی یکی از مهمترین‌ شاخص‌های مرتبط با کیفیت زندگی را "درد" عنوان کرد و گفت:‌ درد با سالمندی، بیماری‌های مزمن و دژنراتیو مانند آرتروز، فرسوده شدن بافت‌های استخوانی، بافت‌های هم‌بند، مفاصل، بینایی و شنوایی ارتباط داشته و در سنین سالمندی قطعا پررنگتر است. بنابراین با تعریف مناسب کیفیت زندگی، می‌توان ضمن کنترل بهتر درد، خدمات مناسب‌تری ارایه کرد.

رییس کلینیک درد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نیت اصلی متخصصان دردشناسی را کاهش و جلوگیری از عوارض و درد ناشی از بیماری‌ها و روش‌های درمان دانست و گفت:‌ هدف از تعیین روز مشخصی به عنوان روز جهانی درد نیز اهمیت دادن به مقوله درد در حوزه‌های مختلف است.

اهمیت بکارگیری روش‌های زایمان بدون درد

 وی ادامه داد: به عنوان نمونه اغلب مردم و حتی پزشکان، درد زایمان را امری طبیعی تلقی می‌کردند؛ در حالیکه امروز تمام دنیا و حتی وزارت بهداشت و سیستم درمان کشور ما به دنبال بکارگیری روش‌های زایمان بدون درد و آگاه‌سازی مردم و متخصصان زنان و زایمان در این راستا بوده و انجمن درد نیز چندین بار سمپوزیوم‌های مختلفی در رابطه با زایمان بدون درد برگزار کرده است.

درد با ابعاد اجتماعی، روانی و روحی مرتبط است

وی آگاه‌سازی و افزایش سطح سواد سلامت جامعه را از دیگر اهداف روز جهانی درد عنوان کرد و افزود:‌ امروز تمام مسیرها و مکانیزم‌های درد شناخته شده و مشخص شده که درد در ماتریکس مغز و شبکه پیچیده‌ اعصاب با خیلی مسائل در ارتباط است؛ به عبارت دیگر درد یک حس تنها نیست که بتوان به راحتی آن را درمان کرد، بلکه با سایر ابعاد اجتماعی، روانی، روحی و جسمی بدن عجین شده و یک مساله چند بعدی است.

امکان شناسایی عامل درد در مراحل اولیه

وی ادامه داد: زمانیکه فرد دچار دردهای متوسط تا شدید مزمن می‌شود، کل زندگی وی از اعصاب و روان، روابط اجتماعی، روابط خانوادگی، سیستم گوارش، شنوایی، بینایی و در کل عملکرد بدن مختل شده و تحت تاثیر قرار می‌گیرد؛ این در حالیست که درد را می‌توان در مراحل اولیه به خوبی شناسایی و کنترل کرد.

هاشمی با بیان اینکه بیش از ۱۰ سال گذشته برای اولین بار رشته "فوق تخصصی درد" در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی راه اندازی شد، گفت: مبحث درد یک موضوع چند بعدی و میان رشته‌ای است و تمامی رشته‌ها از متخصص کودکان تا زنان، داخلی و جراح با بحث درد، سر و کار دارند.

انواع دردهای با اهمیت

این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به انواع دردهای با اهمیت و ضرورت توجه به آنها، گفت:‌ دردهای مزمن جزو اولین دردهای با اهمیت است، به عنوان نمونه دردی مانند سیاتیک، کمر درد و یا سردرد نباید طولانی شود. در این صورت می‌تواند نشانه‌ مهمی بوده و مراجعه به پزشک یک ضرورت است. مساله دوم زمان و شدت درد است؛ به عبارت دیگر درد به سه بخش خفیف، متوسط و شدید تقسیم شده و در این تقسیم‌بندی باید به دردهای متوسط و شدید اهمیت داده شود.

اهمیت زمان وقوع درد

وی با اشاره به اهمیت زمان وقوع درد به عنوان نشانه مهم بعدی، گفت:‌ وقوع درد در شب، زمان راه رفتن و یا صبح زود دارای اهمیت است. همچنین دردهایی که مانع خواب فرد می‌شود نیز جزو دردهای هشدار دهنده هستند.

رییس انجمن درد ایران در ادامه تاکید کرد: همچنین دردی که با سایر علایم مانند تهوع، استفراغ، بی‌ حسی، گزگز و مورمور شدن همراه بوده و یا راه رفتن فرد را مختل کند، همچنین دردهای مزمن شکمی، درد صورت، دردهای حمله‌ای که در عرض چند ثانیه شدید شده و یا باعث اختلال دید می‌شود، همگی از علایم هشدار دهنده و با اهمیتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

دردهای تکرارشونده مهم هستند

این پزشک متخصص با تاکید بر اینکه دردهای تکرارشونده نیز از اهمیت بالایی برخوردارند، گفت: دردهای زانو، کمر و گردن که به صورت مقطعی ایجاد شده و رفع می‌شود نیز باید توسط پزشک پیگیری و بررسی شود.

هاشمی در خاتمه با اشاره به اقدامات تشخیص و درمانی در کلینیک "درد" دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، خاطرنشان کرد: در کلینیک درد بیمارستان اختر کلیه خدمات تشخیصی و درمان‌های تهاجمی و غیر تهاجمی ارایه می‌شود. از این میان می‌توان به درمان دردهای ستون فقرات و اختلالات ستون فقرات مانند دیسک بین مهره‌ای، ساییدگی، آرتروز کمری و سایر درمان‌های نوین برای باز کردن چسبندگی نخاع اشاره کرد که از جدیدترین درمان‌ها در این زمینه به شمار می‌روند.