٤ احتمال مهم درباره آینده جنگ غزه و نقش ايران

یک دیپلمات پیشین و مدیرکل سابق امور خاورمیانه وزارت خارجه می گوید: جنگ اخیر غزه نشان داد که مساله تنها به اسرائیل و غزه محدود نمی شود بلکه تمام جهان را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر این جنگ ادامه پیدا کند می تواند امنیت را در سایر نقاط جهان نیز مورد تهدید قرار بدهد. امروز در همه جای دنیا مردم در حال زندگی هستند در آمریکا مسلمانان و یهودیان زندگی می کنند ادامه جنگ امنیت را در تمام جهان از بین می برد. مصالحه در سرزمین های اشغالی ضامن حفظ امنیت جهانی خواهد بود از این رو باید طرف مقابل بپذیرد که فلسطین حق دارد کشور مستقل خود را داشته باشد.

 

 

آقای قاسم محبعلی در گفت وگو با شفقنا آینده در پاسخ به این سوال که با توجه به اتفاقات اخیر منطقه چه پیش بینی های می شود؟ آیا جنگ اسرائیل علیه غزه گسترده خواهد شد؟ در صورت حمله زمینی اسرائیل به غزه چه پیامد هایی متصور است؟ اظهار داشت: وضعیت غزه و فلسطین بسیار پیچیده است و پیش بینی کردن ساده نیست ولی حداقل می توان چهار احتمال مهم را در نظر گرفت؛ ابتدا اینکه اسرائیل می خواهد جنگ را تا آنجا ادامه بدهد که حماس را از بین ببرد و اگر نتواند غزه را از جمعیت فلسطینیان خالی کند، حداقل از از گروه حماس خالی کند و تعداد سکنه را کاهش دهد و وضعیتی جدید در غزه ایجاد کند و دیگر فلسطینیان آنجا حاکم نباشند و یا بین الملل آن منطقه را اداره کند و یا آنجا را در اختیار مصر بگذارند. این بدترین حالتی است که اسرائیل دنبال می کند احتمال آن اما بسیار ضعیف است. حمله زمینی محتمل است اما به دلیل موقعیت غزه که باریکه ای با جمعیت انبوه است و به دلیل بافت مسکونی این منطقه عملیات زمینی در غزه ساده نیست و این احتمال وجود دارد که اسرائیلی ها کشته های زیادی بدهند و نمی توانند استقرار پیدا کنند مگر اینکه از طریق بمباران شهر را به طور کامل از بین ببرند و جمعیت را تخلیه کنند که این وضعیت واکنش های منطقه ای و جهانی را به دنبال خواهد داشت و بعید است اسرائیل بتواند این وضعیت را اجرا کند و ادامه بدهد از این رو اسرائیل با مشکلاتی جدی روبرو است و احتمال چنین حرکتی چندان بالا نیست.

 

 

وی افزود: احتمال دیگر این است که به دلیل واکنش های بین المللی و منطقه ای علی رغم اینکه مردم غزه خسارات جدی دیده اند، جنگ در نقطه ای متوقف شود و بین اعراب و اسرائیل توافقی نانوشته رخ بدهد، معادل آنچه بعد از جنگ 33 روزه در لبنان و جنگ غزه رخ داد. توافقی که می تواند با میانجی گری مصر و قطر یا کشوری دیگری باشد، در اینجا تصمیم آمریکا مهم است. باید شرایطی ایجاد شود که آمریکا مثل جنگ 33 روزه به اسرائیل فشار بیاورد و بگوید بس است. در این صورت می توان گفت که بخشی از خواسته های حماس هم اتفاق می افتد و می شود گفت که توانسته تا اندازه ای به اسرائیل ضربه بزند و در موضوع فلسطین در سطح منطقه و بین الملل مطرح شده است و بدون اینکه امتیازی به مردم فلسطین داده شود که البته بدون تشکیل دولت و کشور فلسطین امکان صلح دایمی وجود ندارد. این احتمال نیز مطرح است که البته به عملکرد فلسطینیان و دولت های عرب منطقه و دولت های اسلامی نظیر ایران و ترکیه و پاکستان و همچنین کشور های غربی و افکار عمومی جهان و جریانات ترقی خواه و نیروهای آزادی خواه بستگی دارد. این مجموعه ها فشار های لازم را وارد می کنند تا جنگ در نقطه ای مناسب متوقف شود.

 

 

وی ادامه داد: حالت سوم این است که بر اثر حمله زمینی یا به هر طریقی جنگ توسعه پیدا کند یعنی به لبنان کشیده شود که در آن صورت بعید است سوریه تمایل یا امکان ورود به جنگ را داشته باشد، در این وضعیت دو حالت پیش می آید یکی اینکه گروه ها و تشکیلاتی مثل حزب الله و متحدین اش در منطقه وارد جنگ می شوند و اسرائیل وارد لبنان می شود که در این صورت جنگ دو جبهه خواهد شد اینکه چنین جنگی چقدر طول می کشد و چه اتفاقاتی به دنبال دارد از جمله موارد قابل بحث است.

 

محب‌علی با بیان اینکه سناریوی چهارم این است که ایران از این سو و از سوی دیگر آمریکا وارد جنگ شوند گفت: اگر آمریکا احساس کند که امنیت و موجودیت اسرائیل تحت تهدید است وارد جنگ می شود به زبان اعراب این جنگ، جنگی اقلیمی یا همان جنگ منطقه ای خواهد شد. در این صورت اسرائیل صورت مساله را عوض خواهد کرد. در چنین شرایطی اسرائیل فرصت پیدا می کند تا هر اقدامی که می خواهد را در غزه انجام بدهد چون مساله جنگی بزرگتر مطرح است و غزه تحت شعاع جنگ دیگری قرار می گیرد. مثل اتفاقی که امروز در مورد اوکراین رخ داده است. از سویی این وضعیت افکار عمومی را که امروز علیه اسرائیل است تغییر خواهد داد.به نظ من تلاش باید بر این باشد که حالت دوم اتفاق بیفتد زیرا به نفع همه است و منافع هر دو طرف را تامین می کند. از سویی جنگ گسترش پیدا نمی کند و هم مردم فلسطین بیشتر از این آسیب نخواهند دید. اسرائیل نیز در این شرایط جنایات کمتری مرتکب خواهد شد. با گسترش جنگ مردم لبنان نیز خسارت بیشتری خواهند دید. توسعه جنگ امنیت و منافع ملی ایران را نیز به خطر خواهد انداخت. ممکن است برخی از گسترش جنگ سود ببرند اما جنگ خسارات عمده ای داد که ایران نیز متحمل آن خواهد بود.

 

 

این دیپلمات پیشین در خصوص اینکه کدامیک از این احتمالات قوی تر است؟گفت: من احتمال دوم را بالاتر می بینم ولی احتمال سوم نیز تحت شرایطی محتمل خواهد بود. اگر اسرائیل و حماس وارد جنگی زمینی شوند مردم خسارت خواهند دید و حماس به طور کامل از بین نمی رود. در چنین وضعیتی قصه جنگ پیچیده تر می شود و شرایط سخت‌تر خواهد بود. هم اسرائیل بعد از آن نمی تواند جنگ را ادامه بدهد حتی اگر مردم را وادار به خروج از غزه کند. با کوچ فلسطینیان غزه به مصر هم بحران ادامه پیدا خواهد کرد. راه حل این است که آتش بس برقرار شود و جامعه بین الملل و کشور های عربی و اسلامی وارد این قضیه شوند و بپذیرند که کشور فلسطینی تشکیل شود. فلسطین باید این اختیار را داشته باشد که همچون دولتی مستقل دارای ارتش، نیروی نظامی، مرزهای مشخص و دولت مستقل باشد. باز هم نمی توان گفت مساله به طور کامل حل شده است ولی باید امنیت را به شکل قابل قبولی شکل داد در غیر این صورت بحران همچنان ادامه خواهد داشت.

 

محب‌علی در خصوص اینکه روابط اعراب و اسرائیل بعد از تشکیل کشور فلسطین قوی تر خواهد شد یا برقراری رابطه اعراب و اسرائیل ارتباطی با این موضوع ندارد؟ گفت،: ارتباط اعراب و اسرائیل به شرایط موجود بستگی دارد اگر مثل امروز جنگ و بحران وجود داشته باشد، اعراب روند سابق را کند و ساکن نگه می دارند. سیاست اعراب تغییر نکرده است و بر همان سیاست هستند ولی با وجود جنگ بین اسرائیل و فلسطین روند عادی سازی روابط کند شده است. اگر کشور فلسطین تشکیل شود و مردم فلسطین دارای حقوقی تعریف شده باشند ماجرا تا اندازه زیادی تغییر می کند و می شود گفت صلح خاورمیانه برقرار شده است.

 

 

وی در مورد اینکه آیا می توان صلح را پیش بینی کرد؟اظهار داشت: پیش بینی بسیار سخت است، ماجرا بسیار پیچیده است. هنوز اسرائیل و آمریکا اصل یک کشور مستقل فلسطینی را به طور کامل نپذیرفته اند. از حداقل ها صحبت می شود ولی منظور آن ها کشوری است که ارتش نداشته باشد اقتصاد نداشته باشد حاکمیت اش تحت کنترل باشد. اسرائیلی ها مرز ها و مسیر ها و کرانه باختری را اداره می کنند و این به معنی تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی نیست بنابراین اگر کشور مستقل فلسطینی پذیرفته شود وضعیت متفاوت خواهد شد. مردم فلسطین دارای سرزمینی خواهند شد و اختیارات خود را دارند و می توانند حکومت خود را انتخاب کنند. این وضعیت به نفع همه و به نفع جامعه جهانی است. بین المللی ترین مساله دنیای معاصر همین مساله فلسطین است که در این صورت برای یک مساله غامض و بین المللی راه حلی یافته اند که منافع هر دو طرف را تامین می کند. یک طرف دنیا از اسرائیل حمایت می کند و یک طرف دنیا از فلسطین حمایت می کند. لازمه حل این مساله رسیدن به تفاهم و مصالحه است. بدون تفاهم و مصالحه نمی توان امنیت، استقلال و صلح را در منطقه برقرار کرد. در 75 سال گذشته دیده ایم که زور و جنگ و خشونت عواملی نبودند که مساله را حل و فصل کنند. در نهایت هر دو طرف باید به سمت مصالحه بروند و احساس رضایت کنند. هر دو طرف باید احساس کنند که امنیت و حقوق و منافع آن ها و عزت و احترامشان حفظ شده است. نمی توانیم به یک طرف حق بدهیم و طرف دیگر هیچ نداشته باشد، این مصالحه باید ایجاد شود. این جنگ اخیر غزه نشان داد که مساله تنها به اسرائیل و غزه محدود نمی شود بلکه تمام جهان را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر این جنگ ادامه پیدا کند می تواند امنیت را در سایر نقاط جهان نیز مورد تهدید قرار بدهد. امروز در همه جای دنیا مردم در حال زندگی هستند در آمریکا مسلمانان و یهودیان زندگی می کنند ادامه جنگ امنیت را در تمام جهان از بین می برد. مصالحه در سرزمین های اشغالی ضامن حفظ امنیت جهانی خواهد بود از این رو باید طرف مقابل بپذیرد که فلسطین حق دارد کشور مستقل خود را داشته باشد، همان حقوقی که آن ها گمان می کنند باید برای اسرائیل وجود داشته باشد، که درست یا غلط بودن اش بحثی دیگر است. همان حقوق باید به طور کامل برای مردم فلسطین هم وجود داشته باشد. در این باید نظر فلسطینیان هم پرسیده شود. آیا علاقه دارند با اسرائیل صلح کنند یا نه؟ آن نظر به ما مربوط نیست ولی آنچه که به منطقه و امنیت منطقه و امنیت جهانی مربوط می شود این است که برای دستیابی به صلح و ثبات و امنیت باید حقوق مردم فلسطین شناخته شود و فلسطینیان از حقوق برابر برخوردار شوند.