"شبکه ملی اطلاعات یا اینترنت ملی"؛ نامی که این روزها بیش از همیشه به گوش می رسد

نواندیش: با آغاز ناآرامی ها و قطع اینترنت برای جلوگیری از سواستفاده های احتمالی یک نام بیشتر از همیشه به گوش می رسید و آن شبکه ملی اطلاعات یا همان اینترنت ملی بود، حال سوال اصلی اینجاست که این شبکه چیست و چگونه کار می کند، آیا اتصال احتمالی به آن به معنای بسته شدن ارتباط با جهان خواهد بود؟

به گزارش نواندیش، به شکل خلاصه اینترنت ملی بدین معنی است که وبسایت مراکز داده و خدمات داخلی همچون بانک‌ها، موسسات مالی و نهادهای دولتی بر روی سرورهای داخل کشور قرار بگیرند به نحوی که بدون نیاز به اینترنت جهانی و سرورهای خارج از کشور بتوانند به کار خود ادامه دهند.

ایده اولیه اینترنت ملی، که پیشتر با نام اینترنت حلال نیز شناخته می‌شد و اکنون شبکه ملی اطلاعات نیز نام گرفته است، در سال ۱۳۸۴ مطرح شد. مراحل مطالعاتی این پروژه در دولت نهم انجام شد، در ادامه، این پروژه در سال ۱۳۸۹ با عنوان «شبکه ملی اطلاعات» در قانون برنامه پنجم توسعه گنجانده شد. هدف مسئولان این بود که کار این برنامه تا سال 1395 به اتمام برسد و بهره برداری از آن آغاز شود. تا پایان دولت دهم اصلاحاتی در طراحی این شبکه صورت گرفت و مرحله آزمایشی و پایلوت آن انجام شد. الگوی این طرح مطابق اظهارات حجت الاسلام سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در اردیبهشت امسال «نظام چین» بوده است و تا سال ۹۸ هزاران میلیارد تومان هزینه آن شده که البته بخشی از آن با سرمایه گذاری بخش خصوصی بوده است. . 

هدف از این طرح، دستکم مطابق آنچه در ابتدا ادعا می‌شد، این بود که برای بالا بردن امنیت سایبری؛ داده‌های حساس کشور بر روی زیرساخت داخلی قرار گیرند. این امر به حاکمیت اجازه می‌داد ترافیک اینترنت را به دست گیرد، بر ورود و خروج اطلاعات از کشور نظارت کند و از مراکز داده داخلی حفاظت کند.


همزمان در مواقع حساس مانند آنچه در هفته گذشته رخ داد می شود بدون اینکه سرویس‌های مورد احتیاج زندگی روزمره مردم نظیر بانک‌ها یا دیگر سرویس‌های داخلی تحت تاثیر قرار بگیرند در مدتی محدود از آن استفاده کرد.

با اجرایی شدن تصمیم به راه اندازی شبکه اینترنت ملی، تلاش شده  همزمان با توسعه این طرح وبسایت‌های عمده مورد استفاده ایرانیان را با نسخه‌هایی داخلی جایگزین کنند. برای مثال وبسایت اپارات به عنوان جانشینی برای وبسایت یوتیوب معرفی شد و سرمایه‌گذاری سنگینی برای راه اندازی «موتور جستجوی ملی» به عنوان جانشین گوگل اختصاص یافت. همچنین در حوزه شبکه‌های اجتماعی پیام رسان‌هایی همچون «بله» و «سروش» کمک‌هایی میلیاردی و دولتی دریافت کردند تا شهروندان ایرانی را که کاربر پیام‌رسان‌های خارجی نظیر تلگرام بودند به خود جلب کنند.

بیشتر بخوانید: قطع اینترنت در ایران یک اقدام فنی بسیار پیچیده و بی نظیر در جهان است

در دولت یازدهم، الزامات این شبکه توسط شورای عالی فضای مجازی تعیین و نسخه اولیه آن افتتاح شد. این نسخه شامل مرکز تبادل ترافیک داده زیرساخت و کارساز نام دامنه ملی می‌شود. همچنین این شبکه امکان تفکیک ترافیک داخلی و خارجی شبکه را فراهم می‌کند تا رشد تولید محتوای داخلی و استفاده بیشتر از ترافیک داخلی امکان پذیر شود، هزینه‌های ترافیک کاهش پیدا کند و سرعت اینترنت افزایش یابد.

جالب است بدانید که بر خلاف تصور عموم، اینترنت ملی هیچ ارتباطی به محدود کردن اینترنت ندارد و صرفا نوعی گردش اطلاعات در بستر داخلی است. در این طرح با نگاهی به محتواهایی که بیشتر مورد استفاده مردم قرار می گیرند، مثل فیلم و سریال و یا شبکه های پیام رسان، این اطلاعات وارد بستر پهنای باند داخلی می شوند تا سرعت و کیفیت بسیار بهتری را برای کاربر به ارمغان بیاورند.

با توجه به آنچه گفته شد اساسا اینترنت شبکه ای جهانی است که وجود آن لازمه رشد و توسعه است، اگرچه برای تامین امنیت محدود کردن اینترنت در هفته گذشته امری حیاتی بود، اما همین قطعی چند روزه و ضرر های آن نشان داد که بستن کامل این فضا عملا ناممکن است. با این وجود همزمان برای حفظ استقلال کشور قرار گرفتن سرور شبکه های حیاتی در داخل نیز باید دنبال شود. از طرفی هرگز نباید از ایجاد این طرح تعبیری به عنوان بستن کامل ارتباط با جهان شود.