دكتر قاسم انصارى كه بود؟

حسین میری رامشه - خانه اندیشمندان علوم انسانی: عصر یکشنبه 29 خرداد 1401، مراسم بزرگداشت مرحوم دکتر قاسم انصاری، استاد و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی و عربی، با حضور جمعی از علاقمندان و دانشجویان این استاد برجسته برگزار شد.


در ابتدای این نشست که به همت گروه زبان و ادبیات فارسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، دکتر مصطفی گرجی مدیر این گروه گفت: خانه اندیشمندان علوم انسانی مفتخر است تا با مساعدت مدیریت این مجموعه، هشتاد و هشتمین مراسم تجلیل از اصحاب علوم انسانی را برای تجلیل از خدمات علمی مرحوم استاد قاسم انصاری برگزار نماید.

گرجی افزود: گروه زبان و ادبیات فارسی خانه نیز بر خود می­‌بالد که ششمین مراسم تجلیل از مقام اساتید زبان و ادبیات فارسی را برای منزلت استاد انصاری برگزار می‌نماید.

توفیق سبحانی، پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی نیز به عنوان دیگر سخنران این مراسم با بیان این نکته که برگزاری چنین مراسم‌هایی کاری بزرگ و در خور ستایش است افزود: توفیق و ثمره برگزاری چنین جلساتی به نسل جوان و دانشجویان می‌رسد چراکه با امثال انصاری و کارهای او آشنا می‌شوند و اینگونه نام و یاد انصاری زنده می‌ماند.

سبحانی افزود: یکی از ویژگی‌های جالب توجه استاد انصاری، کتاب‌شناسی او بود و همواره به دوستان و همکاران و دانشجویان خود، به فراخور حوزه تخصصی و علاقه آنها کتاب‌های جدید را معرفی می‌کرد. سبحانی در فراز دیگر از سخنرانی خود خاطرنشان کرد: انصاری منشوروار زندگی کرد، یعنی پژوهشگری بود چند وجهی و چند بعدی و همواره دستگیر و یاور دوستان و دانشجویان خود بود.
محمود عابدی، استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی نیز در سخنرانی خود گفت: این روزها و روح‌ و ذهن ما درگیر غم و ماتم است. غم و ماتم از دست دادن استاد اسلامی ندوشن، غم و ماتم از دست دادن حجت السلام محمود دعایی، غم و ماتم از دست دادن استاد احمد مهدوی دامغانی و البته غم و ماتم از دست دادن استاد قاسم انصاری.

عابدی افزود: یاد انصاری همیشه گرامی و زنده است چراکه شخصیت این آدم‌ها، شخصیتی پراکنده است، شخصیت منتشر است؛ شخصیت واحد نیست. در هرجا و در گوشه گوشه این مملکت، هرکسی که از تعالیم قاسم انصاری چیزی آموخته باشد، چراغی فروزان به دست برای همیشه نام و یاد او را زنده نگه می‌دارد.

دیگر سخنران مراسم، دکتر تقی پورنامداریان نیز با ذکر خاطراتی از استاد زمانی گفت: انصاری تخصص‌اش در عرفان بود اما عرفان را صرفاً به عنوان یک رشته دانشگاهی و یک شغل نگاه نکرد، بلکه عرفان را زیست کرد. در گفتار و رفتارش عرفان را می‌دیدیم. انصاری خود خلاصه و چکیده عرفان بود.

در بخش دیگر مراسم بزرگداشت استاد قاسم انصاری، پیام صوتی محمدرضا شفیعی کدکنی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران برای حضار پخش شد. شفیعی کدکنی در پیام خود گفت: انصاری حجم قابل ملاحظه‌ای تالیفات و تصحیحات از متون کلاسیک عرفان در اسلام و ایران دارد. تاجایی که می‌دانم ایشان از تصحیح و ترجمه این آثار به خوبی برآمد و انصاری نمونه کاملی از یک محقق با وسعت میدان کار است.

شفیعی کدکنی در بخش دیگری از پیام خود خاطرنشان کرد: انصاری یک انسانیت و نجابت ذاتی داشت که همه تحقیقات و آثار و ترجمه‌های او یک طرف و روحیه کمال‌یافته و اخلاق ایشان نیز یک طرف دیگرکه ارزشی بس بیشتر از کارهای علمی او دارد.

سید اسماعیل قافله‌باشی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی نیز در سخنانی گفت: به گمان من شخصیت دکتر انصاری را از سه بعد می‌توان نگاه کرد. نخست اخلاق ایشان که برای نسل جوان ما به شایستگی الگو و اثربخش است. دوم فعالیت‌های اجتماعی ایشان و سوم آثار تالیفات ایشان.

قافله‌باشی در خصوص آثار و تالیفات پرشمار استا انصاری خاطرنشان کرد: ذوق و علاقه به نوشتن بود که باعث این حجم زیاد تالیفات شد و اگر بنا باشد صرفاً به آثار ایشان بپردازیم، خود جلسه‌ای دیگر و فرصتی بس بیشتر می‌طلبد. این استاد دانشگاه در خصوص فعالیت‌های اجتماعی مرحوم استاد انصاری نیز گفت: استاد بسیار پرهمت و فعال بود. در قزوین جلسه‌ای نبود که ما برگزار کنیم و از ایشان به عنوان سخنران دعوت کنیم و او درخواست ما را رد کند.

قافله‌باشی سپس شعری را که پس از خبر درگذشت استاد قاسم انصاری در وصف ایشان سروده است را برای حضار قرائت کرد:
دیدی که آخر دکتر انصاری برفت
در شکنج رنج و بیماری برفت
روزگاری درد و دشواری کشید
تا رهد از درد و دشواری برفت
از میان انجمن‌های ادب
استادی، سروری، یاری برفت

دیگر سخنران مراسم حمید طاهری، عضو هیأت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی نیز گفت: افتخار این را دارم که بیش از سی و پنج سال شاگردی استاد انصاری را کرده‌ام و به جرأت می‌گویم هم در زندگی علمی و حرفه‌ای خود و هم در زندگی شخصی بسیار دقیق و نکته سنج بود.

طاهری افزود: از ویژگی‌های پسندیده‌ای که استاد انصاری داشتند، عمل به علم بود. ما عالم کم نداریم اما عالمی که به علم خود عمل کند کم داریم. همچون نظامی گنجوی که می‌گوید:
گوش پیچیدگان مکتب کن
چون در آموختند لوح سخن
علم را خازن عمل کردند
مشکل کائنات حل کردند
هرکسی راه خوابگاهی رفت
چون که هنگام خوابش آمد خفت

این استاد دانشگاه افزود: اما استاد انصاری با آن همه علم نماد و تجسمی از توازع و فروتنی نیز بود و دیو پلید غرور را به زانو درآورده بود. خلاصه اینکه انصاری یکی از آدم‌هایی بود که رنج کشید، رنج را دوست می‌داشت و معنای زندگی را در رنج جستجو می‌کرد.


محمدعلی حضرتی، مدیرکل اسبق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین نیز به عنوان دیگر سخنران این مراسم خاطر نشان کرد: اولین نکته‌ای که از استاد انصاری در ذهن همه ما نقش بسته است این است که ایشان همت بلندی برای حفظ حرمت و احترام به استادان خود داشتند و از ایشان به نیکی یاد می‌کردند.

حضرتی افزود: افتادگی استاد انصاری، خاکساری او، درویش‌نهادی او که با نهاد و سرشت‌اش آمیخته بود، واقعاً کم‌نظیر بود که همواره با افتادگی تمام با شاگردانش و حتی با فرزندان شاگردانش هم روبه‌رو می‌شد و به گمان من همه این ها محصول یک تربیت خاص است. خود استاد انصاری برای ما تعریف می‌کرد که پدرم به مادرم تاکید می‌کرد که آنقدر نان در سفره بگذار تا کسی که وارد خانه می‌شود برای برداشتن نان دستش نلرزد و خجالت نکشد. انصاری به واقع اصیل و نجیب بود.

در پایان، مراسم پیام صوتی دکتر شهره انصاری، فرزند مرحوم استاد قاسم انصاری نیز برای حضار پخش شد. خانم انصاری در بخشی از این پیام می‌گوید: پدرم آموزگاری را نه وظیفه و کار خود، بلکه رسالتی بزرگ می‌دید و باقیات و صالحاتی که پدر ما در این سفر آخرت با خود برد، قطعاً محبت و معرفت شما عزیزان است. چندین باره قدردان همه بزرگوارانی که با حضور و وجود خودشان قوت قلب خانواده داغدار انصاری بودند، هستم.