واکنش های جهانی به فعال شدن "ساز و کار حل اختلاف برجام"/ آیا باید منتظر بازگشت تحریم های شورای امنیت بود؟!

نواندیش: سه کشور اروپایی باقی مانده در برجام روز سه شنبه با انتشار بیانیه‌ای از فعال سازی ساز و کار حل اختلاف برجام موسوم به مکانیسم ماشه خبر دادند.

به گزارش نواندیش، بریتانیا، فرانسه و آلمان در این بیانیه ضمن تاکید بر اینکه این اقدام به معنای همراهی با فشار حداکثری آمریکا بر ضد ایران نیست دلیل فعال سازی این مکانیسم را ادامه کاهش تعهدات ایران در چارچوب توافقنامه وین عنوان کرده‌اند.

ایران اوایل ماه جاری میلادی از اجرای پنجمین و آخرین مرحله از کاهش تعهدات برجامی خبر داد و تاکید کرد که دیگر به هیچکدام از محدودیت‌های تعیین شده در این توافق از جمله میزان غنی سازی، سطح غنی سازی، ذخیره اورانیوم غنی سازی شده و تحقیق و توسعه در این فرایند پایبند نیست.

کشورهای اروپایی طرف این توافق در بیانیه خود استدلال تهران مبنی بر عدول از تعهدات در واکنش به انفعال دیگر طرف‌ها در برقراری امتیاز‌های تجاری پیش بینی شده در برجام را غیر قابل پذیرش عنوان و تاکید کرده‌اند که چاره‌ای جز فعال کردن ساز و کار حل اختلاف برجام نداشته‌اند.

یورو نیوز با اشاره به فعال شدن این مکانیسم از برخی واکنش های جهانی به آن نوشت:

ایالات متحده آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد که از تصمیم کشورهای اروپایی طرف برجام برای فعال کردن مکانیسم حل اختلافات این توافقنامه استقبال می‌کند.

برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران در گفتگو با رویترز ضمن تاکید بر این موضع از کشورهای اروپایی خواست که به تلاش‌های واشنگتن برای قرار دادن تهران در انزوای دیپلماتیک بپیوندند.

آقای هوک در این خصوص تصریح کرد: «ما از فعال شدن مکانیسم حل اختلاف‌ها حمایت می‌کنیم...آنچه رئیس جمهوری (آمریکا) خواسته این است کشورهای اروپایی از توافق خارج شوند و به دیپلماسی ما برای دستیابی به یک توافق جدید بپیوندند.»

نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران همچنین با تاکید بر اینکه «چیز زیادی از توافق هسته‌ای ایران باقی نمانده» تاکید کرد که کشورش ازهمراهی بوریس جانسون،‌ نخست وزیر بریتانیا با تحلیل وارزیابی آمریکا بسیار خوشنود است.

برایان هوک در این گفتگو بار دیگر موضع دونالد ترامپ در خصوص توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران را تکرار کرد و از اروپایی‌ها خواست بیش از گذشته تهران را تحت فشار قرار دهند و از توافق وین خارج شوند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا سال ۲۰۱۸ میلادی توافق هسته‌ای ایران را که در دوران زمام‌داری باراک اوباما منعقد شده بود به صورت یکجانبه لغو کرد. دولت آمریکا پس از خروج از برجام ضمن بازگرداندن تحریم‌های گذشته مجازات‌های جدید و بسیار سنگینی را بر ضد تهران وضع کرد.

تهران نیز در واکنش به این اقدام آمریکا یکسال پس از خروج واشنگتن از برجام، گام‌های تدریجی کاهش تعهدات خود را در چارچوب این توافقنامه برداشت و اوایل ماه جاری میلادی نیز اعلام کرد که دیگر در هیچ زمینه به محدودیت‌های تعیین شده در برجام پایبند نخواهد بود.

اسرائیل خواهان فعال شدن فوری مکانیسم ماشه شد

اسرائیل از تصمیم سه کشور اروپایی طرف برجام برای فعال کردن ساز و کار حل اختلاف‌ها در چارچوب این توافقنامه استقبال کرد و اروپا را به اجرای فوری این تصمیم فرا خواند.

بنیامین نتانیاهو،‌ نخست وزیر اسرائیل در یک پیام ویدیویی که در صفحه رسمی وزارت امور خارجه این کشور منتشر شد ضمن ادعای مجدد بر ماهیت غیر صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران از کشورهای غربی خواست که مکانیزم ماشه را فورا در سازمان ملل متحد فعال کنند.

نخست وزیر اسرائیل در این پیام تاکید کرده است که به جمهوری اسلامی ایران هرگز اجازه نخواهد داد به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.

روسیه: مشکل اصلی اجرایی نشدن برجام آمریکا است نه ایران

روسیه در نخستین واکنش به تصمیم کشورهای اروپایی برای فعال کردن ساز و کار حل اختلاف‌ها در برجام این اقدام را محکوم کرد و نسبت به «بالاگرفتن تنش‌ها» هشدار داد.

مسکو روز سه شنبه با طرح این موضع تند،‌ تصمیم اروپا را «عمیقا ناامید کننده» توصیف و آنچه را که «اقدامات بدون تدبیر و فکر نشده» خواند به شدت انتقاد کرد.

وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای در این خصوص تصریح کرد: «ما این احتمال را که اقدامات بدون تدبیر و فکر نشده اروپاییان به تنش و بحرانی جدید پیرامون توافق هسته‌ای ایران بیانجامد و اجرای آنرا در چارچوب تعیین شده غیرممکن سازد، منتفی نمی‌دانیم.»

مسکو تاکید کرده است که هیچ دلیلی برای در پیش گرفته شدن چنین اقدامی (به راه افتادن ساز و کار حل اختلاف برجام) نمی‌بیند. در بیانیه وزارت امور خارجه روسیه همچنین آمده است: مکانیسم حل و فصل اختلاف‌ها با هدفی کاملا متفاوت تدوین و پیش بینی شده است. دلایل اشکالات موجود بر سر اجرای توافقنامه کاملا روشن و شناخته شده است و به ایران باز نمی گردد بلکه متوجه ایالات متحده آمریکا است که سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه از آن خارج شد و متعاقب آن تحریم‌های جدید بر ضد تهران وضع کرد.»

به گفته مسکو برنامه هسته‌ای ایران تحت نظارت دائم آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دارد و سطح نظارت و مقیاس کنترل این سازمان بر برنامه هسته‌های ایران بی سابقه است.

وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه خود تاکید می‌کند: توافق هسته‌ای ایران برغم همه چالش‌ها و مشکلات اعتبار خود را از دست نداده است.

دستگاه دیپلماسی روسیه با درخواست از اروپاییان برای پرهیز از وخیم‌تر کردن اوضاع از اجرای نظام‌مند برجام و حفظ آن بر اساس پارامترهای پیش بینی شده در توافق سال ۲۰۱۵ دفاع کرده است.

هایکو ماس: نمی‌توانستیم عدول ایران از تعهداتش را بی پاسخ بگذاریم

هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان با انتشار توئیتی به فعال شدن مکانیسم حل و فصل اختلافات توافقنامه هسته‌ای ایران اشاره کرد و گفت که کشورهای اروپایی نمی‌توانستند موارد متعدد نقض توافق هسته‌ای از سوی ایران را بی پاسخ بگذارند.

آقای ماس در این پیام تصریح کرده است که کشورش در نشست‌های مشورتی با دیگر طرف‌های اروپایی این توافقنامه یعنی فرانسه و بریتانیا تصمیم گرفتند ساز و کار حل اختلاف پیش بینی شده در این توافق را به جریان بیاندازند.

وزیر امور خارجه آلمان هدف از این اقدام را دستیابی به راه حلی دیپلماتیک در چارچوب برجام توصیف و بر حفظ توافقنامه وین تاکید کرده است.

آقای ماس همچنین از ایران خواسته است که فرایند مذاکرات مرتبط با این مکانیسم که از هم اکنون آغاز شده مشارکت سازنده داشته باشد.

ایران: اروپا آماده پذیرفتن تبعات سوء استفاده از فرایند حل و فصل برجام باشد

ایران در نخستین واکنش به اقدام کشورهای اروپایی طرف برجام برای فعال کردن ساز و کار حل اختلاف پیش بینی شده در این توافق، اروپا را به آمادگی برای پذیرفتن تبعات این اقدام تهدید کرد.

عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در این خصوص تصریح کرد: «اگر اروپایی‌ها بخواهند از فرآیند حل و فصل اختلافات درکمیسیون مشترک برجام سوء استفاده کنند، باید خود را برای پذیرش تبعات آن آماده کنند.»

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به این اقدام کشورهای اروپایی آنرا نشانه ضعف و انفعال آنها در عمل به تعهدات خود در چارچوب برجام توصیف و تاکید کرده است که جمهوری اسلامی روند حل و فصل اختلافات در برجام را از یک سال و اندی پیش با ارسال نامه‌های رسمی به هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام آغاز کرده است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران با اشاره به گام‌های ایران در کاهش تعهدات برجامی آنرا بخشی از تعهدات گنجانده شده در توافق هسته‌ای وین دانست و تاکید کرد: «متاسفانه در مدت یکسال طرف‌های اروپایی برجام به رغم تعهداتی که هم در برجام داشتند و هم صراحتا و به طور رسمی پس از خروج آمریکا از برجام در جلسات کمیسیون مشترک برعهده گرفتند، نتوانستند اقدامی ملموس و جدی برای ایفای تعهدات خود صورت دهند و به همین سبب نیز، کشورمان از مقررات پیش بینی شده در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام استفاده کرده و اجرای بخشی از تعهدات هسته ای خود را طی پنج گام با فواصل زمانی قابل ملاحظه متوقف کرد.»

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در پایان خطاب به سه کشور اروپایی تاکید کرده است که کشورش به هرگونه «بدعت، سوء نیت و اقدامات غیرسازنده» با قاطعیت پاسخ خواهد داد.

بوریس جانسون خواهان جایگزینی برجام با توافقی دیگر به ابتکار ترامپ شد

در پی فعال شدن سازوکار حل اختلاف برجام، معروف به مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی باقی مانده در توافق هسته‌ای وین، نخست وزیر بریتانیا پیشنهاد جایگزین کردن برجام با توافقی دیگر با ایران به ابتکار دونالد ترامپ را مطرح کرد.

بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا اندکی پس از انتشار خبر فعال شدن ساز و کار اختلاف برجام ضمن طرح ایده جایگزینی توافق هسته‌ای وین با توافقی جامع‌تر به ابتکار آمریکا گفت: «رئیس جمهور ترامپ یک مذاکره کننده فوق العاده است...ما باید ضمن همکاری با یکدیگر توافق امضا شده در سال ۲۰۱۵ را با توافق ترامپ جایگزین کنیم.»

اما یک سوال مهم آیا فعال شدن این ساز و کار به معنای بازگشت تحریم ها است؟

فعال شدن این ساز و کار به خودی خود به معنای بازگشت تحریم ها نیست بلکه در این شرایط کمیسیون برجام که در چارچوب مذاکرات هسته ای و به منظور نظارت بر اجرای این توافق تاسیس شده است، ابتدا در سطح وزرای کشورها تشکیل جلسه می دهد و پس از آن اگر اعضا به نتیجه مشترک دست نیافتند ظرف ۳۵ روز، شاکی می‌تواند موضوع حل نشده را به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات درج شده در توافق هسته ای در نظر بگیرد و به شورای امنیت سازمان ملل اطلاع دهد. پس از آنکه پرونده به این شورا ارجاع داده می شود هر ۵ عضو دائم شورای امنیت باید براین مسئله صحه بگذارند که تهران از تعهدات برجامی خود خارج نشده است، بر این اساس شورای امنیت ۳۰ روز وقت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم‌ها یا بازگرداندن آنها قطعنامه صادر کند و نکته مهم سازوکار این است که بازگشت تحریم‌ها در آن، قابل وتو نیست.

حتی اگر تنها یکی از اعضا این مسئله را تایید نکند هم تحریم‌های بین المللی که شامل اعمال محدودیت های اتحادیه اروپا، سازمان ملل و تحریم های جداگانه سایر کشورها می شود، علیه ایران اعمال خواهد شد.