کد خبر: ۱۰۸۸۳۷
تاریخ انتشار: ۲۶ ارديبهشت ۱۳۹۹ - ۱۶:۱۷
25 اردیبهشت؛ روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی؛

فردوسی حکیم و ضرورت تاریخ شناسی حِکمی

اردیبهشت، این ماه بهشتی، در کنار سایر مناسبت‌ها، این موهبت بزرگ را در خود دارد که بیست و پنجمین روز آن، بنام فردوسی، حکیم بزرگ خطه ایرانشهر نام‌گذاری شده‌‌است. حکیمی که در حکم معمار بزرگ هویت ایرانی نام و نشان جاودانه‌ای از خود برجای نهاده و بی مهری های روزگار، مهر او را از دل ایرانیان بیرون نکرده‌است. کاش (و شاید هم)، میلاد فردوسی در ماه اردیبهشت بوده باشد تا این فرشتۀ بهشتیِ پیام‌آور نظم و پاکی، با اندیشه قائل به نظم و سرشار از عشق و طینت پاک حکیم طوس همنوایی بیشتری داشته باشد.

نواندیش- سید ابوالفضل رضوی- دانشیار تاریخ دانشگاه خوارزمی: اردیبهشت، این ماه بهشتی، در کنار سایر مناسبت‌ها، این موهبت بزرگ را در خود دارد که بیست و پنجمین روز آن، بنام فردوسی، حکیم بزرگ خطه ایرانشهر نام‌گذاری شده‌‌است. حکیمی که در حکم معمار بزرگ هویت ایرانی نام و نشان جاودانه‌ای از خود برجای نهاده و بی مهری های روزگار، مهر او را از دل ایرانیان بیرون نکرده‌است. کاش (و شاید هم)، میلاد فردوسی در ماه اردیبهشت بوده باشد تا این فرشتۀ بهشتیِ پیام‌آور نظم و پاکی، با اندیشه قائل به نظم و سرشار از عشق و طینت پاک حکیم طوس همنوایی بیشتری داشته باشد.

 

ابوالقاسم فردوسی، تنها شاعری پرآوازه نیست، بلکه حکیمی تاریخ‌شناس است که با رویکرد حِکمی به تاریخ پرداخته و از شناخت تاریخی، پاسخ‌گویی به نیازها و مسائل مبتلابه عصر خویش را مد نظر داشته است. نهضت شاهنامه‌نویسی عصر سامانی، با رویکرد حماسی فردوسی و سرایش منظوم شاهنامه، جریانی را در مسیر تحول فکر ایرانی رقم زد که با فراز و فرودهایی در سراسر دوران اسلامی تداوم یافت. از این رو، شاهکار فردوسی مبنی بر رقم زدن منظومه‌ای فکری که مناسبات جامعه و حکومت بر مبنای آن رقم می‌خورد، محدود به افق زمانی قرن چهارم نیست. فردوسی گفتمان کارآمدی را خلق کرده که تمامی ازمنه تاریخی را در بر می‌گیرد.


تاریخ‌شناسی ِحکمی مورد نظر فردوسی از کلید واژه‌های دادگری و خردمندی تغذیه می‌کند و در سامان یافتن ساختار حیات جمعی، عقلانیت و داد محوری را مهم می‌داند. بن‌مایه اندیشه فردوسی مبتنی بر عدل (داد) است که در کُنه خود، نظام‌مندی و ضرورت نظم را در خود دارد.


منظومه فکری حکیم طوس، شاه دادگری را به تصویر می‌کشد که در پرتو شایستگی و برخورداری از «اَشِه»، توان برپایی آئین «اَرتِه» را دارد. شاه شایسته مورد نظر فردوسی برآیند فره ایرانی و در تلازم با آن است که از فرهمندی ایزدی برخوردار می‌شود. از این رو، شایستگی شاه منوط به کفایت، عدالت و خردمندی اوست که این خود از خردمندی و احساس نیاز مردم به نظم و دادگری ناشی می‌‌شود. نظم مورد نظر فردوسی، همنوایی جامعه و حکومت را با هدف رقم زدن نظام اجتماعی کارآمد در خود دارد. نظام موجود توأم با اخلاق‌گرایی، انسان‌گرایی، عقلانیت و البته همراه با عشق و مهرورزی است. در این منظومه فکری، شایستگی شاهان تا زمان تعهد به دادگری و وفاق پا برجاست و لذا بیدادگری موجب خسران، سلب مشروعیت، از دست دادن جایگاه مردمی، وجاهت جمعی، زوال نیکویی و آنگاه سلب فرهی است:


چو خسرو به بیداد کارد درخت بگردد برو پادشاهی و بخت

 

و یا:


چـــو بيـــدادگر پادشـــاهي كنـــد جهــان پــر زگــرم و تبــاهي كنــد


یا:


زبیدادی شهریار جهان همه نیکویی ها شود در نهان


و یا:


ستم نامه عزل شاهان بود چو درد دل بيگناهان بود

 

فردوسی حکیم و ضرورت تاریخ شناسی حِکمی


و در نهایت:


گـــر از كـــارداران و ز لـــشكرش بدانــد كــه رنجــست بــر كــشورش


                                                   نيــازد بــه داد او جهانــدار نيــست بــر و تــاج شــاهي ســزاوار نيــست

 

ســـيه كـــرد منـــشور شاهنـــشهي از آن پـــس نباشـــد ورا فرّهـــي

 

                                                              چنــان دان كــه بيــدادگر شــهريار بـــود شـــيردرنده در مرغـــزار

 

این نظام اندیشگی و منظومه سیاسی- اجتماعی که در تعبیر: «پادشاهی به سپاه، سپاه به خواسته،خواسته به رعیت و رعیت به عدل زنده است» به بهترین نحو تبلور یافته است، از سر خودآگاهی و احساس نیازی جاودانه بوده و این واقعیتی است که فردوسی خود بر آن اذعان داشته است.

 


بـنــاهــای آبــاد گـــــردد خــــراب ز بـــاران و از تــــابـــش آفـــتــــاب


                                                        پی افـکنـدم از نظـم کـاخـی بـلـنـد کـه از بـاد و بـاران نــیــابـد گــزنـد

 

بـریـن نـامـه بـر عـمـرهــا بـگـــذرد بـخوانـد هـر آن کس که دارد خرد

 

                                                    بسـی رنـج بـردم بـدیـن سـال سـی عـجـم زنـده کـردم بـدیـن پـارسی

 

جـهان کرده‌ام ازسخن چون بهشت            

 

                                                     از این بیش تخم سخن کس نکشت

نظر شما
قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.
* کد کپچا:
captcha

چگونه از موجودی کالابرگ الکترونیکی خود استعلام بگیریم؟ / مشمولان مرحله سوم و مبالغ آن + جزییات

آذر منصوری: نتانیاهو فکر می‌کرد مردم ایران برای او فرش قرمز پهن می‌کنند

سردار جباری: بسیاری از گزینه‌های ما در نبرد اخیر فعال نشدند؛ لذا اگر تعرض ادامه پیدا کند، چیزی به نام بازار با ثبات انرژی در خلیج فارس وجود نخواهد داشت

چرا متوجه نیستید که اول باید ایران بماند تا جمهوری اسلامی مفهوم پیدا کند؟

شعار MIGA؛ تیر دیگر ترامپ که به سنگ خورد

درخواست جنجالی اسرائیل از چین علیه ایران

سرمربی جدید پرسپولیس مشخص شد / مربی سابق تیم ملی جایگزین کارتال!

احتمال برگزاری یک نشست با موضوع بازنشستگان تامین اجتماعی/ تصمیم‌گیری در مورد معوقات فروردین؟

ستاره خیبر در آستانه توافق با استقلال

سایه شوم جدایی در پرسپولیس: نوبت ستاره محبوب کارتال شد!

افشاگری عباس عبدی از زمینه های افزایش جاسوسی اسرائیل / وقتی وزارت اطلاعات، سازمان انرژی اتمی و وزارت دفاع را هم وارد بازی حجاب کردند…

ماجرای شایعات اخیر پیرامون محسن چاوشی و پشت پرده علاج

ایران باید تکذیب دولت آذربایجان را راستی‌آزمایی کند /کشف لاشه پهپادها در شمال غربی ایران مشکوک است

چهار گزینه ایرانی و نهایی نیمکت پرسپولیس مشخص شدند

قیمت دلار و ارز در بازار آزاد امروز چهارشنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۴ +جدول

استایل و چهره بهنوش طباطبایی در یک رویداد هنری (عکس)

با چند منطقه فرازمینی در کشور آشنا شوید (+تصاویر)

آهنگ جدید محسن چاوشی به نام ساعت دیواری (ویدئو)

ساخت ساختمان ۱۰ طبقه در ۲۸ ساعت در چین (ویدئو)

حضور چکامه چمن ماه در اکران «عزیز» پس از بازگشت از ترکیه و شبکه جم (ویدئو)

فراخوان گادپوری تهرانپارس را قفل کرد ! (ویدئو)

خلاصه بازی دورتموند 2 - 3 بارسلونا: با گزارش عادل فردوسی پور (ویدئو)

خلاصه بازی آتالانتا 2 - 3 رئال مادرید (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 2 - ملوان 1 : جذاب و سرنوشت ساز! (ویدئو)

خلاصه بازی فولاد 0 - استقلال 2 ؛ سوپرگل جدید از آبی پوشان! (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 0 - 1 نساجی؛ شکست در نزدیکی صدر! (ویدئو)

تغییر چهره شگفت انگیز آزاده مهدی زاده ، ژوزفین قهوه تلخ در کنار جواد عزتی (عکس)

خلاصه بازی آرسنال 2 - 0 منچستر یونایتد (ویدئو)

خلاصه بازی نیوکاسل 3 - 3 لیورپول؛ پرگل و دیدنی! (ویدئو)

نوحه دشنه بر لب تشنه - حسین فخری ؛ خنجر بر تار حنجر / مداحی ماندگار (ویدئو)

خلاصه بازی دورتموند 1-1 بایرن مونیخ با گزارش عادل فردوسی پور (فیلم)

خلاصه بازی لاس پالماس 2 - 1 بارسلونا (ویدئو)

خلاصه بازی منچستر یونایتد 3 - 2 بودا (فیلم)

نماهنگ نحن حزب الله (فیلم)

کنایه احسان علیخانی به نعیمه نظام دوست سوژه شد (ویدئو)

هنرنمایی گلوریا هاردی با ترومپت‌ در «جوکر ۲»! (فیلم)

خلاصه بازی الریان 1 - پرسپولیس 1 (فیلم)

خلاصه بازی النصر 3 - 1 الغرافه: رونالدو دبل کرد (فیلم)

خلاصه بازی ساوتهمپتون ۲ - ۳ لیورپول ؛ یکه و تنها در صدر جدول! (ویدئو)

خلاصه بازی زیبای سلتاویگو 2 - 2 بارسلونا (فیلم)

خلاصه بازی منچستر سیتی 0 - 4 تاتنهام؛ جذاب! (فیلم)

خلاصه بازی اینتر میلان 5 - هلاس ورونا 0 ؛ تورام دبل کرد (فیلم)

تغییر چهره بازیگر «عشق ممنوع» و «فاطماگل» 14 سال بعد 14 سال در 40 سالگی (عکس)

فیلمی عجیب از گربه ماهیِ رزه دار درحالِ صحرانوردی در جستجوی آب! (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 3 - مس سونگون 0 (فیلم) - 1 آذر

آهنگ نگرانتم ، میثم ابراهیمی (موزیک ویدئو) + متن شعر ترانه

خلاصه بازی ایران 3 - قرقیزستان 2 ؛ گل های طارمی، حردانی و آزمون (فیلم)

گوسفند عاشق نوشیدن چای را ببینید! (ویدئو)

ماهی روز قیامت برای دومین بار دیده شد (عکس)

آهنگ ای دریغا - محسن چاوشی (موزیک ویدئو)

خاطره خنده دار مونا کرمی در شام ایرانی از تبلیغات ماهواره‌ای (ویدئو)

حمله یک قلاده خرس به خودروها در جاده چالوس (ویدئو)

مداحی دهه فاطمیه عبدالرضا هلالی؛ ناحلة الجسم یعنی؟! (ویدئو)

خلاصه بازی رئال سوسیداد ۱-۰ بارسلونا (ویدئو)

خلاصه بازی چلسی 1- 1 آرسنال (ویدئو)

خلاصه بازی و گلهای رئال مادرید 4 - 0 اوساسونا (ویدئو)

مسابقه امیر علی اکبری، فایتر ایرانی مقابل مارکوس آلمِیدا، اسطوره برزیلی در MMA (ویدئو)

خلاصه بازی منچستر یونایتد 2 - 0 پائوک (ویدئو)

خلاصه بازی و گل های بارسلونا ۵ - ستاره سرخ بلگراد ۲ (ویدئو)

تصویری از شیخ نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب الله لبنان در حرم امام رضا (عکس)

خلاصه بازی رئال مادرید ۰ - بارسلونا ۴ (ویدئو) / طوفان در لالیگا

تیپ پائیزی و چهره شاد شبنم قربانی در 35 سالگی (عکس)

تصاویر پربازدید از بازیگر زن ترک و حجابش در ایران (عکس)

استقبال دختران روس از پزشکیان (عکس)

تصویر شگفت انگیز از فرود هواپیما در بیروت در میانه آتش حملات اسرائیل (عکس)

تغییر چهره آناهیتا درگاهی پس از جدایی (عکس)

حزب الله با پهپاد خانه نتانیاهو را هدف قرار داد (+عکس و ویدئو)

دوقلوهای جدید جایگزین سارا و نیکا در پایتخت شدند (عکس)

بنر اعتراضی جالب هواداران استقلال جلوی درب دفتر هلدینگ (عکس)

قاب بامزه و خوش آب و رنگ از بهنوش طباطبایی (عکس)

تغییر چهره قابل توجه پریناز ایزدیار در 38 سالگی (عکس)

تصویر پربیننده از زنان آتش نشان در تهران (عکس)

تیپ جالب المیرا دهقانی در پشت صحنه یک نمایش (عکس)

استایل و آرایش متفاوت هدی زین العابدین وایرال شد (عکس)

چهره جذاب بهنوش طباطبایی در ۴۳ سالگی (عکس)

واکنش پسر ناصرملک مطیعی به حمله کیهان؛ «دل تاریکتان پر از کینه است» (عکس)

فیگورهای زیبای انفرادی هادی چوپان در فینال مسترالمپیا ۲۰۲۴ (گزارش تصویری)

عینک عجیب و ۲۱۰ میلیون تومانی علی صادقی در جوکر سوژه شد (عکس)

لوگوی عجیب روی لباس پیشکسوت جنجالی؛ هم استقلال هم پرسپولیس ! (عکس)

تصاویر مسابقه مقدماتی هادی چوپان در مستر المپیا ۲۰۲۴ و نتیجه آن (عکس)

تصویر جذاب سحر دولتشاهی در روز تولدش (عکس)

رونمایی شهرزاد کمال‌زاده از استایل جذاب و جدیدش (عکس)

شوک به استقلال: ستاره با هواداران خداحافظی کرد (تصویر)

حذف تصویر رئیسی از اتاق وزیر خبرساز شد (عکس)

عاشقانه حدیثه تهرانی برای همسرش (عکس)

استایل متفاوت لیلا بلوکات در پشت صحنه تئاتر (عکس)

تیپ و چهره تازه ندا قاسمی، «شیرین سریال نون خ» (عکس)

سلفی بدون آرایش نجمه جودکی، مجری سابق صداوسیما (عکس)

تیپ و چهره متفاوت المیرا دهقانی روی صحنه تئاتر (تصاویر)

تیپ و چهره پاییزی نازنین بیاتی در ۳۴ سالگی (عکس)

پرطرفدارترین

قیمت طلای ۱۸ عیار، سکه و طلا امروز چهارشنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۴ (+جدول)

خر شیطان هم کم ‌آورد اما خر کیهان و شریعتمداری نه!

وقتی همه مشغول مبارزه با سگ‌گردانی بودند، اسرائیل در خاک‌مان پهپاد می‌ساخت

بارگذاری احکام جدید فرهنگیان بازنشسته ۱۴۰۰ در سامانه صندوق بازنشستگی کشوری + لینک

جمهوری اسلامی: با افرادی که بنام ایدئولوگ نظام، عوامفریبی کردند برخورد شود / صداوسیما از افراد کم سواد و مشکوک پاکسازی شود