استیضاح‌کنندگان چه سودایی در سردارند؟!

«استیضاح»؛ کلیدواژه‌ای است که این روزها دوباره به دولت دوازدهم چسبیده و عبدالرضا رحمانی فضلی، بیژن نامدار زنگنه و محسن حاجی میرزایی، وزرای کشور، نفت و آموزش و پرورش را با خطر خروج از کابینه مواجه کرده است.

روزنامه اعتماد در ادامه نوشت: این خطر اگرچه برای چهره‌هایی چون زنگنه و رحمانی‌فضلی نه برای اولین‌بار است که اتفاق می‌افتد و احتمالا نه آخرین‌بار، ولی در نقطه مقابل وزیر آموزش و پرورش که تازه چند ماه است از مقام دبیری دولت به وزارت رسیده، برای نخستین‌بار در طول تاریخ سکانداری‌اش در وزارت آموزش و پرورش با نمایندگانی مواجه شده که به هیچ عنوان روند اقداماتش را نمی‌پسندند. در این میان علاوه بر خطر واگذاری ردای وزارت، دولت دوازدهم با خطر به مراتب جدی‌تری مواجه است، خطری که درصورت عدم توجه می‌تواند هم شخص حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهوری و هم کل کابینه‌اش را با بحران مشروعیت مواجه کند.

علی‌اصغر یوسف‌نژاد، دبیر اصلاح‌طلب هیات رییسه مجلس شورای اسلامی پیش‌تر به «اعتماد» گفته بود که با دو تغییر دیگر فارغ از آنکه این تغییرات براساس استیضاح وزرا، استعفا، برکناری یا هر مورد دیگری که باشد، دولت دوازدهم باید برای کسب رای اعتماد مجدد در مجلس حاضر شود. در این میان آنچه سبب شده حداقل در میان ناظران و رسانه‌ها مساله استیضاح‌ها به شکل جدی‌تری دنبال شود، علاوه بر مسائل و اختلافات جناحی، دلخوری‌های این روزهای نمایندگان است. دلخوری که بعد از افزایش قیمت بنزین با تصمیم شورای عالی هماهنگی اقتصادی ایجاد شد و با تهیه طرح‌های دوفوریتی و سه‌فوریتی که با پیغام رهبری از دستورکار خارج شد، نمود عینی و علنی پیدا کرد. این دلخوری سبب شد تا نمایندگان مختلفی در اظهارات غیررسمی خود تاکید کنند که «در شرایط کنونی هر وزیری طرح استیضاحش به صحن برسد، از کار برکنار می‌شود.» ولی با این حال پارلمان ایران بارها و بارها خوی پیش‌بینی‌ناپذیر خود را به اثبات رسانده است.

استیضاح وزیر نفت و فریاد پایداری‌ها

اصولگرایان پارلمان که با افزایش قیمت بنزین فرصت را غنیمت شمرده و به هوای تسویه‌حساب‌های گذشته شمشیر به روی وزیر نفت کشیدند و در اقدامی که احمد امیرآبادی فراهانی، عضو اصولگرای هیات رییسه آن را فراکسیونی خواند، خواستار استیضاح وزیر نفت شدند، این روزها دوباره فریاد نارضایتی‌شان از عملکرد هیات رییسه قوه مقننه بلند شده است. نصرالله پژمانفر، نماینده عضو جبهه پایداری مردم مشهد در همین زمینه در اظهاراتی که خبرگزاری مهر آن را منتشر کرده تلویحا اقدامات صورت گرفته در کمیسیون انرژی و هیات رییسه مجلس را مغایر آیین‌نامه داخلی مجلس توصیف و تاکید کرده که «کمیسیون انرژی هفته گذشته باید طرح استیضاح وزیر نفت را به هیات رییسه ارجاع می‌داد ولی تا روز گذشته این کار را نکرده است.» او البته انتقادات خود را به هیات رییسه منحصر نکرده و وزیر نفت را نیز بی‌نصیب نگذاشته است. چنان‌که در بخشی از اظهارات خود به‌شدت نسبت به آنچه «لابی گسترده وزیر نفت» خوانده، انتقاد کرده و تاکید دارد که «در پشت پرده» این لابی‌ها به «شدت» در جریان است تا «استیضاح وزیر نفت لغو شود.»

محمدجواد ابطحی، نماینده عضو جبهه پایداری مردم خمینی‌شهر دیگر نماینده اصولگرایی بود که روند اقدامات صورت گرفته در کمیسیون انرژی را غیرقانونی می‌دانست و از مسعود پزشکیان که ریاست جلسه عصر روز گذشته مجلس را برعهده‌داشت، «به عنوان عضو هیات رییسه مجلس خواست که تذکر دهد به چه دلیلی کمیسیون انرژی گزارش استیضاح وزیر نفت را به هیات رییسه ارجاع نداده است.» او همچنین پرسید که «آیا تعداد امضاها کم شده یا استیضاح‌کنندگان منصرف شدند؟ باید به مردم جواب دهند چون این مساله مطالبه مردم است. آقای رییس شما به عنوان عضو هیات رییسه این موضوع را مطرح کنید و بخواهید که به آیین‌نامه عمل شود.»

این اظهارات اگرچه همواره و در طول جدی‌تر شدن استیضاح وزرا از سوی نمایندگان مجلس مطرح می‌شود ولی این‌بار با واکنش قابل‌توجهی از سوی زنگنه مواجه شده است. او که درحاشیه مراسم امضای تفاهم‌نامه تامین مالی طرح توسعه و تولید کارخانه‌ای و کارگاهی خودروهای دوگانه‌سوز بین شرکت ملی پخش فرآورده‌های ایران و بانک ملت به میان خبرنگاران آمد، در پاسخ به پرسشی درباره آخرین وضعیت طرح استیضاحش در مجلس شورای اسلامی گفته که «اطلاعی از موضوع ندارم و نمی‌دانم استیضاح من به صحن رفته است یا نه.»

وزیر کشور و کامیابی دوباره؟

سوی دیگر میدان استیضاح‌ها اصلاح‌طلبان قرار دارند که همانند اصولگرایان و حتی بیشتر از آن، از روند اقدامات طی شده در ماجرای افزایش قیمت بنزین و نوع برخوردها با معترضان ناراضی بودند، طرح استیضاح وزیر کشور را تهیه کردند. هرچند که اخبار رسیده به «اعتماد» حاکی از آن است که نه وزیر نفت، نه وزیر کشور و نه وزیر آموزش و پرورش طرح استیضاح‌شان به صحن علنی مجلس شورای اسلامی نخواهد رسید و در کمیسیون‌های مربوطه احتمالا با کاهش امضاکنندگان پایان خواهد یافت. با این حال نمی‌توان به‌طور قطعی استیضاح هیچ‌یک از وزرا را پایان یافته تلقی کرد؛ چراکه هم اصولگرایان از تشکیلات لازم برای استیضاح وزیر نفت برخوردارند و هم امضاکنندگان استیضاح وزیر کشور افرادی هستند که به سادگی امضاهای خود را پس نمی‌گیرند. چنان که پیش از این علی مطهری، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی گفته بود که نمایندگان امضاکننده استیضاح وزیر کشور تنها درصورت ارسال پیام رهبری، استیضاح خود را پس گرفته و این مساله را نیز به اطلاع عموم جامعه خواهند رساند.

وزیر کشور در این میان برخلاف وزیر نفت از موضوع استیضاح خود ابراز بی‌اطلاعی نکرده و با حضور در کمیسیون شوراها و امور داخلی به پرسش‌های نمایندگان درباره اظهارات اخیر رییس‌جمهوری مبنی بر بی‌اطلاعی از افزایش قیمت بنزین و همچنین نوع برخوردهای صورت گرفته با معترضان پاسخ داده است؛ چنانکه احمد علیرضابیگی، نماینده اصولگرای تبریز در مجلس شورای اسلامی به نقل از رحمانی فضلی گفته که «چهارشنبه ۲۲ آبان ماه دقیقا دو روز قبل از اعلام رسمی افزایش قیمت بنزین، بنده (وزیر کشور) در جلسه هیات وزیران گزارشی ارایه دادم و اعلام کردم که در روز جمعه (۲۴ آبان ماه)، افزایش قیمت بنزین انجام خواهد شد. در آن جلسه رییس‌جمهوری حضور داشت بنابراین او از افزایش قیمت بنزین در روز جمعه اطلاع داشت.» او البته به جلسه برگزار شده میان کمیسیون شوراها و نمایندگان وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه و وزارت کشور نیز اشاره و تاکید کرد که «مسوولان وزارت اطلاعات و نیروی انتظامی نیز گفتند که ما به دولت اعلام کرده بودیم با توجه به مطالبات انباشته شده مردم، احتمال اغتشاش و بروز مشکلات امنیتی در صورت افزایش قیمت بنزین وجود دارد.»

بدین‌ترتیب به نظر می‌رسد در هفته جاری و نهایتا اوایل هفته آینده مساله استیضاح وزرای آموزش و پرورش، کشور و نفت به نتیجه مشخصی برسد ولی در این میان اگر اصلاح‌طلبان این‌بار نیز در استیضاح وزیر کشور ناکام باشند، رکورد او به عدد ۷ خواهد رسید. ۷ استیضاحی که تمام آنها ناکام بوده و همان ابتدا و در کمیسیون مربوطه خاتمه یافته است و هرگز به صحن علنی مجلس شورای اسلامی نرسیده است که همین مساله بارها و بارها با انتقادات نمایندگان اصلاح‌طلب قوه مقننه مواجه شده تاجایی که پیش از این مصطفی کواکبیان، نماینده اصلاح‌طلب تهران در بهارستان ناکامی نمایندگان در استیضاح وزیر کشور را به ریاست علی لاریجانی بر مجلس شورای اسلامی ربط داده و رفاقت دیرینه وزیر کشور و رییس قوه مقننه را اصلی‌ترین عامل کاهش امضای نمایندگان عنوان کرده است.