چرا روسیه بیش از همه نگران جنگ احتمالی "ایران و اسرائیل" است؟!

نواندیش: 23 ژانویه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای شرکت در بزرگداشت هفتاد و پنجمین سالگرد آزادسازی اردوگاه کار اجباری آشویتس به اسرائیل سفر کرد، سفری که برای سومین بار از زمان به قدرت رسیدن در سال 2001 انجام می گرفت.

به گزارش نواندیش، نیکولای کوژانوف تحلیلگر روس در الجزیره با اشاره به دیدارهای اخیر مقامات روس و رژیم صهیونیستی از تلاش چند ساله کرملین برای برقراری موازنه بین این رژیم و ایران نوشت. او همچنین با ذکر دلایل علاقه روس ها به توسعه همکاری با اسرائیل ادامه داد:

پوتین و مقامات روسی به عنوان یکی از مهمانان ویژه این مراسم در اسرائیل مورد استقبال گرم مقامات دولت نتانیاهو قرار گرفتند. نکته مهم در این دیدارها این بود که رهبری اسرائیل برای نخستین بار در جدل بین روسیه و کشورهای اروپای شرقی طرف روس‌ها را گرفت و در موضع‌گیری تاریخی اعلام كرد كه نقش اتحاد جماهیر شوروی در آزادسازی اروپا از دست نازی‌ها، بسیار مهم و پررنگ بوده است. این سخنان برای رئیس جمهور روسیه که همواره در داخل بر پیروزی اتحاد جماهیر شوروی در جنگ جهانی دوم تاکید می‌کند، نقطه عطفی به حساب می آمد.

تنها یک هفته بعد  بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل برای دیدار با رئیس جمهور روسیه به مسکو سفر کرد. این چهارمین سفر نخست وزیر اسرائیل به روسیه تنها طی یک سال گذشته بود و وی پیش تر قبل از انتخابات داخلی کشورش در ماه آوریل و سپتامبر، به امید افزایش شانس خود با پوتین دیدار کرده بود.

بعد از این دیدار پوتین تصمیم به آزادی یک شهروند اسرائیلی گرفت که به اتهام قاچاق مواد مخدر در فرودگاه مسکو در سال 2019 دستگیر شده بود. بازداشت وی به عنوان یک اقدام سیاسی با هدف فشار بر اسرائیل برای آزادی الکسی بورکوف، یک هکر روسی که از سوی تل‌آویو به آمریکا تحویل داده شده بود، صورت می گرفت. علی رغم اینکه بورکوف در ماه نوامبر به مقامات آمریکا تحویل داده شد، اما کرملین بازهم در اقدامی قابل توجه تصمیم گرفت که اجازه دهد تا این شهروند اسرائیلی را به کشورش بازگرداند. پس از اعلام برنامه صلح دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریكا، آزادسازی این شهروند اسرائیلی دومین پیروزی مهم دیپلماتیک برای نتانیاهو به حساب می آمد.

کرملین احتمالاً به این نتیجه رسیده که بهتر است از نتانیاهو حمایت کند تا وی یک دوره دیگر بر صندلی نخست‌وزیری تکیه بزند، چرا که در دوران دولت او روابط روسیه و اسرائیل شکوفا شد و مسکو را به هدفی که  از دهه 1990 به دنبال اش بود، رساند.

روابط نزدیک با اسرائیل به عنوان متحد نزدیک آمریکا و اتحادیه اروپا به دلایل مختلفی برای مسکو حائز اهمیت است. اول اینکه، روابط بهتر روسیه و اسرائیل عملا تلاش آمریکا و اروپا برای در انزوا قرار دادن روسیه به خاطر جنگ اوکراین و الحاق کریمه را تضعیف می‌کند. اسرائیل همچنین نقش مهمی در کمک به مسکو برای به حفظ دستاوردهای‌اش در غرب آسیا و به طور کلی گفتگو با طرف های غربی دارد.

دوم اینکه، روسیه برای تثبیت موقعیت خود در سوریه به هماهنگی نزدیک با اسرائیل نیاز دارد چرا که تل‌آویو می تواند نقش مهمی در تعیین امنیت و ترتیباتی سیاسی سوریه به ویژه از طریق اتحاد با آمریکا بازی کند. حفظ ثبات رژیم تحت حمایت روسیه در دمشق با همکاری اسرائیل بهتر محقق می شود.

سوم، با توجه به جمعیت قابل توجه مهاجران یهودی در روسیه که از زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق در این کشور سکنا گزیده‌اند، روسیه و اسرائیل روابط اقتصادی و فرهنگی مستحکمی دارند. در سال 2019، تجارت دو کشور به 5 میلیارد دلار رسید و اسرائیل را در گروه شرکای اصلی تجاری روسیه در منطقه قرار داد.

این ددار در حالی صورت می گرفت که ما در ماجرای ترور سردار سلیمانی ما شاهد واکنش نسبتا سرد مسکو بودیم. در حالی که روسیه رسما این حادثه را محکوم کرد و حتی برای کاهش تنش‌ها بین آمریکا و ایران، میانجیگری کرد، اما باز هم ترجیح می‌داد تا جای ممکن سکوت اختیار کند. این ممکن است با توجه به روابط نزدیک روسیه و ایران و موقعیت کلیدی سردار سلیمانی در سلسله مراتب جمهوری اسلامی، برای بسیاری تعجب آور به نظر برسد.

واقعا درگذشت سردار سلیمانی قرار نیست فضای بیشتری را برای روسیه در سوریه باز کند. ژنرال فقید قطعاً شخصیت مهمی در عملیات خارجی ایران بود، اما برنامه وی نهادینه شده و جانشین‌اش نیز که اندکی پس از ترور او منصوب شد همان برنامه‌های پیشین را دنبال خواهد کرد. بنابر این سکوت روسیه پس از این ترور شاید بیشتر ناشی از ترس این کشور برای اقدام تهاجمی احتمالی ایران علیه اسرائیل بود.

اکنون سالهاست که روسیه سعی دارد بین ایران و اسرائیل موازنه برقرار کند چند سال پیش كرملین بالاخره موفق شد این واقعیت را به ایران و اسرائیل بقبولاند كه مسكو قصد انتخاب بین یکی از آن‌ها را ندارد و در عوض آماده توسعه همکاری‌هایش با هر دو کشور است.

بارها با وقایعی که پیرامون جنگ داخلی سوریه رخ داد اسرائیل و ایران در آستانه یک رویارویی مستقیم قرار گرفتند و بدین ترتیب سیاست همیشگی روس‌ها به چالش کشیده شد. با این حال در بهار سال 2018، مسکو موفق شد در ازای توقف حملات هوایی اسرائیل علیه مواضع ایرانی‌ای که تهدیدی برای امنیت اسرائیل نیست، ایران و متحدانش را متقاعد کند از مرز‌های اسرائیل فاصله بگیرند.این موضع بی طرف به روسیه هم قدرت سیاسی در منطقه و هم اعتبار بین‌المللی می‌دهد و به همین خاطر هم آن‌ها علاقه دارند که همچنان به این سیاست ادامه دهند.

 روسیه ممکن است از نزدیکی خود با اسرائیل و دستاوردهای دیپلماتیک بین‌المللی آن نیاز داشته باشد، اما نباید فراموش کرد که همواره قاطعانه با هر اقدامی که حاکمیت در تهران را تهدید کند مخالف است.

در حال حاضر اگرچه با پاسخ محدود و کنترل شده ایران به ترور سردار سلیمانی تنش اندکی کاهش یافت و خیال روسیه هم راحت شد، اما به هر حال خطر درگیری همچنان زیاد است و این احتمالاً کار مسکو در آینده برای ایجاد موازنه بین تهران و تل‌آویو را دشوار خواهد کرد. روسیه تحت هیچ شرایطی تمایل ندارد که مجبور به انتخاب بین یکی از طرف‌ها شود.