هاینریش هاینه كيست؟

هنرآنلاین: هاینریش هاینه، شاعر بنام آلمانی در 17 فوریه 1856 زمانی که 58 سال داشت درگذشت. از او به عنوان یکی از نوابغ عرصه شعر در ادبیات آلمانی و شعرِ جهان یاد می‌شود که البته مخاطبان فارسی زبان چندان با آثار او آشنایی ندارند.

هاینه در یک خانواده آلمانی‌شده یهودی در دوسلدرف زاده شد و زندگی حرفه‌ای خود را با تحصیل در رشته حقوق در دانشگاه‌های گوتینگن، بن و برلین آغاز کرد. بعدها ولی به ادبیات بیشتر علاقه‌مندی پیدا کرد و با این وجود، تحصیلاتش در رشته حقوق را سال ۱۸۲۵ به پایان رسانید. در همین زمان نیز او از یهودیت به مسیحیت پروتستانی گروید.

هاینه سال ۱۸۳۱، آلمان را به قصد پاریس ترک کرد و تا پایان عمرش، زندگی خود را در پایتخت فرانسه سپری کرد. در فرانسه او با نظریه‌پردازان سوسیالیسم آرمانشهری (Utopian socialism) از جمله کونت ساینت-سیمون همکار شد. انتقاد سیاسی او همچنین با نام "آلمان: یک افسانه زمستانی" از طرف کارل مارکس در روزنامه فوروِرتس (Vorwärts) به چاپ رسید.

هاینه بیشتر به خاطر اشعار غنایی‌اش مشهور شده‌است. او درضمن هم‌زمان، شاعر رمانتیسیسم نیز بود. آثار او یکی از پرترجمه‌ترین نوشتارها در ادبیات آلمانی به‌شمار می‌روند.

هاینریش هاینه منظومه‌ای نیز با عنوان "فردوسی شاعر" در بزرگداشت شاهنامه و سراینده او دارد. او در این منظومه با اشاراتی به رنجی که فردوسی در سرودن شاهنامه کشید، بیش از همه به ستمی که در حق او روا داشتند پرداخته و از ناسپاسی سلطان محمود عزنوی بسیار گفته‌است و از پشیمانی دیرهنگام او. هاینه در ابیات پایانی منظومه "فردوسیِ شاعر"، صحنه دردناکی را به‌تصویر کشیده‌است: در حالی که صدای جرس کاروان هدایای سلطان محمود غزنوی و بانگ لااله‌الاالله شتررانان از بیرون دروازه غربی شهر توس به‌گوش می‌رسد، کاروان تشییع جنازه فردوسی از دروازه شرقی شهر خارج می‌شود.

"سوگ‌نامه‌ها همراه با قسمت‌های غنایی"، "تصویرهای سفر"، "کتاب سروده‌ها"، "مدرسه رومانتیک" و "آلمان: یک افسانه زمستانی،" از آثار معروف هاينريش هاينه است.

گفته می‌شود به وقت کتاب سوزای در دوره حکومت نازیسم در آلمان، در میان برگه‌های سوخته شده، برگی از نوشته هاینه یافتند که در آن نوشته شده بود: "این ابتدای کار است. آنجا که کتاب‌ها را می‌سوزانند، انسان‌ها را نیز خواهند سوزاند."

در زبان فارسی گزیده‌ای از شعرهای عاشقانه هاینریش هاینه به نام "درختان ممنوع" با ترجمه علی عبداللهی منتشر شده است.

در مجموعه شعر "درختان ممنوع" علاوه بر شعرهای عاشقانه هاینه،‌ ترجمه برخی از شعرهای سیاسی و تاریخی و برخی سروده‌های طنز او نیز منتشر شده است. این کتاب شامل سه فصل است با عنوان‌های "عاشقانه‌ها و ترانه‌ها"، "شعرهای اجتماعی-سیاسی-تاریخی" و "طنزها، اندرزها و اشعار حِکَمی".

در ابتدای کتاب هم مقدمه مفصلی در ۲۸ صفحه به قلم علی عبداللهی، مترجم اثر، درج شده است که مترجم طی آن شرحی از زندگی و شعر هاینه آورده است. عبداللهی پیشتر هم در سال ۱۳۸۷ کتابی با نام "ترک برلین کنیم و یار و دیار" ترجمه کرده است که در آن روایت‌هایی از زندگی هاینه به قلم مارگارته دراخن برگ، آمده است.

کتاب "درختان ممنوع" در ۳۱۶ صفحه و به صورت دو زبانه منتشر شده است.

شعری از هاینریش هاینه از همین کتاب:

دلا، دلا غمین مباش و

تقدیرت را تاب بیاور

بهار تو، باز پس می دهد،

هر آنچه را که زمستان از تو ربود.

و چه بسیار که بهر تو مانده ست!

و چه زیباست، جهان هنوز!

دلا، هر چه خوشش می داری

همه را، همه را می توانی دوست بداری!