یدالله سحابی؛ منتقد منصف

یداالله سحابی به دانشسرا (دارالمعلمین) مرکزی رفت و آموزش پایه را با موفقیت به پایان رساند. وی پس از پایان تحصیلات به صورت نیمه وقت در مدرسه ابن سینا به امر مهم آموزش مشغول شد.

ایرنا: ... این شخصیت کهن سال علمی و فرهنگی و سیاسی ، سالهای درازی را با مجاهدت و جدیت ، به تلاشی صادقانه ، در راه آنچه بدان باور داشت ، مصروف کرد. همت اصلی او گماشته شده بود اولا بر زدودن تهمت ناسازگاری دین و علم ، که انگیزه های منحرفی موجب طرح مکرر آن از سوی عناصری می گشت و نیز بر مردود شمردن پندار جدایی دین از سیاست ...(گزیده ای از پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب به مناسبت درگذشت دکتر یدالله سحابی)

یدالله سحابی از فعالان سیاسی و فرهنگی ایران در 1284 هجری خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. وی دوره ی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه های شرف احمدی و اتحادیه به پایان رساند و به منظور ادامه ی تحصیل در دوره ی دبیرستان، راهی مدرسه شرف مظفری شد. او سپس برای مدتی در دبیرستان دارالفنون به امر یادگیری پرداخت.

هنگامی که دانشسرای عالی (دارالمعلمین عالی) گشایش یافت، او به منظور تحصیل در رشته ی علوم طبیعی راهی این مرکز آموزشی شد و پس از دریافت مدرک کارشناسی به عنوان آموزشگر علوم طبیعی در مدرسه های دارالفنون، علمیه، شرف و ایرانشهر آغاز به کار کرد.

یدالله سحابی سپس در کنکور اعزام دانشجو به خارج از کشور شرکت کرد. بعد از موفقیت در آزمون، راهی پاریس شد و در رشته ی گیاه شناسی - جانور شناسی و آب های زیرزمینی دانشگاه لیل فرانسه به تحصیل پرداخت. وی نخستین فرد ایرانی بود که توانست دکترای علوم را دریافت کند. و ی در آن جا با مهدی بازرگان آشنا شد و این آغازی بر فعالیت های سیاسی و فرهنگی این 2 چهره صاحب نام ایران بود.

سحابی در ایران به آموزش زمین شناسی در دانشکده ی علوم دانشگاه تهران مشغول شد. همچنین در سال های بعد برای مدت کوتاهی مسوولیت اداره فرهنگ تهران و تابع را بر عهده داشت. این چهره ی آشنای ایران زمین از پایه گذاران بخش اکتشاف و استخراج شرکت نفت نیز بود.

او در راه پیشرفت علمی کشور تلاش های بسیاری انجام داد که برپایی دبیرستان های کمال و کوثر از جمله فعالیت های فرهنگی وی به شمار می رود. همچنین تشکیل دانشسرای مستقل تعلیمات دینی از دیگر اقدام های سحابی محسوب می شود.

یدالله سحابی هنگام جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران، همراه و همیار محمد مصدق در این نهضت بود و در این راه تلاش های بسیاری انجام داد. همچنین در جریان قرارداد کنسرسیوم نفت به همراه استادان دیگر دانشگاه تهران به این موضوع اعتراض کرد و برای مدتی از آموزش در دانشگاه بر کنار شد.

این نقد پرداز برجسته پس از کودتای 28 مرداد فعالیت های سیاسی خویش را از سر گرفت و از بنیانگذاران نهضت مقاومت ملی شد و پس از بهبود شرایط کشور برای انجام دادن فعالیت های سیاسی و به دلیل پایان یافتن فعالیت نهضت مقاومت ملی، او اقدام های سیاسی خود را با جبهه ملی دوم ادامه داد.

پس از مدتی او و مهدی بازرگان و آیت الله سید محمود طالقانی «نهضت آزادی ایران» را در 1340 هجری خورشیدی تاسیس کردند. اعضای این نهضت تنها یک سال پس از آغاز به کار به دلیل مبارزه ی سیاسی علیه رژیم پهلوی دستگیر و روانه زندان شدند. یدالله سحابی بعد از آزادی از زندان از آموزش در دانشگاه محروم شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 1357 هجری خورشیدی، وی از اعضای شورای انقلاب و به عنوان وزیر مشاور در طرح های انقلاب انتخاب شد. همچنین مسوولیت و سرپرستی تدوین پیش نویس قانون اساسی بر عهده ی او بود.

این فعال سیاسی به عنوان نماینده ی مردم تهران در نخستین دوره ی مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و ریاست رییس سنی مجلس شورای اسلامی را نیز بر عهده داشت.

فعالیت های علمی و صنعتی این منتقد وارسته شامل مکان یابی کارخانه سیمان آبیک، راهنمایی در حفر قنات قریه آیینه ورزان در جاده تهران ـ فیروزکوه، توسعه سیستم آبیاری، مطالعه و تنظیم گزارش در تایید ذخیره بزرگ سنگ آهک و بررسی های فنی آسیابی برای افزایش سطح کشت چغندر می شود.

یدالله سحابی از خویش آثار گرانبهایی همچون زمین شناسی عمومی، خلقت انسان، قرآن و تکامل، زمین شناسی ایران و تبیین جهان را به یادگار گذاشته است.

سرانجام یدالله سحابی از چهره های ماندگار ایران زمین که عمری در راه تعالی علم، فرهنگ و سیاست این مرز و بوم تلاش کرد، در 23 فروردین 1381 هجری خورشیدی به علت خونریزی مغزی دیده از جهان فرو بست و به دیار باقی شتافت.

با الهام از: زندگینامه یدالله سحابی

گزارش خطا