گزارش میدانی "نیویورک‌تایمز" از راهپیمایی اربعین: مانور قدرت میلیونی ایران در منطقه

روزنامه آمریکایی "نیویورک تایمز" در گزارشی میدانی از برگزاری مراسم اربعین امسال در عراق، این راهپیمایی میلیونی سالانه را که بزرگ‌ترین اجتماع شیعیان جهان خوانده است، یک مانور قدرت منطقه‌ای ایران توصیف کرده است.

به گزارش عصرایران ، این روزنامه آمریکایی در گزارشی مبسوط در این باره نوشته است:

مراسم سالانه بزرگداشت یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های بنیانگذار مذهب شیعه – اربعین شهادت امام حسین (ع)- ، یکی از مهمترین گردهمایی‌های مذهبی در جهان شیعه است که میلیون‌ها زائر را به سمت شهر مقدس کربلا در عراق می‌کشاند.

امسال زیر پوست مراسم اربعین یک کشمکش سیاسی نیز در جریان بود - آخرین آزمایش قدرت ایران در عراق؛ عراقی که میل به استقلال از همسایه قدرتمند خود دارد.

ایران، بزرگترین کشور مسلمان شیعه در جهان و یک قدرت منطقه‌ای در خاورمیانه است. راهپیمایی اربعین امسال که روز شنبه به پایان رسید؛ فرصتی دیگر برای ایران بود که بر نقش و نفوذ خود در عراق تاکید کرده و پیامی منطقه‌ای درباره گسترش مرزهای نفوذ خود ارسال کند.  

"حسین سلیمانی" سردبیر وب سایت "مشرق" در این باره به نیویورک تایمز گفت:" اربعین نمایش قدرت ایران و ویترین وحدت در بین شیعیان منطقه است."  

ایران برای میلیون‌ها زائر اربعین اقدام به تاسیس حمام و اقامتگاه و چادر و بیمارستان در طول مسیرپیاده‌روی کرده است. تخمین زده شده 15 میلیون زائر که حدود یک چهارم آن از ایران هستند، در راهپیمایی اربعین امسال شرکت کرده‌اند.

 اما وقتی ایران اعلام کرد که برای اطمینان از امنیت این راهپیمایی، ده‌ها هزار نیروی پلیس خود را به عراق می‌فرستد، دولتمردان عراقی از این ایده استقبال نکرده و با آن مخالفت کردند.

مقامات عراقی اعلام کردند از کمک به زائران استقبال می‌کنند، اما اجازه حضور پلیس ایران در عراق را نمی دهند؛ اقدامی که از نظر آنها نمایشی تحقیرآمیز از اقتدار و نفوذ ایران در عراق به شمار می‌رفت.

هفته گذشته سپهبد "سعد معان" سخنگوی وزارت کشور عراق در این باره اعلام کرد:" نیروهای ما که داعش را شکست دادند، قادر به حفظ امنیت راهپیمایی اربعین هم هستند و ما برای این کار نیازی به حضور نیروهای خارجی نداریم."

مخالفت با حضور نیروهای ایرانی در عراق برای تامین امنیت زائران اربعین تلاشی کوچک اما روشن از جانب دولتمردان عراقی برای بیرون آمدن از زیر سایه نفوذ ایران است.  

پس از سقوط دیکتاتوری صدام حسین در عراق که  در سال 2003 و در نتیجه حمله ائتلاف به رهبری آمریکا حاصل شد، اکثریت شیعه عراقی تقویت شدند و برای عراق و منطقه بسیار مهم بود تا ببیند حکومت جدید عراق که تحت اداره اکثریت شیعه است تا چه میزان از برادر بزرگتر خود که یک نظام مذهبی شیعه در ایران است، استقلال خواهد داشت.  

پس از سرنگونی صدام، ایران به تدریج از طریق شبکه‌ای از احزاب سیاسی، روحانیون و شبه نظامیان شیعه ، نفوذ خود را در عراق گسترش داد و در شهرهای مذهبی شیعه مانند نجف، کربلا و سامرا سرمایه ‌گذاری‌ کلانی کرده است.

در سال 2014 ، هنگامی که "داعش" یک سوم کشور عراق را اشغال کرد، ایران برای کمک به شبه‌نظامیان برای بیرون راندن این گروه با کمک نیروهای کُرد و آمریکایی به کمک عراق شتافت.

ایران، عراق را دروازه خود برای گسترش نفوذ در منطقه می‌داند - اولین ایستگاه در یک کریدور زمینی تا سوریه و لبنان.- اخیراً، نقش عراق برای مقاومت ایران در برابر تحریم‌های همه‌جانبه آمریکا بسیار مهم و حیاتی شده است. عراق یکی از عمده‌ترین وارد کنندگان کالاهای ایرانی است.

اما همزمان با افزایش نفوذ ایران و افول قدرت آمریکا در عراق، عراق به طور فزاینده‌ای از افزایش نفوذ ایران و حامیان ایران در بین دولتمردان خود، آسیب دیده است.

با وجودی که در انتخابات گذشته عراق، بزرگ‌ترین برنده، حزب تحت حمایت "مقتدا صدر" ، روحانی ملی‌گرا و شیعه بود که مخالف نفوذ هر دو کشور ایالات متحده و ایران در عراق است؛ اما با این حال شبه‌نظامیان طرفدار ایران نقشی بی‌بدیل و اصلی را در تشکیل دولت جدید ایفا کردند و  این سرلشکر "قاسم سلیمانی" ، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران بود که واسطه توافقی شد که بر مبنای آن نخست وزیر فعلی، رئیس جمهور و ریاست مجلس عراق، تعیین شدند.

چهار سال پس از پایان رسمی مبارزه با داعش، شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران همچنان در عراق فعالند. امروز با بیش از 125 هزار نظامی  مسلح، این شبه‌نظامیان شیعه بخشی از نیروهای امنیتی رسمی عراق هستند، اما در واقعیت آنها نیرویی مستقل از دولت عراق هستند.

وقوع ناآرامی‌های ماه گذشته عراق در آستانه مراسم اربعین و در اعتراض به بیکاری و فساد اقتصادی، مقامات  ایران را شگفت زده کرد. برخی از تظاهرات کنندگان عراقی در شعارهای خود، ایران و نفوذ بیش از حد این کشور در عراق را از مسببان اصلی مشکلات خود عنوان می‌کردند. برخی معترضان عراقی حتی در دژهای شیعه که معمولاً به ایران وفادار هستند، پرچم ایران را آتش زدند و از جمهوری اسلامی خواستند که از مداخله در امور عراق دست بکشد.

مقامات ایرانی پس از این اعتراضات، راهپیمایی اربعین را فرصتی برای ترمیم وجهه خود می‌دانستند.

راهپیمایی اربعین که سنتی دیرین در بین شیعیان عراقی بوده است، در دوره صدام حسین ممنوع بود اما پس از سقوط صدام، شیعیان عراقی دوباره این سنت قدیمی خود را از سر گرفتند. تاکنون و در طی سال‌های گذشته گروه‌هایی چون القاعده و داعش به این راهپیمایی حمله کرده و هزاران شیعه عراقی را کشته‌اند.

از آن زمان تا کنون، زائران این راهپیمایی از چند هزار فرد شجاع به حدود 15 میلیون نفر افزایش یافته است؛ و آن را به بزرگترین زیارت‌ سالانه در جهان اسلام تبدیل کرده است.

عراقی‌ها به این موفقیت افتخار می‌کردند و امسال  زمان آنها بود که توانایی خود را در سازماندهی و محافظت از این مراسم جشن بگیرند. اما ایران که علاوه بر احداث ایستگاه‌های مسیری (موکب)، در طی 5 سال گذشته میلیون‌ها دلار را نیز صرف نوسازی زیارتگاه‌های شیعه در شهرهای کربلا و نجف عراق کرده است، اعتبار خود را از این مراسم می‌گیرد.

زائرانی که هفته گذشته به کربلا رفته بودند با هر دو داستان روبرو شدند.

یک بیلبورد بزرگ، شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران را به عنوان یاران امروزی امام حسین به تصویر کشید: یک شبه نظامی که در کنار امام حسین در مقابل جمعی از رزمندگان مدرن که حامل پرچم‌های اسلامی بودند، ایستاده است، در حالی که امام حسین در کنار رزمندگان قدیمی ایستاده است.

سردار قاسم سلیمانی ، روز جمعه ویدئویی را منتشر کرد که او را در یک میدان نبرد در موصل عراق نشان می‌دهد و او در این ویدئو در حال تماشای صحنه نبرد با داعش با دوربین است؛ یادآوری واضحی از نقش ایران در مبارزه با داعش در عراق.

در این ویدئو پس از تصویر سلیمانی در جبهه نبرد موصل، گنبدهای طلایی کربلا را از بالا نشان می‌دهد و می‌گوید:" اگر آنها (داعش) به حرم‌های ما رسیده بودند ، آنها را کاملاً نابود می‌کردند." این ویدئو با راهپیمایی جمعیت اربعین به سمت کربلا پایان می‌یابد.

 درست پشت بیلبورد شبه‌نظامیان طرفدار ایران در مسیر راهپیمایی اربعین، پوسترهای بزرگی از معترضان عراقی نصب شده بود که طی هفته‌های اخیر در راهپیمایی بر ضد فساد و بیکاری سرکوب شده بودند.  

این پوسترها بیرون خیمه‌های پیروان "مقتدا صدر" در مسیر راهپیمایی نصب شده بود. علی‌رغم لحن انتقادی خیمه‌های طرفداران مقتدا صدر از نقش و نفوذ ایران در منطقه در این پوسترها، اما این خیمه‌ها به گرمی از میلیون‌ها زائر ایرانی اربعین پذیرایی می‌کردند؛ جمعیتی که تخمین زده شده در راهپیمایی امسال به بیش از 3.5 میلیون نفر (زائر ایرانی اربعین) رسیده باشد.  

 "ابوکار" 50 ساله، بازنشسته‌ای که یکی از عکس‌های کشته شده‌های اعتراضات اخیر عراق را در دست گرفته بود، در این باره به نیویورک تایمز گفت:" تا زمانی که ایرانی‌ها به عنوان مهمان در اینجا باشند، ما به عنوان زائر از آنها استقبال می‌کنیم. آنها میهمان امام حسین هستند."

سردار "رمضان شریف" سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم گفته برخی زائران عراقی نیز متقابلا از امکانات موکب‌های ایرانی در مسیر راهپیمایی امسال شامل 22 مهمانخانه، 250 توالت، چهار بیمارستان صحرایی و 14 مرکز اورژانس استفاده می‌کردند.

این سردار سپاه به رسانه‌های ایرانی گفته قرارگاه " خاتم الانبیاء" سپاه، جاده‌های منتهی به  کربلا را آسفالت و تعمیر کرده است."

عراقی‌ها همچنین برای میلیون‌ها زائر غذا و اقامت رایگان فراهم کردند؛ دیگ‌های غول‌پیکر برنج و عدس، نخود فرنگی و لوبیای پخته، میلیون‌ها فنجان چای و لیوان‌های بی‌شمار ماست تازه و..

 با وجودی که پلیس و نیروهای امنیتی ایرانی در مراسم اربعین امسال نبودند اما نیروهای امنیتی ایرانی با لباس شخصی و نیز هزاران شبه‌نظامی عراقی طرفدار ایران در مسیر راهپیمایی حاضر بودند تا امنیت مراسم را تامین کنند.

 به گفته سرلشگرعراقی "قاضی خلف المحمداوی"، هماهنگ کننده امنیتی مراسم اربعین ، از میان 60 هزار مأموری که به تامین امنیتی مراسم اربعین اختصاص داده شده است، تنها حدود 15 هزار نفر از آنها از نیروهای پلیس عراق بوده‌اند. او اعلام نکرد که چند هزار نفر از تعداد 45 هزار نیروی دیگر از میان گروه‌های شبه نظامی شیعه طرفدار ایران است.

با وجود برخی تنش‌ها، تامین امنیت مراسم اربعین با نهایت همکاری انجام شد و امنیت این مراسم در یک مرکز عملیاتی مشترک عراقی و ایرانی هماهنگی می‌شد، همکاریی که به نفع زائران همه کشورها بود.

برای بسیاری از زائران اربعین ، "سیاست" محلی از اعراب در این گردهمایی میلیونی مذهبی ندارد.

"روح الله حدادی" 38 ساله، یک زائر ایرانی که در یک مرکز روابط عمومی در تهران کار می‌کند، در این باره به نیویورک تایمز گفت: "همه بسیار مهمان‌نواز و بسیار مهربان هستند، ما دوست داریم به اینجا بیاییم...برخی گفتند که بغداد ناامن است ، اما ما همه جا قدم می‌زنیم، نیروهای امنیتی برخورد بسیار دوستانه‌ای دارند."

او افزود: "اربعین آرمانشهری متعلق به همه است."