چالش حقوقي برجام

رحمان قهرمانپور در آرمان ملى نوشت:

آنچه مشخص شده اينكه آمريكا تصميم دارد ابتدا قطعنامه‌اي را در شوراي امنيت براي مقابله با رفع تحريم تسليحاتي ايران (در ماه نوامبر) به راي بگذارد. گفته شده كه پيش‌نويس اين قطعنامه دراختيار برخي اعضاي شوراي امنيت قرار گرفته و اگر با مخالفت چنداني روبه‌رو نشود شانس طرح در شوراي امنيت را خواهد داشت، اما مسير پيش‌روي تصويب آن در شوراي امنيت بسيار دشوار خواهد بود. در شوراي امنيت راي مخالف يا استفاده از حق وتو، تبعات سياسي براي كشورهاي راي‌دهنده به همراه خواهد داشت، بر همين اساس كشورها تلاش مي‌كنند قبل از اينكه موضوعي در صحن شوراي امنيت مطرح شود اجماع مورد ‌نظر را ايجاد كنند تا اعتبار شوراي امنيت زير سوال نرود. اگر آمريكايي‌ها به اين نتيجه برسند كه اروپا، روسيه و چين مخالف اين قطعنامه هستند، مطرح كردن چنين قطعنامه‌اي در صحن شوراي امنيت و رد شدن آن خدشه‌اي جدي به وجهه آمريكا وارد خواهد كرد، بنابراين بايد ديد در چانه‌زني‌ها و لابي‌هاي پيش از جلسه شوراي امنيت چه اتفاقي رخ خواهد داد. اروپايي‌ها به وضوح مي‌دانند، چنين اقدامي مرگ برجام را رقم خواهد زد.

اروپا در صورتي با آمريكا همراهي مي‌كند كه جمع‌بندي نهايي سه كشور عضو برجام اين باشد كه اين توافق ديگر فايده‌اي براي اروپا و نظام بين‌الملل ندارد. اگر دولت ترامپ از اين مسير به هدف خود كه ممانعت از لغو تحريم تسليحاتي ايران در ماه نوامبر جاري است نرسد، به ترفند مطرح شده در گزارش نيويورك‌تايمز براي ادعاي عضويت در برجام متوسل خواهد شد. در چنين شرايطي آمريكا براساس تفسير خود ادعا مي‌كند كه مي‌تواند به عنوان مشاركت‌كننده در برجام، مكانيسم ماشه را فعال كند. آمريكايي‌ها براي پيشبرد اين طرح نيز راه دشواري پيش رو دارند. در كل اين مسيرها، همراهي يا مخالفت بازماندگان در برجام از اهميت برخوردار است. تاكنون سياست اروپايي‌ها اين بود كه همزمان با حفظ برجام، به يك توافق موشكي جداگانه با ايران برسند.

آمريكايي‌ها نيز به دنبال توافق جامعي هستند كه هر دو بخش هسته‌اي و موشكي را دربر بگيرد. البته هنوز مشخص نيست كه اروپا روي موضع سابق خود استوار است يا خير. مجموعه شرايط نشان مي‌دهد كه اروپا منتظر انتخابات 0202 است. اگر آنها به اين نتيجه برسند كه ترامپ برنده انتخابات مي‌شود همراهي بيشتري با آمريكا در اين مسير مي‌كنند. اما اگر جو بايدن پيروز انتخابات شد موضوع منتفي است. تلاش اروپايي‌ها بر اين است كه موضوع تا پيش از انتخابات رياست‌جمهوري آمريكا به صحن شوراي امنيت نرود. در بحث روسيه نيز اخيرا شاهد آن بوديم كه وزراي خارجه ايران و روسيه با يكديگر تماس تلفني داشتند و مخالفت خود را با اين اقدام‌هاي دولت ترامپ اعلام كردند. معناي آن اين است كه اگر اين پيش‌نويس به شوراي امنيت ارايه شود به احتمال زياد روسيه آن را وتو خواهد كرد، ضمن اينكه روسيه به نحوي شريك تسليحاتي ايران محسوب مي‌شود و بيشترين نفع را از رفع تحريم تسليحاتي ايران خواهد برد. البته درباره روسيه نيز گذشت زمان و شرايط روز حفظ موضع فعلي يا تغيير آن را نشان مي‌دهد. چيني‌ها نيز معمولا در مواقع حساس موضع مبهمي اتخاذ مي‌كنند. يك‌طرف عنوان مي‌كنند كه مخالف اين اقدام هستند و در سوي ديگر اين مخالفت را علني نمي‌كنند تا هزينه زيادي نپردازند. قاعدتا چين وارد تنش جدي با آمريكا در اين موضوع نخواهد شد و سعي مي‌كند تا پيش از طرح موضوع در صحن علني شوراي امنيت آن را حل و فصل كند.