آیت الله حسن صانعی درگذشت +زندگینامه

نواندیش: آیت الله شیخ حسن صانعی عضو پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام و از یاران امام خمینی (ره) بر اثر بیماری و کهولت سن درگذشت. وی برادر مرحوم آیت الله العظمی یوسف صانعی از مراجع عظام تقلید بود.

آیت اله شیخ حسن صانعی کیست؟

زندگینامه آیت الله صانعی

آیت‌الله شیخ‌ حسن‌ صانعی‌ در ۱۳۱۳ ش‌ در شهرستان‌ شهرضا به‌ دنیا آمد. پدرش‌ حجت‌الاسلام‌ والمسلمین‌ شیخ‌ محمدعلی‌ صانعی‌ از روحانیون‌ شهرضا بود. وی‌ تحصیلات‌ خود را همراه‌ با برادرش‌ آیت‌الله شیخ‌ یوسف‌ صانعی‌ در زادگاه‌ خود آغاز کرد و سپس‌ جهت‌ تداوم‌ تحصیل‌ حوزوی‌ به‌ حوزه‌ی‌ علمیه‌ی‌ اصفهان‌ رفت‌. وی‌ پس‌ از فراگیری‌ دروس‌ مقدماتی‌ و سطح‌، به‌ شهرستان‌ قم‌ رفت‌ ( یاران‌ امام‌…، ج‌ ۱۶، ۱۷۲ ).

وی‌ تحصیلات‌ علوم‌ دینی‌ خود را با حضور در محضر درس‌ خارج‌ آیت‌الله‌العظمی‌ بروجردی‌ تداوم‌ داد (دوانی‌، ۲) و سپس‌ به‌ محضر حضرت‌ امام‌ رسیده‌ و دروس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ را از محضر ایشان‌ فراگرفت‌. او از همان‌ دوران‌ طلبگی‌ جزو ملازمان‌ حضرت‌ امام‌ بود و مدیریت‌ بخشی‌ از پذیرایی‌ها و برنامه‌های‌ دیدوبازدید امام‌ را در بیت‌ معظم‌له‌ برعهده‌ داشت‌ (خاطرات‌ آیت‌الله رسولی‌ محلاتی‌، ۶۳).

وی‌ با شروع‌ نهضت‌ اسلامی‌ به‌ رهبری‌ حضرت‌ امام‌ خمینی‌ پای‌ در راه‌ مبارزه‌ با رژیم‌ پهلوی‌ نهاد. ایشان‌ در جریان‌ دستگیری‌ حضرت‌ امام‌ (ره‌) در آبان‌ ۱۳۴۳ ش‌ فعال‌ بود و مراجع‌ را به‌ صدور اعلامیه‌ یا اعلام‌ مواضع‌ در این‌ زمینه‌ ترغیب‌ کرد.

بعد از تبعید حضرت‌ امام‌ به‌ خارج‌ از کشور به‌ مبارزات‌ خود ادامه‌ داد. در ۲۵۲۵ (۱۳۴۵ ش‌) از طرف‌ ساواک‌ متهم‌ به‌ برقراری‌ ارتباط‌ با عناصر مشکوک‌ خارجی‌ شد و در ۱۳۴۶ ش‌ به‌ جرم‌ ترغیب‌ طلاب‌ به‌ تظاهرات‌، توسط‌ ساواک‌ قم‌ احضار و به‌ وی‌ تذکر داده‌ شد (یاران‌ امام‌به‌…، ج‌ ۱۶، ۱۷۲). در همان‌ سال‌، اعلامیه‌ها و بیانیه‌های‌ حضرت‌ امام‌ را در قم‌ توزیع‌ کرد و به‌ مقابله‌ با افرادی‌ که‌ در صدد از بین‌ بردن‌ اعلامیه‌های‌ الصاق شده‌ به‌ دیوار مدرسه‌ی‌ فیضیه‌ برآمده‌ بودند، پرداخت‌ که‌ منجر به‌ درگیری‌ طلاب‌ مبارز با افراد رژیم‌ شد. در ۱۳۵۲ ش‌ به‌ علت‌ تداوم‌ مبارزات‌ سیاسی‌ علیه‌ رژیم‌ پهلوی‌ توسط‌ ساواک‌ قم‌ احضار شد (یاران‌ امام‌…، ج‌ ۲۲، ۳۶).

یکی‌ از علل‌ دستگیری‌ وی‌، اعدام‌ انقلابی‌ پاسبان‌ محمدرضا مدنی‌ از مأموران‌ شهربانی‌ قم‌ بود که‌ رژیم‌ ساواک‌ وی‌ را همراه‌ با دیگر روحانیون‌ مبارز چون‌ آیات‌: محمد یزدی‌ و ربانی‌ املشی‌ در ۱/۱۱/۱۳۵۲ دستگیر کرد و سپس‌ کمیسیون‌ امنیت‌ اجتماعی‌ شهرستان‌ قم‌، وی‌ را به‌ سه‌ سال‌ اقامت‌ اجباری‌ (تبعید) در مشکین‌‌شهر محکوم‌ کرد (یاران‌ امام‌ به‌…، ج‌ ۱۶، ۱۷۲). وی‌ در مشکین‌شهر به‌ مبارزات‌ خود علیه‌ رژیم‌ پهلوی‌ در دوران‌ تبعید تداوم‌ داد؛ به‌طوری‌ که‌ در آن‌ شهر از طرف‌ کمیسیون‌ امنیت‌ اجتماعی‌ قم‌ خطرناک‌ تشخیص‌ داده‌ شد؛ لذا در ۱۳۵۳ ش‌ محل‌ تبعید وی‌ از مشکین‌‌شهر به‌ شهرستان‌ مرند تغییر یافت‌. مدت‌ محکومیت‌ (تبعید) وی‌ در ۱۳۵۵ ش‌ تمام‌ شد و وی‌ به‌ قم‌ مراجعت‌ کرده‌، مجدداً فعالیت‌های‌ سیاسی‌ خود را تداوم‌ داد (یاران‌ امام‌ به‌…، ج‌ ۲۱، ۳۶۱).

در جریان‌ قیام‌ ۱۹ دی‌ ۱۳۵۶ که‌ در پی‌ اهانت‌ روزنامه‌ی‌ اطلاعات‌ به‌ ساحت‌ مقدس‌ مرجعیت‌ و حضرت‌ امام‌ صورت‌ گرفت‌، وی‌ یکی‌ از سازمان‌دهندگان‌ اصلی‌ قیام‌ بود. ایشان‌ به‌ قول‌ ساواک‌ یکی‌ از اصلی‌ترین‌ محرکین‌ مردم‌ برای‌ برگزاری‌ تظاهرات‌ بود و در این‌ زمینه‌ نقش‌ مؤثری‌ ایفا کرد (همان‌). کمیسیون‌ امنیت‌ اجتماعی‌ قم‌ در جلسه‌ای‌ به‌ تاریخ‌ ۲۱/۱/۱۳۵۶ ش‌ وی‌ را همراه‌ با آیات‌: محمد یزدی‌، مکارم‌ شیرازی‌، خزعلی‌ و… به‌ عنوان‌ محرک‌ اصلی‌ و مخل‌ نظم‌ عمومی‌ تشخیص‌ داد (طالبی‌ دارابی‌، ۱۳۹). لذا با حکم‌ کمیسیون‌ امنیت‌ اجتماعی‌ قم‌ به‌ سه‌ سال‌ اقامت‌ اجباری‌ (تبعید) در شهرستان‌ میناب‌ محکوم‌ شد (همان‌، ۱۴۰). قبل‌ از اینکه‌ مأموران‌ رژیم‌ موفق‌ به‌ دستگیری‌ وی‌ شوند، متواری‌ شد و مأموران‌ در دستگیری‌ او ناکام‌ ماندند.

محل‌ اقامت‌ اجباری‌ (تبعید) وی‌ بعداً به‌ میاندوآب‌ تغییر کرد؛ درحالی‌ که‌ همچنان‌ وی‌ در اختفا به‌ سرمی‌برد. سپس‌ کمیسیون‌ امنیت‌ اجتماعی‌ قم‌ در ۱/۵/۱۳۵۷ ش‌ او را به‌ تبعید در ایذه‌ محکوم‌ کرد؛ در حالی‌ که‌ همچنان‌ مأموران‌ از دستگیری‌ وی‌ ناتوان‌ بودند (یاران‌ امام‌ به‌…، ج‌ ۲۱، ۳۸۳). بعد از پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ و بازگشت‌ حضرت‌ امام‌ به‌ کشور، در مدرسه‌ی‌ رفاه‌ و علوی‌ در خدمت‌ امام‌ بود و از تنظیم‌کنندگان‌ ملاقات‌های‌ امام‌ خمینی‌ با شخصیت‌های‌ دیدارکننده‌ و مردم‌ بود (خاطرات‌ محسن‌ رفیق‌دوست‌ ۱۵۷ و ۱۵۹).

وی‌ بعد از استقرار نظام‌ مقدس‌ اسلامی‌ بارها از طرف‌ حضرت‌ امام‌ خمینی‌ مأمور امورات‌ شرعی‌ شد و همراه‌ با سید هاشم‌ رسولی‌ محلاتی‌ از طرف‌ امام‌ (ره‌) در ۲۲ تیر ۱۳۶۲ به‌ عنوان‌ سرپرست‌ بنیاد پانزده‌ خرداد منصوب‌ شد (صحیفه‌ی‌ نور، ج‌ ۱۸/ ۱) و هم‌ اکنون‌ نیز در این‌ سمت‌ خدمت‌ می‌کند. وی‌ در ۱۳۷۶ ش‌ از طرف‌ مقام‌ معظم‌ رهبری‌ به‌ عضویت‌ مجمع‌ تشخیص‌ مصلحت‌ نظام‌ برگزیده‌ شد و هم‌ اکنون‌ از اعضای‌ این‌ مجمع‌ است‌. وی‌ علاوه‌ بر اشتغالات‌ اجرایی‌ از امر تدریس‌ نیز غافل‌ نبود و هم‌  به‌ تدریس‌ دروس‌ عالی‌ دینی‌ اشتغال‌ داشتند.

نامه ای از امام به آیت اله صانعی

جماران؛ متن نامه امام خمینی (س) به آیت الله حسن صانعی بدین شرح است:

‌بسم الله الرحمن الرحیم‌

‌‌جناب حجت الاسلام آقای حاج شیخ حسن صانعی ـ دامت برکاته‌

نمی دانم از کجای آشنایی ام با تو بنویسم. تو یکی از قدیمیترین افرادی هستی‌‎ ‌‌که در کنار من بوده ای. هنوز سبزه ای بر رخسار نداشتی که صمیمی ات یافتم. سالها‌‎ ‌‌قبل از شروع مبارزات پانزدهم خرداد.‌

تو سرباز گمنام این انقلابی، و خودت می دانی که هیچ چیز بهتر از گمنامی نیست. تو‌‎ ‌‌فردی هستی که از گذشته های دور خاطرات تلخ و شیرین مبارزات را با خود دارد.‌‎ ‌‌زیرکی و کم حرف، دانایی و محتاط.‌

در گرداب مبارزات همیشه دلسوخته بوده ای. کینه ات را نسبت به شاه در کمتر کسی‌‎ ‌‌دیده بودم. در بحرانها و فشارها هیچ گاه نسبت به من تردید نداشتی، گرچه گاهی‌‎ ‌‌خسته می شدی و افسرده.‌

در کوران فشار دستگاه شاه، تو که مسئول ادارۀ شهریۀ طلاب بودی، وقتی در‌‎ ‌‌محاصره دشمن قرار می گرفتی برای اینکه هیچ گونه اطلاعی به دشمن ندهی کم نبود‌‎ ‌‌مواقعی که قبوض رسید پولهای اخیار را ـ در پانزده سال مبارزه ـ چون غذایی گوارا‌‎ ‌‌می خوردی. پاداشت عندالله نیز گوارایت باد.‌

استعدادت، لطافت روحت، صداقتت چیزی نیست که فراموشم شود. تندخویی و‌‎ ‌‌عاقل. از خدا می خواهم عقلت را به تندخویی ات پیروز کند.‌

من کاملاً به تو اطمینان دارم. لذا وکیل من می باشی در تمامی زمینه های شرعی.

این‌ ‌‌‌چند سطر را نوشتم تا کمی از بسیار حقی که به گردن من و انقلاب داری را ادا کرده باشم.‌‎ ‌‌خداوند یار و نگهدارت باد.‌

مرا از دعای خیر فراموش مکن.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.‌

‌‌۲ / ۱۲ / ۶۷ ـ روح الله الموسوی الخمینی‌