شما هم به وسواس شمارش موزاییک‌ها دچارید؟

شاید برخی از ما باشیم که تعداد موزاییک‌هایی که از روی آنها رد می‌شویم یا تعداد طبقات ساختمان‌هایی که از کنار آنها عبور می‌کنیم را می‌شماریم. یا برخی افراد بیشتر زمان خود را به صورت کاملا افراطی صرف شست‌وشوی بدن یا اشیای مورد استفاده‌ خود می‌کنند، یا برخی افراد باشند که هیچ‌گاه اشیاء بلا استفاده خود را دور نمی‌اندازند؛ یک روانشناس بالینی در این رابطه می‌گوید: به طور کلی این رفتارها اختلالات وسواس فکری و عملی هستند که میانگین سنی آغاز آن در ۱۹.۵ سالگی و در ۲۵% موارد قبل از ۱۴ سالگی است.

گوهریسنا انزانی در گفت‌وگو با ایسنا،در این باره بیان کرد: به طور کلی وسواس‌های فکری شامل افکار،‌ تصورات یا تکانه‌های مکرر و پایداری است که مزاحم‌ و به صورت مکرر و ناخواسته افراد را با خود درگیر می‌کنند، این نوع از وسواس اضطراب و ناراحتی چشم‌گیری در مبتلایان ایجاد می‌کند و در نهایت فرد با بروز اعمال و رفتارهای خاصی مانند اجرای یک وسواس عملی اقدام به نادیده‌انگاری و بازداری افکار می‌کند. وسواس عملی نیز رفتارها یا اعمال ذهنی مکرر مانند موکنی،‌ پوست کنی، اختلال بدشکلی بدن و... است که شخص احساس می‌کند باید مطابق قواعد سختی آن را انجام دهد.

وی افزود: وسواس عملی شامل رفتارهای تکراری مانند شستن دست‌ها، مرتب کردن اشیا، وارسی یا اعمال ذهنی مانند دعا کردن، شمارش اشیا و... است که شخص احساس می‌کند باید در واکنش به یک فکر وسواسی یا مطابق قواعد دقیقی آن را انجام دهد. هدف از این رفتار جلوگیری از اضطراب یا ناراحتی یا کاهش آن است، حال آنکه این رفتارها یا مسائلی که برای پیشگیری آنها در نظر گرفته شده است ارتباط واقع‌بینانه‌ای ندارد.

به گفته انزانی وسواس‌های فکری و عملی از نظر زمانی زندگی فرد را مختل کرده و از نظر بالینی موجب ناراحتی و نقص قابل ملاحظه‌ای در کارکرد اجتماعی، شغلی یا زمینه‌های دیگر می‌شود. معمولا این افراد احساس مسئولیت مفرط و مبالغه در اهمیت افکار دارند و کمال‌گرا هستند.

این روانشناس با اشاره به اینکه مبتلایان به وسواس فکری و عملی جهت کاهش ناراحتی ناشی از جلوگیری از رویداد ترسناک، رفتارها و اعمال خاصی را از خود بروز می‌دهند، گفت: محتوای وسواس‌های فکری و عملی خاص در افراد متفاوت است،‌ اما در عین حال برخی رفتارهای وسواسی مانند وسواس‌ فکری پاکی و نجسی، تناسب و تقارن و نظم و ترتیب، افکار ممنوع یا تابو مانند وسواس فکری پرخاشگرانه، وسواس آسیب و گزند (ترس از آسیب زدن به خود یا دیگران) در افراد شیوع بیشتری دارد. همچنین برخی افراد مشکلاتی در دور نیانداختن اشیا دارند که این موضوع پیامد وسواس فکری و عملی مثل ترس از آسیب زدن به دیگران است.

وی ادامه داد: اما در مجموع مبتلایان یه این اختلال، از اشخاص، مکان و اشیایی که باعث تشدید وسواس فکری و عملی آنها می‌شود اجتناب می‌کنند، به طور مثال آنهایی که نگران پاکی و آلودگی هستند از محیط‌های عمومی مانند رستوران و... اجتناب می‌کنند. مبتلایان اختلال وسواس فکری و عملی غالبا دچار اختلالات روانی دیگری نیز هستند؛ به طوریکه معمولاً یک اختلال اضطرابی مثل اختلال وحشت‌زدگی، اضطراب اجتماعی، هراس خاص یا اختلال افسردگی یا دوقطبی دارند.

بنابر اظهارات انزانی، اختلال وسواس فکری و عملی در زنان بزرگسال بیش از مردان است، این درحالیست که مردان بیشتر در دوران کودکی گرفتار این اختلال می‌شوند، به طوریکه ۲۵ درصد مردان مبتلا به این اختلال پیش از ۱۰ سالگی دچار این اختلال می‌شوند. میانگین سنی آغاز این اختلال در ۱۹.۵ سالگی و در ۲۵ درصد موارد قبل از ۱۴ سال آغاز می‌شود.

این روانشناس تصریح کرد: طبق پژوهش‌ها تا ۳۰ درصد مبتلایان این اختلال طی زندگی دچار اختلال تیک هم خواهند شد. تیک در مردانی که دچار اختلال وسواس هستند و وسواس آنها طی کودکی آغاز می‌شود،‌ شایع‌تر است. اما وسواس‌های عملی در پاسخ به وسواس‌های فکری ایجاد می‌شود، به طور مثال افکار مربوط به پاکی و نجسی منجر به تشریفات شستن می‌شوند یا چیزی که نادرست و دارای عیب و نقص به نظر می‌رسد منجر به تشریفات تکرار آن می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه تشخیص وسواس عملی در کودکان بسیار راحت‌تر از وسواس فکری است، معتقد است: در صورتی این اختلال درمان نشود، روند آن مزمن خواهد بود. همچنین افکار خودکشی در حدود نیمی از مبتلایان به این اختلال در مقطعی ظاهر می‌شود و اقدام به خودکشی در تقریباً یک چهارم مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی گزارش شده است. وجود اختلال مانند افسردگی نیز خطر خودکشی را افزایش می‌دهد.

وی درباره روش‌های درمانی اختلال وسواس فکری و عملی گفت: در حال حاضر برای درمان اختلال وسواس فکری و عملی از روشهای دارو درمانی، رفتار درمانی، شناخت درمانی و درمانهای شناختی و رفتاری استفاده می‌شود، اما به نظر می‌رسد روش روان درمانی‌های حمایتی که اطمینان بخشی و حمایت دارند و گروه درمانی‌ها نیز می‌تواند در درمان این اختلال موثر باشد.

این روانشناس با اشاره به اینکه این اختلال موجب کاهش کیفیت زندگی و سطح بالای اختلال اجتماعی و شغلی خواهد شد، ادامه داد: اغلب وسواس فکری درباره آسیب و گزندی موجب احساس خطرناک بودن رابطه با خانواده و دوستان شده و در نتیجه مبتلایان از این روابط اجتناب می‌کنند. چنانچه هرگونه از عوامل بیان شده در فرد قابل مشاهده باشد چه توسط خودش توسط دیگران بهتر است به سرعت با مشاورین متخصص مطرح کرده تا با ارزیابی‌های به عمل آمده بتوانند قبل از مزمن شدن این اختلال را برطرف کنند.

خبرهای مرتبط