آنچه که در مورد "واکسن کرونا" به شما نمی گویند!

نواندیش: روز دوشنبه، محققانی از دانشگاه آكسفورد و شركت داروسازی آسترازنکا نتایج حاصل از آزمایش مرحله دوم  واکسن کرونا را اعلام كردند. این نتایج نشان می‌دهد که محصول نهایی آنها می‌تواند ایمنی مناسبی در افراد آن هم با حداقل عوارض جانبی ایجاد كند.  هفته گذشته نیز نتایجی مشابه البته در مقیاس کوچکتر، برای واکسن دیگری که تولید شده شرکت بیوتکنولوژی مدرنا، با همکاری مؤسسه ملی بهداشت آمریکا بود، حاصل شد.

به گزارش زهرا حسین زاده از سرویس سلامت نواندیش، هیلدا باستیان در مطلبی جالب در نشریه وایرد در مورد عوارض جانبی احتمالی واکسن کرونا و پنهان کردن این موضوع از افکار عمومی می نویسد:  از آنجا که هر دو گروه یاد شده و سایر شرکت‌ها در مراحل نهایی آزمایش‌های بالینی هستند، ضروری است که مردم درک واضحی از داروهای مختلف، میزان اثرگذاری و تبلیغات دروغینی که نسبت به واکسن های ساخته شده می شود، داشته باشند.  طی یک هفته گذشته نه رسانه‌های اصلی و نه مطبوعات پزشکی به عوارض جانبی احتمالی این دو واکسن توجه زیادی نکرده و خطر بروز عوارض جانبی آن را به نوعی نادیده گرفتند.

گزارش سی‌ان‌ان در ماه اردیبهشت، گروه محققان آکسفورد را مبلغان پر زرق و برق محصول‌شان معرف کرد، پس حالا بیایید با آنها شروع کنیم. واقعاً اظهارات آکسفورد در مورد ساخت واکسن تا چه حد جنبه تبلیغاتی دارد؟ اگرچه که اخبار منتشر شده در هفته‌ای که گذشت نشان می‌دهد واکسن امکان محافظت از مردم در برابر کووید-19 را دارد، اما همچنان سوالات بسیاری برای افکار عمومی باقی است. به عنوان مثال، پس از اولین آزمایش بالینی برای این واکسن در ماه آوریل، محققان مطالعه جدیدی را اضافه کردند که در آن افراد 24 ساعت بعد از تزریق واکسن می‌بایست هر شش ساعت از استامینوفن استفاده می‌کردند. این نکته در حالی است که هرگز این مورد در تبلیغات محققان مطرح نشده و من هیچ بحثی درباره این اقدام غیرمعمول در رسانه‌ها هم ندیدم. روزنامه‌ها فقط در شرح ماجرای ساخت واکسن می‌گویند كه ایمن سازی واكسن کرونا در میمون‌ها به اثبات رسیده و هیچ عوارض جانبی در این آزمایشات دیده نشده است. حال پرسش اینجاست که آیا استامینوفن برای پایین آوردن تب، سردرد، ضعف یا تمام علائمی مثل این بوده است؟

گروه محققان آکسفورد همچنین به شرکت کنندگان در مرحله آزمایشی پیشرفته سوم که هم اکنون در برزیل در حال انجام است، استامینوفن می‌دهند. در یک مطالعه مهم دیگر در مورد واکسن کرونا که شامل آزمایش بر روی 10 هزار نفر در انگلستان می‌شد در ابتدا گفته شد که اگر آلرژی یا هرگونه حساسیتی به استامینوفن داشته باشید، نمی‌توانید برای تست واکسن داوطلب شوید. در مورد آزمایش داروهای مشابه در آفریقای جنوبی نیز هیچ اشاره‌ای به دارو‌های مکمل مثل استامینافون نشده است.

روزنامه نگاران می‌توانستند و اساسا می‌بایست ماه‌ها پیش بر روی این موضوع تمرکز می‌کردند. معمولا همیشه اولین افرادی که واکسن روی آن‌ها آزمایش می‌شود با دقت انتخاب می‌شوند تا کمترین عوارض و واکنش منفی را از خود بروز دهند. اگر واکسن آکسفورد بر روی بدن داوطلبان نتایج سویی داشته باشد آثار این واکسن‌ها برای ما نیز مطلوب نخواهد بود. البته شاید تحمل یک یا دو روز درد برای ایمن شدن در برابر کووید-19 ارزش‌اش را داشته باشد، پس آیا باید برای چنین سناریو‌ای آماده شد؟!

 در بیانیه مطبوعاتی آکسفورد در زمینه ساخت واکسن کرونا که روز دوشنبه منتشر شد نتایج آزمایشات حکایت از عوارض جانبی جزئی در میان داوطلبان داشت. با این حال، نگاهی به مقاله اصلی نشان می‌دهد که این یک نوع از بازاریابی و تبلیغات است که از آن زمان تاکنون در گزارش‌های رسانه‌ای تکرار شده است. به عنوان مثال عبارات عوارض جانبی جزئی در رسانه‌هایی مثل نیویورک تایمز، وال استریت ژورنال و رویترز بارها تکرار شد. بله  واکنش‌های خفیف به واکسن به مراتب شایع تر از موارد جدی‌تر بودند، اما عوارض متوسط ​​یا شدید که خود زندگی عادی را مختل می‌کردند هم چندان کم نبودند. حدود یک سوم افرادی که بدون استامینافون واکسن کووید-19 را دریافت کردند، دچار لرز متوسط ​​تا شدید، خستگی، سردرد ، ضعف و تب شدند. نزدیک به 10 درصد این افراد تب حداقل 100.4 درجه و کمی بیش از یک چهارم درد عضلانی متوسط ​​تا شدید را تجربه کردند. این میزان از عوارض جانبی آن هم در بین جوانان چندان کم نیست. نویسندگان مقاله، این واکسن را قابل قبول و و عوارض آن را نیز قابل تحمل دانسته‌اند، اما ما هنوز نمی‌دانیم که این میزان رضایت آیا برای مردم عادی هم وجود خواهد داشت؟ این همان چیزی است که روزنامه‌نگاران فراموش کرده‌اند در مورد ساخت واکسن به شما بگویند.

کمپانی مدرنا نیز هفته گذشته مقاله‌ای پیرامون ساخت واکسن منتشر کرد. در همان زمان، این گروه یک کارآزمایی بالینی در فاز سوم با 30 هزار داوطلب را ثبت و یک جفت 100 میکروگرمی از واکسن کووید-19 را در داوطلبین آزمایش کرد. براساس اطلاعیه مطبوعاتی ماه مه این کمپانی بزرگ داروسازی، هیچ عارضه جانبی جدی برای افراد داوطلب با دوز اشاره شده به ثبت نرسیده است. با این حال مقاله هفته گذشته نتایج كامل و ملموسی را در اختیار ما قرار نمی‌دهد. براساس بررسی‌ها با تزریق دو دوز از واکسن، نشانه‌هایی از سردرد، لرز یا خستگی در افراد بروز می‌کرد. بر اساس نتایج به دست آمده از آزمایش واکسن بر روی داوطلبان حداقل 80 درصد، افراد با عوارضی رو به رو می‌شدند که در زندگی روزانه آن‌ها اختلالاتی ایجاد می‌کرد. یکی از داوطلبانی که نسبت به دوز خاصی از واکسن واکنش شدیدی نشان داد، با جزئیات درباره این موضوع اظهار نظر کرده و می‌گوید: اگر این حجم از عوارض وجود داشته باشند خیلی از افراد تمایلی به تزریق واکسن حداقل برای بار دوم و دوز بیشتر ندارند.