آداب و رسوم و مراسم مردم ایلام در محرم

برنا؛ مراسم «چمر» پیشینه‌ای کهن دارد؛ در زمانی که جوانی شجاع و یا فردی خوشنام از دنیا می‌رود، عشیره و طایفه او به فکر انجام چمر می‌افتند و بعد از تصمیم‌گیری، به جمع‌آوری ملزومات آن می‌پردازند که به آن اصطلاحاً «خرج چمر» می‌گویند.

مراسم چمر در بین اقوام کلهر، کرد و لک، به خصوص در ایلام به فاصله چند روز بعد از مرگ متوفی انجام می‌شود و سبب این تاخیر آن است که صاحب عزا دعوت‌نامه‌هایی را به مناطق و اطراف می‌فرستد تا از طوایف و تیره‌های که با آنان ارتباط دارند، برای شرکت در این مراسم دعوت به عمل آورند.

حالا این مراسم در استان ایلام بیشتر برای عزای امام حسین(ع) استفاده می‌شود و مردمان ایلام با برگزاری این مراسم، سنگینی عزای حسین بن علی(ع) را به نمایش می‌گذارند.

انتخاب جایگاه و محل برگزاری مراسم و تعیین «چمرگاه» به اعتبار و نقش عمده آن در ایجاد جاذبه و معرفی هرچه با شکوه‌تر صحنه مراسم ارتباط دارد؛ به نحوی که پس از خاتمه مراسم با به‌ جای گذاردن علائم تصویری تا سالیان دراز، این علایم ضامن و تداعی‌کننده خاطرات فرد متوفی است.

همسرایان در مراسم چمر ضمن سرودن همزمان شعرشان به همراه نوازندگان دهل و سرنا و به آرامی حول میدانی دایره شکل که صفوف فشرده مردان و زنان میهمان آن را احاطه کرده‌اند، به حرکت در می‌آیند، در وسط میدان با تیرهای چوبی کوتاه سکویی ایجاد می‌کنند که به «کُتل» معروف است که البسه و تفنگ و قطار و عکس متوفی را بر روی آن نصب می‌کنند.

اسب امام حسین (ع) را نیز با پارچه تزئین کرده و سپس زنان جدای از مردان و در گوشه‌ای از میدان صفوف فشرده‌ای را تشکیل می‌دهند و عده‌ای از زنان که به «مور آرها» معروف هستند، به دور کتل حلقه زده و به صورت جمعی یا انفرادی اشعاری غم‌انگیز در رثای سالار شهیدان می‌سرایند.

در نزدیکی ظهر از میهمانان جهت صرف نهار در سیاه چادرهای که قبلاً در یک یا دو ردیف برپا شده‌اند دعوت به عمل می آورند.

آئین استقبال از ماه محرم در اکثر نقاط کشور همزمان با نزدیک شدن به ماه محرم صورت می‌گیرد و با انجام این آئین رسما مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) آغاز می‌شود.

محله‌ی درویشان از شهرستان سیروان امسال با برگزاری ویژه برنامه چمر با حضور مردم به استقبال این ماه رفتند. کوچک و بزرگ و پیر و جوان با آذین‌بندی جایگاه و‌ هیئت عزاداری همه چیز را برای ایام محرم مهیا کردند.

گفتنی است این محله هرساله با اجرای برنامه تعزیه شکوه خاصی به مراسم عزای حسینی می‌دهد.