سه سناریو درباره غیبت اسرارآمیز کیم جونگ اون

ايسنا: "آمریکا و کره‌جنوبی باید خود را برای همکاری آماده کنند، خواه کیم مرده باشد، زنده باشد و یا دوباره ظاهر شود."

فارن پالسی در تحلیلی از شرایط کنونی کره شمالی و غیبت اسرار آمیز رهبر این کشور آورده است: "شایعات اخیر در مورد وضعیت کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی و سلامت او یک برگ برنده در سیستم کره شمالی است. هر گاه یکی از رهبران کره شمالی در اتظار عمومی برای مدتی طولانی غایب باشند اظهر نظرها شروع می‌شود. رهبر کنونی در اواسط دهه ۳۰ زندگی خود است اما به وضوح مشکلات جسمانی دارد و دو هفته است که نیست. برای اولین بار از سال ۲۰۱۱ کیم جونگ اون در مراسم رسمی و ملی ۱۵ آوریل مراسم یادبود پدربزرگ و بنیانگذار کشور نبود.

منابع رسمی در پیونگ یانگ درباره وضعیت کیم سکوت کرده‌اند البته این در رژیم اسرار آمیز کره شمالی چندان عجیب نیست. شاید او در حال گذراندن دورن نقاهت از یک بیماری یا عمل جراحی باشد، یا خودش را از ترس کروناویروس پنهان کرده باشد. این کشور ممکن است برای سازماندهی مجدد پس از شکست‌های اخیر و پس از انتخابات پارلمانی کره جنوبی و پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به زمان نیاز داشته باشد یا شاید دستگاه تبلیغات برای چونگی توضیح بیماری و یا مرگ کیم با چالش روبروست.

از دیدگاه سیاسی اگرچه هشیاری درباره برخی گزارش‌ها مهم است اما لازم است برای سناریوهای خاص و جدی نیز آماده بود. کیم باید به زودی ظاهر شود، به خصوص در شرایط کنونی کشورش. در غیراین صورت مرگ و یا ناتوانی او باید تایید و اعلام شود. چالش‌ها و انتظارات از پاسخ متحدان به هر یک از این سناریوها قابل حدس نیست. سرنوشت رهبر کره شمالی هر چه باشد همکاری میان آمریکا و کره جنوبی ضروری است.

سناریوی اول: کیم با سلامت کامل ظاهر شود

سناریوی اول این است که پس از بهبود کامل یا دیگر امور، کیم به عنوان رهبر کره شمالی دوباره ظاهر شود. رویارو با سیاست همیشگی کره شمالی، آمریکا و کره جنوبی لازم است استراژی و رویکرد خود در قبال پیونگ یانگ را هماهنگ کنند. باید از تشدید رویارویی نظامی جلوگیری شود و فرصت‌هایی برای از سرگیری دیپلماسی فراهم شود. رئیس جمهور ترامپ سرگرم کمپین انتخاباتی و پاندمی کروناویروس در آمریکاست. در عوض مون جائه این، ردیس حمهور کره جنوبی مصمم به تشدید همکاری‌های دو کره با پشت سرگذاشتن پاندمی کرونا در کشورش و پیروزی حزب مون در انتخابات پارلمانی است. مون در دیدار با مشاورش در سالگرد نشست دو کره تصریح کرده که همکاری در سلامت عمومی با کره شمالی از ضروری‌ترین امور است. در حالیکه سئول به دنبال فرصت برای بهبود روابط با پیونگ یانگ است اما باید دید که آیا کره شمالی هم حاضر است به درخواست سئول پاسخ مثبت بدهد یا خیر.

اما اگر پروژه مرزی دو کره نیازمند کاهش تحریم‌ها یا کوتاه آمدن از نگرش هماهنگ شده غیرهسته‌ای‌شدن باشد، ائتلاف آمریکا-کره جنوبی با آزمون تازه‌ای روبرو خواهد شد. اگر کره‌ای‌ها بتوانند با باز کردن دفتری در کائه‌سونگ و از سرگیری تبادلات فرهنگی و انسان دوستانه بتوانند همکاری موفقی داشته باشند و خط آهن دو کره حرکت خود را آغاز کند و ارتباط جاده‌ای صورت گیرد، دیپلماسی امکان پذیر خواهد بود.

به هر حال اگر دولت مون بخواهد پروژه‌های اقتصادی بزرگتری نظیر مجتمع صنعتی کائه‌سونگ یا تورهای کره شمالی را داشته باشد این تلاش‌ها با تحریم‌های سازمان ملل و آمریکا در تضاد خواهند بود. واشنگتن می‌خواهد پیونگ یانگ گام‌های جدی در خلع سلاح هسته‌ای بردارد تا توجیه درستی برای تخفیف تحریم‌ها باشد. آمریکا و کره جنوبی لازم است برای حمایت موقر از دیپلماسی معنادار با پیونگ یانگ و ممانعت از تاکتیک‌های انحرافی پیونگ‌یانگ در یک مسیر حرکت کنند.

سناریوی دوم: کیم غایب بماند

دومین سناریو این است که کیم غایب بماند و نتواند برای مدتی نامعلوم کنترل کشور را داشته باشد و به این ترتیب عدم اطمینان درباره ثبات کره شمالی قوت خواهد یافت.

معتمد نزدیک کیم یعنی خواهرش کیم یو جونگ می‌تواند به عنوان رهبر موقت فعالیت کند یا دعوای قدرت رخ می‌دهد چرا که چندان معمول نیست زنی در اوایل دهه ۳۰ عمرش رهبری کشور را در کره شمالی داشته باشد. تا وقتیکه تایید رسمی از سوی پیونگ یانگ وجود نداشته باشد، حدس ساختار رهبری چندان ساده نیست و حتی موقعیت رهبر موقت نیز معلوم نیست. کشورهای همسایه باید رویکرد انتظار را تا دستیابی به مدرکی درباره دینامیک داخلی کره شمالی در پیش بگیرند.

سئول و واشنگتن باید در این موقعیت به تبادل اطلاعات بپردازند، پیونگ یانگ شاید دست به آزمایش‌های موشکی بزند تا قدرت خود را نشان دهد. اگر کیم یو جونگ قدرت را دست بگیرد کره شمالی باید به همین مانورهای نظامی ادامه داده و به آزمایش موشکهای کوتاه برد کشور در راستای استراتزی برادرش آن هم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری نوامبر در آمریکا ادامه دهد. به هر حال از آنجا که بزرگان کشور سعی خواهند داشت خود را نشان دهند و در این دولت نوین جایگاهی پیدا کنند، دستور کارهای آزمایش‌های نظامی و ساخت تسلیحات بیشتر و لفاظی‌های بیشتر علیه کره جنوبی، ژاپن و آمریکا دور از انتظار نخواهد بود.

در این شرایط ائتلاف نباید ضعیف و غیر معتبر به نظر برسد. واشنگتن و سئول باید سریعا مذاکرات درباره توافق اقدامات ویژه و تقسیم بودجه دفاعی برای میزبانی از نیروهای آمریکایی در کره جنوبی را نهایی کنند. اگر پیونگ یانگ به آزمایش موشکی ادامه دهد، ژاپن و کره جنوبی باید اختلافات را کنار بگذارند و به تبادل اطلاعات بپردازند. ائتلاف نیازمند آمادگی و بازدارندگی است، باید هشیار باشند و نمایش قدرت را سوءتعبیر نکنند چرا که هدف فقط رقبا و افکار عمومی کره شمالی است نه آمریکا، کره جنوبی و یا ژاپن.

سناریوی سوم: کیم مرده و یا ناتوان از کشورداری است

سومین سناریو این است که تایید شود کیم جونگ اون مرده یا قادر به کشورداری نیست. باید دید کیم کسی را به عنوان جانشین انتخاب کرده یا فردی با اعتبار هست که بتواند کشور را در دست بگیرد اما در هر حال فروپاشی کشور چندان محتمل نیست، چون منافع خاندان کیم و نخبگان سیاسی، اقتصادی و نظامی کره شمالی همپوشانی دارند.

این سناریو فرضیات زیادی برای جنگ قدرت میان جناح‌های داخلی ایجاد می‌کند؛ بازیگران بین‌المللی را در سوء تفاهی از شرایط داخلی کره شمالی گیر می اندازد. نامزد احتمالی برای کسب قدرت خواهر کیم و کیم پیونگ دوم، عموی اوست که به رغم در تبعید بودن برای دهه‌ها به عنوان سفیر در کشورهای اروپایی سال گذشته به کشور بازگشت و از حمایت نخبگان و سران هم نسل خود برخوردار است.

یک اسب سیاه از خاندان کیم، مقام‌های حزب کارگر یا ژنرال‌های ارتش به خصوص اگر تفاهم جمعی از تدارکات رهبری وجود داشته باشد، بالاخره ظهور خواهد کرد. حتی اگر خواهر کیم به عنوان رییس ظاهر شود معلوم نیست چه مدت می‌تواند قدرت را حفظ کند.

پکن به احتمال زیاد به تصمیم کره شمالی در مورد رهبری و جانشینی و انتقال قدرت بدون دخالت مستقیم حمایت خواهد کرد و شاید کمک‌های انسان دوستانه برای جلوگیری از خروج آوراگان و هجوم آنها به مرزها در زمان بی ثباتی در کره شمالی روانه این کشور کند، در حالیکه پکن به سرعت دست به اقداماتی می‌زند، واشنگتن و سئول باید نزدیک هم باشند و به طور دائم با یکدیگر رایزنی کنند.

این دو متحد باید برای خاندان کیم و مردم کره شمالی پیام تسلیت بفرستند، حتی اگر این کار تیغی بر گلو و بهانه‌ای برای رقبای سیاسی باشد.
واشنگتن باید به تعهد خود در دیدگاه سنگاپور ۲۰۱۸ که مورد تایید کیم و ترامپ قرار گرفت تاکید کند، کره جنوبی باید بر تعهدش بر توافق دو کره تاکید کند و دو متحد باید ابراز امیدورای کنند با دولت جدید کره شمالی برای دستیابی به این اهداف همکاری کنند. هرگونه تلاش برای مداخله در کره شمالی و تلاش برای ایجاد تغییرات اقدامی خطرناک بوده و نه تنها خطر درگیری با نظامیان کره شمالی را به دنبال دارد، بلکه ممکن است باعث درگیری با چین و ائتلاف آمریکا-کره جنوبی شود.

همکاری آمریکا و کره جنوبی در تمامی سطوح دولت باید حفظ شود؛ از سطوح عالی سیاسی تا مسائل فرماندهی و کنترل فنی. سئول و واشنگتن باید طرح‌های جامع خود را احیا کنند، نظیر طرح عملیاتی ۵۰۲۹ برای مانورهای مشترک نظامی در صورت بی ثباتی یا فروپاشی رژیم، از جمله تلاش‌ها برای حفظ دارایی‌های استراتژیک کره شمالی. عملی شدن این طرح با علامت سوال بزرگی روبروست و دولت‌های کره جنوبی همواره سعی در اجتناب از حرف زدن درباره فروپاشی دولت کره شمالی داشته‌اند. آمریکا و کره جنوبی باید کارگروهی درباره کره شمالی ایجاد کنند و با مقام‌های دو طرف برای اعمال سیاست‌های هماهنگ ارتباط داشته باشند.

سئول و واشنگتن لازم است پیام مشترکی ارائه کنند؛ از پکن، توکیو و مسکو برای گفتگو و هماهنگی درباره رشته‌ای از طرح‌ها دعوت کنند، این هماهنگی مشکل است چون با تشدید روابط چین و آمریکا در بحث کرونا و جنگ تجاری این امر چندان ساده به نظر نمیرسد. پکن به طور تاریخی حاضر به گفتگو درباره کره شمالی با واشنگتن و سئول نیست اما رایزنی‌های خصوصی در صورت لزوم برای ممانعت از سوء تعبیر درباره خطرات احتمالی سوء تعبیرها در صورت هرگونه مشکل در کره شمالی لازم است، از جمله سلامت و امنیت تسلیحات کشتار جمعی و مواد اتمی، صادرات سلاح و بحران آوارگان در مرزهای کره شمالی با چین، روسیه و کره جنوبی.

هماهنگی منطقه‌ای در صورت هرگونه بحران در کره شمالی ضروری است؛ متحدان باید به رغم اختلافات با یکدیگر هماهنگ باشند، هماهنگی میان پکن، توکیو و مسکو در صورت هرگونه شرایط اضطراری ضروری است، همکاری اطلاعاتی به خصوص میان واشنگتن و متحدانش و میان سئول و توکیو لازم است. اگر حضور نیروهای آمریکایی در شبه جزیره کره لازم باشد، پایگاه‌های آمریکا در ژاپن گزینه خوبی خواهند بود. واشنگتن و سوئل باید در شورای امنیت سازمان ملل و دیگر سازمان‌های مرتبط برای ارائه کمک‌های انسانی و مالی در صورت لزوم همکاری کنند.

در نهایت اسرار درباره سلامت کیم و محل اختفای او با تایید کره شمالی حل خواهد شد. اگر او زنده باشد این آخرین باری نخواهد بود که شایعات درباره مرگ او راه افتاده است، به هر حال هر زمان که وقتش باشد ائتلاف آمریکا-کره جنوبی باید حاضر باشد.