رزمایش ایران، روسیه و چین نقطه آغاز عصری تازه در نظام بین الملل: آیا جهان به سمت رقابت های بیشتر و جنگ می رود؟!

نواندیش- پرهام غنی: اين روزها برگزاري رزمايش دريايي مشترك ايران، روسيه و چين به تيتر يك اكثر خبرگزاري و رسانه هاي مهم جهان تبديل شده و بسياري از تحليلگران را به واكنش واداشته است. در روزهایی که ایالات متحده سعی بر اعمال فشار حداکثری و همراه کردن متحدانش در تامین امنیت دریایی خلیج فارس دارد برگزاری چنین رزمایشی توسط سه رقیب اصلی اش معانی بسیاری خواهد داشت که باید به آن پرداخت.

اين رخداد در شرايط فعلي نظام بين الملل به قدري حائز اهميت هست كه نتوان به راحتي از كنار آن گذشت، بدون شك رزمايش مشترك سه كشور در نزديكي منطقه اي كه حداقل طي ٤ دهه گذشته و به خصوص از زمان فروپاشي شوروي تا همين سال گذشته محل جولان بي چون و چراي هـژمون حالا ديگر سابق نظام بين الملل بوده مي تواند نقطه آغاز دگرگوني معادلات ژئوپلتيك نظام بين الملل و منطقه غرب آسيا باشد.

اما چرا اين رزمايش از درجه اهميت بالايي برخوردار است؟

به دلايل مختلفي برگزاري اين رزمايش تنها يك تمرين نظامي ساده و كم اهميت نيست دليل آن هم كشورهاي حاضر در اين مانور و ديگري زمان برگزاري است، اساسا در عالم سياست زمان و بازيگران مهم ترين متغييرهايي هستند كه در تحليل نهايي و درك يك رويداد تاثير گذارند.

متغيير اول: بازيگران حاضر در اين رزمایش

ايران و روسيه و چين طي سال هاي اخير هر يك به نحوي نظم حاكم و آمريكا به عنوان باني اين نظم را به چالش طلبيدند، اگرچه كه حوزه اين به چالش كشيدن ها متفاوت بوده مثلا ايران و روسيه در حوزه هاي نظامي و چين در حوزه اقتصادي، اما حالا اين سه كشور در كنار هم به دنبال اين هستند كه پیامی واضح و روشن به آمريكا بدهند.

تهران و مسكو طي سال هاي اخير و به ويژه در بحران سوريه ارتباط و هماهنگي نزديكي داشتند و به شكل موثري بازي در منطقه را به ضرر واشنگتن و متحدانش بر هم زدند، روسيه پس از ماجراي كريمه عملا نشان داد كه قصد دارد بارديگر وارد رقابت هاي جهاني با ايالات متحده شده و غرور دوران شوروي را احيا كند. در طرف ديگر يعني ضلع سوم اين مثلث اوج فعاليت پكن تا امروز در موضع گيري و صدور راي در شوراي امنيت خلاصه مي شده، چين همواره رويكرد توسعه اقتصادي را دنبال كرده و سعي داشته كمترين دخالت يا حضور نظامي را در مناطق دور دست من جمله غرب آسيا داشته باشد، به همين خاطر شركت چين در اين رزمايش را بايد نقطه آغاز ورود رسمي اين كشور به معادلات نظامي در جهان دانست، بدون شك طي ده سال آينده نام بيشتري از چين خواهيم شنيد.

متغيير دوم زمان برگزاري رزمايش:

اين تمرين نظامي مشترك در شرايطي صورت مي گيرد كه ايالات متحده آمريكا با بيشترين چالش در حوزه سياست بين الملل رو به رو شده، در این بین جمهوري اسلامي ايران طي سال هاي اخير به ويژه از ٢٠١١ به اين سو نقش پررنگي در به چالش كشيدن هژموني واشنگتن ايفا كرده است. امروز دیگر با قطعيت مي توان گفت كه دوران يكه تازي واشنگتن سر آمده و اين كشور ديگر به تنهايي قادر به تعيين مناسبات بين المللي نيست، نظم حاكم بر نظام بين الملل بعد از دوران دو قطبي به تك قطبي تغيير يافت و حالا به نظر مي رسد در حال ورود به نظم چند قطبي است. در شرايط فعلي كه آمريكا همچنان تقلا مي كند تا با اقداماتي نظير شكل دهي به ائتلاف هاي دريايي خود را تعيين كننده مناسبات نشان دهد اين اقدام ايران و روسيه و چين مي تواند شرایط را به کلی تغییر داده و اوضاع را پیچیده کند.

با توجه به آنچه گفته شد بايد انتظار داشت كه طي سال هاي آينده رقابت قدرت در نظام بين الملل تشديد شود، كشورهايي مثل چين و روسيه به دنبال ايفاي نقش خواهند بود و آمريكا هم بدون شك نمي خواهد ميدان را به رقبايش واگذار كند، همزمان قدرت هاي منطقه اي نظير ايران هم از طريق ائتلاف ها نقش پررنگ تري نسبت به گذشته ايفا خواهند نمود، با ترسيم اين چشم انداز مي توان انتظار داشت كه نظام بين الملل بارديگر وارد نظم چند قطبي شده و رقابت هاي نظامي موجب تنش و حتي جنگ بين قدرت ها گردد.