پیام انتصاب وزیرخارجه جدید سعودی برای ایران

دنیای اقتصاد: از این‌رو انتخاب بن‌فرحان توسط سلمان بن‌عبدالعزیز، پادشاه سعودی به‌عنوان وزیرخارجه جدید می‌تواند پیام‌هایی برای ایران به همراه داشته باشد. بن‌فرحان، از شخصیت‌های بسیار نزدیک به شاهزاده «محمد بن‌سلمان» ولیعهد سعودی محسوب می‌شود. او پیش‌تر سفیر کشورش در آلمان بود و از او به‌عنوان یک کارشناس خبره در امور تسلیحات و بسیار لجوج در تعامل با ایران یاد می‌شود.

همچنین ناظران اتفاق نظر دارند که انتصاب شاهزاده فیصل بن‌فرحان در وزارت‌خارجه سعودی که متخصص در امور تسلیحات و نیز عضو هیات‌مدیره شرکت صنایع سعودی است، نمی‌تواند فارغ از پیام‌های سیاسی تحریک‌آمیز با مضمون ورود به رقابت تسلیحاتی باشد. بن‌فرحان جایگزین عبدالله العساف شده است که کمتر از یک سال پیش به‌عنوان وزیرخارجه سعودی انتخاب شده بود.

موضع‌گیری‌های ضدایرانی بن‌فرحان

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از رای‌الیوم، وزیرخارجه جدید سعودی در گفتگو با یک رسانه آلمانی درباره حمله اخیر یمنی‌ها در سپتامبر گذشته، به تاسیسات نفتی «بقیق» و «خریص» - وابسته به شرکت آرامکو در شرق ریاض- ایران را متهم به دست داشتن در این حادثه کرده و مدعی شده بود که هر طرفی که حمله را آغاز کرد، مطمئنا ایران پشت آن بود. همچنین رسانه‌های سعودی در همین مورد، از قول او نوشتند که «تمامی گزینه‌ها برای پاسخ به تهران روی میز است.»

به گزارش پایگاه خبری انتخاب، او در ادامه مدعی شد که این حمله به مثابه هدف قرار دادن اقتصاد جهانی است و ایران باید مسوولیت آن را بر عهده بگیرد و بداند که امکان ادامه دادن به این‌گونه حملات را ندارد. در همین حال روزنامه عکاظ عربستان سعودی در بهمن ماه سال گذشته زمانی که «فیصل بن‌فرحان» به‌عنوان سفیر ریاض در آلمان منصوب شد؛ در مقاله‌ای نوشت که او «سیاستمدار شرایط سخت» است.

«شینزیا بیانکو» کارشناس امور غرب آسیا به الجزیره گفت که او روابط قوی با کشور‌های غربی و هم‌پیمانان سنتی عربستان سعودی دارد. به گفته وی وزیرخارجه جدید سعودی شخصیت فعالی دارد و وزارتخانه متبوعش شاهد تغییرات خواهد بود.

ناظران ارزیابی می‌کنند انتصاب شاهزاده فرحان که طبق معیار‌های سعودی کارنامه شخصی و سیاسی چشمگیری دارد که مهم‌ترین وجه آن، نزدیکی وی به ولیعهد بن‌سلمان است و همچنین در مطبوعات داخلی از او به‌عنوان «شوالیه دیپلماتیک علیه ایران» یاد می‌شود، مستقل از پیام‌های سیاسی نیست که محافل سعودی آن‌ها را منتقل و خلاصه می‌کنند.

این انتصاب بدون شک انجام شد تا شاهزاده بن‌سلمان فضای امنیتی و سیاسی حکومت را در قبضه خود درآورد، به نحوی که تمامی انتصاب‌ها حامل ویژگی نزدیکی به ولیعهد یا نزدیک‌تر به دیدگاه‌های او است. او برادرش، یعنی شاهزاده «عبدالعزیز بن‌سلمان» را به‌عنوان وزیر انرژی منصوب کرد تا با این انتصاب، پروسه عرضه سهام آرامکو در بازار‌های جهانی تکمیل شود و امروز نیز شاهزاده فیصل بن‌فرحان (۴۴ ساله) که شخصیتی نزدیک به شاهزاده بن‌سلمان است، به سمتی جدید منصوب شد.

برخی‌ها معتقدند که سیاست خارجی عربستان سعودی معمولا با خرد و تدبیر پیش می‌رود، ولی به‌نظر می‌رسد با انتصاب شاهزاده فیصل بن‌فرحان، چنین شیوه‌ای که زمانی حتی در شرایط بی‌سابقه سکوت اختیار می‌کرد، آرام آرام تغییر می‌کند. از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد سیاست خارجی عربستان سعودی کاملا از عقلانیت خارج خواهد شد و با رهبری وزیرخارجه جدید، رویکرد تهاجمی به‌ویژه علیه مخالفان را انتخاب خواهد کرد.

آینده بهبود روابط تهران-ریاض در ابهام

در این بین باوجودی‌که احتمال مذاکره بین عربستان سعودی و ایران (در آینده) برسر زبان‌ها افتاده بود، ولی با توجه به اظهارات شاهزاده فیصل در گفتگو با رادیو آلمانی «دویچه فانک» که ادعا‌هایی علیه ایران مطرح کرده و به این کشور درباره آنچه «ادامه تعرض‌ها به سعودی» خوانده، هشدار داده است، ناظران بهبود روابط سعودی و ایران و متعاقب آن، توقف جنگ در یمن را بعید می‌دانند به‌ویژه اینکه ریاض از آمریکا حمایت زمینی را خواستار شده و آمریکا نیز تجهیزات نظامی پیشرفته و دو هزار سرباز خود را برای حمایت از این همپیمان سنتی «در مقابل ایران»، اعزام کرده است. این علاوه بر هجمه‌ای است که رسانه‌های سعودی آن را در سایه تظاهرات اعتراضی در لبنان، علیه «سیدحسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله لبنان به راه انداخته‌اند.

با انتصاب شاهزاده بن‌فرحان، منصب وزارت‌خارجه بار دیگر به خاندان حاکم آل‌سعودی بازمی‌گردد. همان‌گونه که شاهزاده «سعود الفیصل» به مدت ۴۰ سال در راس دیپلماسی سعودی به‌عنوان وزیرخارجه کشورش فعالیت می‌کرد. درحالی‌که این پست مهم به شخصیت‌هایی خارج از این خاندان نیز موکول شده است؛ از جمله «ابراهیم بن‌عبدالله السویل»، عادل الجبیر و عبدالله العساف (که بعد از ۱۰ ماه فعالیت، برکنار شد).

شاهزاده محمد بن‌سلمان در مصاحبه‌های متعددی اشاره کرده بود که قصد دارد روی صنایع نظامی عربستان سعودی متمرکز شود. وی همچنین وزیر دفاع کشورش است و برادرش، شاهزاده «خالد بن‌سلمان» را به‌عنوان معاون خود برگزیده است. ناظران اتفاق نظر دارند که انتصاب شاهزاده فیصل بن‌فرحان در وزارت‌خارجه سعودی، که متخصص در زمینه امور تسلیحات و نیز عضو هیات‌مدیره شرکت صنایع سعودی است، نمی‌تواند فارغ از پیام‌های سیاسی تحریک‌آمیز با مضمون ورود به رقابت تسلیحاتی و نیز ازسرگیری تنش با ایران باشد.

نقش بن‌فرحان در ترور خاشقجی

این درحالی است که ترور فجیع «جمال خاشقجی» نویسنده منتقد عربستانی در مهرماه سال گذشته، تا حدودی دامن «فیصل بن‌فرحان» را نیز گرفته است. ماجرا از این قرار است که وزیرخارجه جدید سعودی در زمان قتل خاشقجی، مشاور اصلی «خالد بن‌سلمان» سفیر وقت ریاض در واشنگتن بود و بسیاری بر این عقیده‌اند که او در ماجرای فرستادن خاشقجی از آمریکا به ترکیه به این بهانه که باید مدارک ازدواجش را در استانبول تکمیل کند؛ نقش داشته است. این اتهامات موجب شد تا بسیاری از نهاد‌های حقوق‌بشری بهمن سال گذشته از «فرانک اشتاین‌مایر» رئیس‌جمهور آلمان بخواهند تا استوارنامه «فیصل بن‌فرحان» را نپذیرد.

حتی شبکه دویچه‌وله آلمان نیز گزارش داده بود که معارضان سعودی مقیم آلمان از حضور «فیصل بن‌فرحان» در این کشور بیم دارند.

«خالد بن‌فرحان» شاهزاده معارض سعودی که در آلمان به سر می‌برد به دویچه‌وله گفت: «فیصل بن‌فرحان» پسرعموی من است. به هیچ وجه بعید نمی‌دانم که او را برای سرکوب و تحت تعقیب قرار دادن مخالفان به آلمان فرستاده‌اند و من احساس تهدید می‌کنم؛ چرا که پیش از این نیز در لیست ترور و ربایش قرار داشتم...»

این نگرانی‌ها از نقش سرکوبگر «فیصل بن‌فرحان» تا آن جا افزایش یافت که «اولریک لیشته» نماینده عضو حزب لیبرال دموکرات آلمان، به دولت سعودی هشدار داد تمامی مخالفان سعودی مقیم در آلمان، حمایت دولت برلین را دارا هستند و جامعه جهانی هیچ‌گونه تهدیدی به جان مخالفان سعودی را تحمل نمی‌کند.

مقام تشریفاتی؟!

با تمامی این‌ها باید منتظر ماند و دید که آیا فیصل بن‌فرحان همچون ابراهیم العساف یک مقام تشریفاتی را یدک خواهد کشید و باز هم تمامی مسوولیت‌ها به گردن عادل الجبیر خواهد بود یا وزارت‌خارجه سعودی در زمان او جایگاه خود را باز خواهد یافت. این در حالی است که هیچ نشانه‌ای مبنی بر اختلاف میان عادل الجبیر و محمد بن‌سلمان مشهود نیست و او همچنان بیش از هر دیپلمات دیگری مورد وثوق ولیعهد سعودی است. البته برخی نیز معتقدند که ممکن است عادل الجبیر با انتصاب شاهزاده فیصل بن‌فرحان به‌عنوان وزیرخارجه، کاملا به حاشیه رانده شود.