وضعیت اقتصادی ایران در پساکرونا چگونه خواهد بود؟

یک اقتصاددان در خصوص وضعیت اقتصادی ایران در پساکرونا می گوید: وضعیت قرنطینه در ایران به شدت کشورهای دیگر نبود و بسیاری از کسب و کارها به نوعی به وضعیت عادی برگشته اند و مردم در جامعه حضور دارند. اما باید برای برخی از کسب و کارهایی که تعطیل شده اند فکری کرد، هر چند این مشاغل محدود هستند ولی بخشی از جامعه را با مشکلات معیشتی روبرو می کند. همچنین سیاست هایی که دولت در بورس اعلام کرد راهگشا خواهد بود. از این رو انتظار می رود از وضعیت بحرانی بودجه و افزایش تورم فاصله بگیریم.

متن گفت وگوی شفقنا با دکتر سیدرضا حسینی، اقتصاددان و عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه را می خوانید:

*در دوران کرونا بسیاری از کسب و کارها تعطیل شده و قیمت برخی کالاها رفته رفته افزایش پیدا کرده است. به نظر می رسد شاهد تورمی خواهیم بود ولی در همین شرایط خبرها حاکی از رشد بازار سرمایه در بورس بود. پیش بینی شما برای دوران پساکرونا چیست و اقتصاد ایران در این دوره به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد؟

از لحاظ تورم به دلیل سیاست های انبساطی دولت پیش بینی می شود امسال نیز شاهد تورم باشیم. از این رو نرخ تورم افزایش پیدا خواهد کرد ولی به لحاظ وضعیت بودجه ای دولت از طرفی با تحریم درآمد های نفتی روبرو است و از طرفی بحث کرونا و رکود کسب و کار و کاهش درآمد های مالیاتی دولت مطرح است. این مسائل فشار بر درآمدهای دولت را بیشتر می کند و از این جهت دولت را در تنگنا قرار می دهد. در حقیقت با کاری که دولت در خصوص عرضه سهام شرکت های دولتی در پیش گرفته است تا حدود زیادی این بحث را جبران خواهد کرد و کمی از فشار های وارده بر دولت کاسته خواهد شد. همچنین رونق بورس می تواند تا حدودی از دامنه مشکلات بکاهد. در چنین شرایطی پس انداز های مردم به جای قرار گرفتن در بازار هایی چون ارز و سکه و مسکن که مخرب است جذب بورس می شود و به نوعی در خدمت بخش تولید قرار می گیرد. اگر از وضعیت پیش آمده به عنوان فرصتی برای تولید استفاده شود منابعی که در بورس جذب شده است به سمت تولید حرکت خواهد کرد و از این منظر گشایشی در بخش تولید حاصل می شود. اگر افزایش تولید در کنار سیاست های انبساطی دولت قرار بگیرد تا حدود زیادی به کنترل تورم کمک می کند. به نظر من این اتفاق خوبی بود و سیاست هایی که دولت در بورس اعلام کرد راهگشا خواهد بود. از این رو انتظار می رود از وضعیت بحرانی بودجه و افزایش تورم فاصله بگیریم. تورم متغییری کلان است که خود را در مجموع اقتصاد نشان می دهد. گران شدن برخی از اقلام از جمله حبوبات دلایلی دیگر دارد و چون طرح های کمک معیشتی به صورت طرح های جنسی و کالایی در نظر گرفته شد میزان تقاضا بالا رفت و از طرفی واردات برخی از کالا ها محدود شده بود و در خصوص واردات برخی از کالا ها با مشکلاتی مقطعی روبرو شدیم. ولی در مجموع تورم مورد بحث ما باید در محدوده سیاست های پولی دولت یعنی سیاست های انبساطی باشد که این سیاست روی تورم فشار می آورد.

* پیش بینی شما برای وضعیت کسب و کارها چیست؟

خوشبختانه و یا متاسفانه وضعیت قرنطینه در ایران به شدت کشورهای دیگر نبود و بسیاری از کسب و کارها به نوعی به وضعیت عادی برگشته اند و مردم در جامعه حضور دارند. اما باید برای برخی از کسب و کارهایی که تعطیل شده اند فکری کرد، هر چند این مشاغل محدود هستند ولی بخشی از جامعه را با مشکلات معیشتی روبرو می کند. این کسب و کارها باید خود را با شرایط کرونایی تطبیق دهند. از برکات کرونا توسعه کسب و کارها در صفحات مجازی است و در آینده تا حدودی این وضعیت جبران خواهد شد. اما برخی از زیان ها جبران ناپذیر است و دولت باید از این مشاغل حمایت کند. جامعه همواره در دراز مدت خود را با شرایط تطبیق می دهد. البته شیوع کرونا در ایران و اوج ابتلا مصادف بود با نوروز و فروردین که به طور طبیعی بسیاری از کسب و کارها رونق ندارند و کار ادارات و بسیاری از نهادها در مدت زمان قابل توجهی تعطیل می شود و یا به شدت کاهش پیدا می کند و از این منظر لطمه کرونا به اقتصاد ایران مثل آسیبی نبود که کرونا بر اقتصاد سایر کشورها داشت.

* آیا به نظر شما روند بیکاری در ایران همچنان مثل سابق خواهد بود و تغییر خاصی در آمار بیکاری دیده نخواهد شد؟

آمار بیکاری در ایران معمولا بین ۱۰.۵ و ۱۱ درصد بود که در دوران کرونا چند درصد افزایش پیدا کرد و صحبت از ۱۴ درصد بود ولی به مرور با عادی شدن وضعیت به حالت باثبات قبلی بر می گردیم. به نظر نمی رسد در نرخ بیکاری شاهد افزایش قابل توجهی باشیم.

*اما برخی از کارشناسان بر این عقیده اند که بحران کرونا باعث تشدید فقر و عمق گرفتن فاصله طبقاتی خواهد شد.

به نظر من در دراز مدت وضعیت به ثبات می رسد. نباید فکر کرد کرونا تاثیر عمیق و فوق العاده ای از خود بر جای می گذارد و به طور مثال ضریب جینی ما تغییر عمده ای نخواهد داشت. از این منظر تاثیر شدیدی پیش بینی نمی شود.

*در مورد بازار خودرو و مسکن چه پیش بینی هایی دارید آیا این بازار ها دچار رونق یا رکود خواهد شد؟چرا بازار خودرو به یکباره روند صعودی گرفت؟

خودروسازان به دلیل بحث قیمت گذاری عرضه ای نداشتند و همین باعث ایجاد شدن کمبود در بازار شد و قیمت ها بالا رفتند. در خصوص بازار مسکن علت اصلی رشد در بحث نقدینگی است. دولت می تواند با اتخاذ سیاست هایی از ایجاد حباب در این بخش جلوگیری کند از جمله مالیات بر مسکن اگر به جد مورد پیگیری دولت باشد از سفته بازی در بازار مسکن جلوگیری خواهد کرد. باید نقدینگی جاری در جامعه به سمت فعالیت های مولد هدایت شود که بهترین نمونه بازار بورس است.

*وضعیت بورس چگونه ارزیابی می شود آیا حرکت بازار سرمایه همچنان رو به رشد خواهد بود؟

در دو ماه اخیر وضعیت رو به رشد بود. اگر دولت به وعده های خود عمل کند و عرضه سهام شرکت های دولتی ادامه پیدا کند بخشی از این نقدینگی جذب بازار سرمایه می شود و ادامه این حرکت به موفقیت در آن بخش بستگی دارد تا بازار های غیر مولد موازی مختل شوند.

*حذف چهار صفر از پول ملی چه اندازه می تواند در کنترل تورم موثر باشد؟

این موضوع فعلا در مرحله یک طرح مطرح می شود و تا عملی شدن به چهار تا پنج سال زمان نیاز دارد و در آن زمان می توان روی این موضوع بحث کرد ولی این طرح تاثیری بر متغیر های واقعی اقتصاد ندارد.