مدیریت سوگ در گفت‌وگو با دکتر فرید براتی‌ سده: فضایی برای تخلیه عواطف داغداران کرونا توسط سازمان بهزیستی و صداوسیما فراهم شود

یک روانشناس در خصوص مدیریت سوگ درباره خانواده های قربانیان کرونا می گوید: سازمان بهزیستی که بیش از سایر نهادها متولی امر روانشناسی در کشور است می تواند از طریق گروه و یا فضای مجازی و سازمان نظام روانشناسی با فراهم آوردن امکاناتی به ابراز و تخلیه عواطف سوگواران کمک کند، این نکته می تواند ثمرات مثبتی برای جامعه به همراه داشته باشد.

دکتر فرید براتی سده، روانشناس و مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در گفت وگو با خبرنگار شفقنا زندگی در پاسخ به این سوال که به دلیل شرایط خاص برای قربانیان کرونا مراسم سوگواری برای آنها برگزار نمی شود چطور می توان نیاز به سوگواری را جبران کرد تا موجبات افسردگی و مشکلات روانی برای خانواده های قربانیان نشود گفت: مراسم سوگ در هر فرهنگی متفاوت است. اگر چه مبانی پایه ای سوگ در هر فرهنگ یکسان است و عزیز و عزیزانی از دست می روند و ما باید به مدیریت سوگ فکر کنیم، اما این مدیریت در هر فرهنگی متفاوت است. در مورد ایرانیان اساسی ترین بحث احساس همدلی با فرد سوگوار و عزادار و قرار گرفتن در کنار او است، به این معنا که او حس کند مورد حمایت اجتماعی قرار دارد و سوگ خود را حل کند و به لحاظ روانشناختی دچار مسائل بعدی نشود.

وی افزود: ولی همانطور که اشاره کردید این امکان در شرایط فعلی وجود ندارد اما اساسی ترین کارها همین موارد است. اولین مساله در تسهیل سوگواری، وداع با افراد متوفی است که امروز امکان پذیر نیست. نکته بعدی برای داغداران و سوگواران ایجاد فضایی است تا آنها به لحاظ عاطفی تخلیه شوند و گریه کنند و احساسات خود را بروز بدهند، از این لحاظ ما فرهنگی بسیار غنی داریم و می توانیم در بسیاری از موارد با همانند سازی با اولیای دینی مان که چنین مشکلاتی داشتند این فرایند را برای سوگواران تسهیل کرد البته بحث، فقط گریه کردن نیست و باید مدیریتی بر این مساله باشد. در این خصوص صدا و سیما می تواند کمک کند.

دکتر براتی تصریح کرد: تجربه من در زلزله بم نشان داد که به دلیل تلفات جانی بالا امکان تدفین متوفیان با آداب شرعی نبود. چند روز از زلزله گذشته بود و اجساد زیر آوار مانده بودند و کم کم بو می گرفتند و این وضعیت خوشآیند نبود به همین دلیل بسیاری این امکان را نداشتند که بر سر جسد عزیزان خود حاضر شوند. ما آنجا کارهایی صورت دادیم و من به عنوان نماینده و کارشناس از سازمان بهزیستی جلسات روضه حضرت زینب برگزار کردیم و مداحان از واقعه عاشورا می خواندند و گریه اهالی باعث تخلیه روحی آنها می شد و ما این اثر را از خود آنها می شنیدیم. ایران بعدها در کنگره ای بین المللی در ترکیه این مورد را مطرح کرد و آثار و تبعات این کار را با آثار یکی از روش های علم روانشناسی به نام بازگفت مقایسه تبیین کردیم.

وقتی سوگوار هستید و امکان ابراز عواطف خود را ندارید می توانید بنویسید

این روانشناس ادامه داد: در بم امکان اجرای این برنامه به طور جمعی وجود داشت و مردم را در کنار ساختمان های مخروبه جمع می کردیم و مراسمی مثل مراسم ترحیم برگذار می کردیم ولی اینجا چنین امکانی وجود ندارد. راه دیگری که در سوگ موثر است و می تواند باعث ابراز عواطف شود، شکل گفتاری و یا نوشتاری است که می تواند مفید و موثر باشد. تمام منابع روانشناسی می گویند وقتی ناراحت هستید و در تنش قرار دارید و سوگوار هستید و امکان ابراز عواطف خود را ندارید می توانید بنویسید و هیچ لزومی ندارد این نوشته را برای کسی بخوانید حتی می توانید این نوشته را به آب بسپارید چون نوشتن می تواند به معنی ابراز عواطف سنگین و دردناک باشد. این فرایند تا اندازه زیادی تخلیه کننده است.

اقوام و آشنایان به شکل مجازی یا تلفن و پیامک همدردی خود را ابراز کنند

افراد نزدیک سوگواران از عبارات و کلمات کلیشه ای استفاده نکنند

وی با بیان اینکه در همین مدت اقوام و آشنایان اگرنه به صورت حضوری بلکه به شکل مجازی و با تلفن و پیامک می توانند همدردی خود را ابراز کنند، گفت: اما قدر مسلم وضعیت سختی است. در فرهنگ ما دور هم جمع شدن وجود داشت و من می توانستم حس کنم که تنها نیستم. توصیه من به افراد نزدیک سوگواران این است که از عبارات و کلمات کلیشه ای استفاده نشود. اصطلاحاتی چون کار خدا بود و زود تمام شد و درد نکشید و … حرفهای سختی است که بیان آن به مراقبت نیاز دارد و فرد فعلا در آن شرایط نیست که بتواند ضایعه را بپذیرد و شاید بعدها عکس العمل های تندتری نشان بدهد. در مواقع بسیاری آنچه که ما آن را شر و بد می دانیم می تواند ما را به رشد برساند و ما را در جاده کمال قرار بدهد و دیدگاه ما را نسبت به دنیا عوض کند و فلسفه ای برای زیستن پیش روی ما بگذارد که پیش از این نداشتیم.

اگر بتوان به وسیله شبکه های اجتماعی تجارب و دردهای مشترک را به اشتراک گذاشت کمک کننده خواهد کرد

صدا و سیما می تواند برنامه هایی برای تخلیه عواطف سوگواران تهیه کند

دکتر براتی در خصوص اینکه در این بین دو مساله وجود دارد این بیماری تمام دنیا را درگیر کرده است آیا تشکیل کمپین هایی برای ابراز دردهای مشترک می تواند موثر باشد؟ اظهار داشت: معمولا در بلایا و حوادث طبیعی افراد حس می کنند بیشترین بدبختی و بیشترین مصیبت و بالاترین ضرر متوجه آنها بوده و حس توهم و اشتباه و باور در مرکز بودن وجود دارد، بنابر این اگر بتوان از چنین کانال هایی تجارب را به اشتراک گذاشت کمک کننده خواهد کرد. گفته می شود اسکندر به مادر خود گفته بود اگر من مردم سفره ای خوب و شاهانه برپا کن و بگو فقط کسانی که داغی ندیده اند بر سر این سفره حاضر شوند ولی وقتی اسکندر می میرد این سفره را پهن می کنند ولی مشخص می شود هیچ کسی نیست که داغی ندیده و فلسفه این حکایت همین بود که مادر بداند کسی نیست که داغی ندیده باشد و فقط خود او نیست. این راه خوبی است و می توان از طریق فضای مجازی این کار را انجام داد همچنین می توان در صدا و سیما این برنامه را پیاده کرد. این برنامه ها برای بیان تجارب می تواند بسیار موثر باشد و عواطف و هیجانات این افراد را مدیریت کرد و بعد از آرام شدن اوضاع مراسم گرفت و به روال معمول پیش رفت.

سازمان بهزیستی به تخلیه عواطف خانواده های قربانیان کرونا کمک کرد

این روانشناس در مورد اینکه در برخی از خانواده ها تعداد فوت شدگان بیش از یک نفر است گفت: قاعدتا آن ها فشار بیشتری متحمل می شوند. باید گروه و نهادی متولی رسیدگی باشد. سازمان بهزیستی که بیش از سایر نهادها متولی امر روانشناسی در کشور است می تواند از طریق گروه و یا فضای مجازی و سازمان نظام روانشناسی در این زمینه فعالیت کند. باید به ابراز عواطف و تخلیه عواطف در این افراد کمک کرد این نکته می تواند ثمرات مثبتی برای جامعه به همراه داشته باشد.

دکتر براتی در خصوص اینکه کرونا از فردی به فرد دیگر منتقل می شود در بین خانواده ها ممکن است کسانی که ناقل بیماری بودند و بیماری را به پدر و مادر خود انتقال داده اند احساس گناه کنند. این افراد نیاز بیشتری به کمک های روانشناسی دارند، گفت: دو نوع احساس گناه در بلایا و حوادث و بحران ها وجود دارد؛ یک نوع احساس گناه همین است که فرد کاری کرده و از دست دادن عزیز خود را به این فرد نسبت می دهد. به طور مثال در بم مردی بود که می گفت شب به منزل پدر خانمم رفتیم و زمانی که بر می گشتیم در راه با همسرم بگو مگو داشتم و شب در اتاق دیگری می خوابد و همسر و فرزندانش در اتاقی دیگر بودند و زلزله آنها را از بین می برد و او زنده می ماند و به شدت حس گناه داشت که چرا آن شب بگو مگو کرده بودند. یک نوع دیگر احساس گناه ناشی از زنده ماندن است یعنی اینکه چرا من ماندم و عزیز من رفت.

وی تاکید کرد: لازم است نکته ای به خانواده این افراد هشدار داده شود. افرادی که به صورت اینچنینی حس گناه دارند و معمولا در حرف زدن آن را بیان می کنند باید بیشتر از بقیه مورد مراقبت قرار بگیرند. این رفتار زنگ خطر است این افراد هر لحظه می توانند زیر سایه حس گناه و فشار خفگان آور این حس به فکر ضربه زدن و آسیب زدن به خود باشند باید گوش به زنگ بود و مراقبت کرد تا این افراد آسیبی به خود نزنند.

گزارش خطا

X Share

Telegram Google Plus Linkdin

Cloob Facenama

لینک کپی شد

نظر شما

قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.

پربازدید ها
پربحث ترین

آخرین اخبار
عکس و فیلم

پرطرفدارترین