فصل تازه تعاملات ایران و روسیه

شعیب بهمن

روابط ایران و روسیه طی سال‌های گذشته را می‌توان در ابعاد مختلف بررسی کرد؛ اگرچه پرواضح است که تعاملات میان این دو قدرت با توسعه و پیشرفت چشمگیری به‌ویژه در حوزه همکاری‌های نظامی و امنیتی همراه بوده است و در چنین خطی حرکت می‌کنند که روابط شکل پیچیده‌ای به خود می‌گیرد، تمایلی به وجود می‌آید که در سایر ابعاد نیز روابط خود را فعال کنند؛ در چنین شرایطی خبری مبنی‌بر لغو روادید میان دو کشور مطرح می‌شود تا آنان بتوانند روابط خود را بیش از پیش گسترش دهند؛ حوزه‌ای که در تعاملات میان تهران و مسکو مغفول مانده بود، ولی اکنون هر دوطرف تلاش می‌کند ظرفیت‌های قابل توجهی برای توسعه آن پیدا کنند؛ چه در بعد روابط اقتصادی و چه گردشگری.

در طول ادوار گذشته به دلیل کمبود ارتباط میان ایران و روسیه، عملا مردم دو کشور شناخت چندان مناسب و خوبی از یکدیگر نداشته‌اند و همین عدم آگاهی و شناخت باعث شده تا از بازارهای کشورهای یکدیگر شناخت مساعدی نباشد. به هر ترتیب، از جمله مشکلاتی که در این خصوص به وجود می‌آید، بحث صدور روادید به‌ویژه با توجه به سختگیری روس‌ها درخصوص صادر کردن ویزا برای اتباع کشورهای مختلف از جمله ایران است. لغو صدور روادید می‌تواند گامی مهم و ضروری در جهت افزایش توسعه همکاری‌های اقتصادی میان ایران و روسیه به شمار آید. در این میان برخی از امکان‌پذیر بودن یا نبودن چنین اقدامی سخن به میان می‌آورند؛ در طول سالیان اخیر بارها این موضوع در دستور کار مقامات سیاسی و گفت‌و‌گو یا مذاکرات طرفین بوده است و اینکه چه زمان این مساله محقق می‌شود به کوشش دستگاه‌های دیپلماتیک دو کشور بستگی دارد. لازم است که مقامات مذاکرات پیوسته و مداوم را برای مساعد کردن شرایط در راستای تحقق چنین امری در دستور کار روابط دو کشور قرار دهند؛ کمااینکه تا به امروز این مذاکرات مثمرثمر واقع شده است و طبق توافق میان مقامات وزارت خارجه روسیه و ایران، صدور روادید طبق شرایط خاصی از سال ۲۰۱۷ لغو خواهد شد. یوگنی ایوانف، رئیس بخش کنسولی وزارت خارجه روسیه نیز روز گذشته خبر داده است که از این پس گروه‌های گردشگران پنج تا ۵۰ نفره که قصد سفر بین دو کشور را داشته باشند، برای مدت ۱۵ روز اقامت، نیاز به اخذ ویزا نخواهند داشت. شاهد هستیم که این امر طبیعی و امکان‌پذیر شده است، چراکه هر دو کشور بر اساس سیاست‌های خارجه خود با کشورهای دیگری نیز لغو روادید را انجام داده و از اثرات مطلوب یا مخرب آن به خوبی آگاه هستند؛ بنابراین یک خط قرمز یا نشدنی در روابط میان ایران و روسیه و در سیاست خارجه ایران با روسیه به شمار نمی‌آید.

طرف ایرانی ضمن استقبال از این امر، امیدوار است که علاوه‌بر جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم تجار روس، بتواند تعداد زیادی از گردشگران روسی را نیز در داخل ایران جذب کند. از سوی دیگر روس‌ها اهمیت فراوانی برای لغو روادید میان تهران و مسکو قائلند، چراکه از این پس قادر به شناسایی بازار ایران و شناساندن بازار خود به طرف ایرانی خواهند بود تا از این طریق بخشی از نیازهای اقتصادی را به‌ویژه در حوزه کشاورزی در ایران تامین کنند. از توریسم و گردشگری نیز نمی‌توان غافل شد؛ تا جایی که شاهد هستیم در یک یا دو سال اخیر سفر گردشگران ایرانی به روسیه با رشد چشمگیری مواجه بوده است؛ قطعا لغو روادید می‌تواند چنین حوزه‌هایی را در بخش اقتصادی فعال‌تر کند. اساسا اگر بخواهیم در داخل ایران این موضوعات را به هم ارتباط دهیم برخلاف منافع ملی خود عمل کرده‌ایم، چراکه ایران کشوری مستقلی با سیاست خارجه خاص خود دارد که آزاد است با هر کشوری از جمله روسیه یا هر دولت دیگری در راستای منافع ملی‌اش ارتباط برقرار کند. بنابراین لغو روادید و گسترش رابطه با روسیه نباید به معنای فاصله گرفتن از اتحادیه اروپا معنا شود یا برعکس. ایران می‌تواند بازی چندجانبه را در حوزه سیاست خارجه خود داشته باشد و این مساله در تضاد با ارتباط نیست و نباید چنین بحثی در سیاست خارجه ایران مطرح شود.

*فرهیختگان

گزارش خطا