ابعاد حقوقی و انسانی استفاده اسرائیل از هوش مصنوعی در جنگ غزه

استاد حقوق بین‌الملل گفت: اگر مستندات حقوقی به دست بیاید که اسرائیل از هوش مصنوعی علیه غیرنظامیان استفاده کرده، اساساً می‌توان آن را جنایت جنگی دانست.

مهدی ذاکریان، استاد حقوق بین‌الملل در تشریح ابعاد حقوقی و انسانی استفاده اسرائیل از هوش مصنوعی در جنگ غزه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: به صورت کلی این مسأله را می‌توان از دو منظر بررسی کرد که نخست، ماهیت حقوقی هوش مصنوعی و دوم، به کارگیری آن در جنگ غزه است. از منظر حقوق بین‌الملل هرچه سبب توسعه جامعه بشری می‌شود با دید مثبت به آن نگاه خواهد شد و به آن خوش آمد می‌گویند. به عنوان مثال در مورد تولید خودرو، دانش حقوق بین‌الملل از آن استقبال می‌کند به شرطی که جان انسان‌ها را به خطر نیندازد و به همین دلیل چگونگی رانندگی با آن و حتی تکالیف راننده و عابران پیاده نسبت به راکب خودرو هم در یک جامعه مشخص می‌شود و در نهایت از یک تولید جدید استقبال می‌شود. در مورد هوش مصنوعی هم همین مسأله صادق است.

وی ادامه داد: جامعه ملل از این نوآوری استقبال کرده اما بحث این است که دولت‌ها و افراد چگونه از آن در جامعه بشری استفاده می‌کنند. تا به امروز قوانین مکتوب در مورد هوش مصنوعی وضع نشده اما اتحادیه اروپا به دنبال تصویب این قواعد است اما در کل هنوز هیچ استاندارد جهانی به صورت شفاف در این خصوص وجود ندارد و در حقوق بین‌الملل هم در این خصوص هیچ قانونی وجود ندارد. در نظام و سیاست بین‌الملل یک استثنا داریم و آن این است که دولت‌ها برای رسیدن به منافع خود و تثبیت قدرت و دستیابی به ثروت به هر وسیله‌ای متوسل می‌شوند. به عنوان مثال تولید یک کالا که ممکن است به جامعه بشری و محیط زیست ضربه بزند که از این قبیل مسائل به حساب می‌آید؛ به گونه‌ای که آمریکا و چین در حوزه صنعت اقداماتی را انجام می‌دهند که گرم شدن کره زمین را تسهیل می‌کند و از سوی دیگر موجب تولید بیش از حد گازهای گلخانه‌ای می‌شوند که اصولاً به این مسائل بی‌اعتنا هستند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: در مورد هوش مصنوعی‌ هم همین طور است و به آن بی‌اعتنا هستند که در مورد بحران غزه هم این مسأله صادق است. هنوز مدارک علنی در مورد استفاده از هوش مصنوعی در غزه توسط اسرائیل مطرح نشده اما تل‌آویو سعی می‌کند که خلأ پروژه‌های نظامی خود را در روند عملیات‌ها و بحران‌ها تست کنند. به عنوان نمونه در مورد گنبد آهنین شاهد بودیم که اسرائیل آن را در جریان جنگ ۲۲ روزه غزه به کار گرفت تا بتواند خلأهای آن را برطرف کند. در مورد هوش مصنوعی هم به احتمال زیاد چنین اتفاقاتی رخ داده و برداشت علمی بنده هم می‌تواند همین مسأله را تصدیق کند؛ چراکه در شرایط کنونی جنگ غزه، نظام بین‌الملل در یک وضعیت غبار آلود قرار دارد و اسرائیل هم به قطعنامه اخیرالصدور شورای امنیت پایبند نبوده و در حال اجرای سناریوهای مدنظر خود است. اینکه دبیرکل سازمان ملل به موضوع استفاده اسرائیل از هوش مصنوعی در جنگ غزه استناد کرده اساساً یک برداشت علمی به حساب می‌آید که به نظرم مواضع و سخنان وی در این خصوص درست است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اسرائیل با استفاده از هوش مصنوعی بحث کشف تونل‌های حماس را پیگیری می‌کند که بدون شک خطاهایی در این بین صورت گرفته است. حتی در بحث حذف شخصیت‌ها هم از این تکنولوژی استفاده کرده که باز هم خطاهایی خواهد داشت که نمونه آن را می‌توان هدف قرار دادن کاروان آشپزخانه مرکزی جهانی دانست. به هر ترتیب کمیته بین‌المللی صلح باید به این پرونده ورود کند اما موازین الزام‌آور اجرایی برای چگونگی استفاده از هوش مصنوعی همچنان وجود ندارد و اسرائیل هم در حال استفاده از این تکنولوژی است. باید توجه داشت که هنوز داده‌هایی در این خصوص وجود ندارد اما اگر مستندات حقوقی به دست بیاید که اسرائیل از هوش مصنوعی علیه غیرنظامیان استفاده کرده، اساساً می‌توان آن را جنایت جنگی دانست. این تکنولوژی خطاهای مشخصی دارد و به همین دلیل گرایش جامعه جهانی هم به سمت نهی این موضوع بوده، نه اینکه استفاده از آن را به این شکل تأیید کنند.