ایران پس از پایان "تحریم تسلیحاتی" چه خواهد کرد؟

نواندیش: رفع تحریم تسلیحاتی ایران در میان بحران مالی و اقتصادی در این کشور، به احتمال زیاد منجر به خریدهای گسترده در خارج از کشور نخواهد شد.دولت ترامپ سعی دارد اقدامات تحریمی علیه ایران را تمدید کند. ولی دونالد ترامپ آمریکا را از معامله هسته ای خارج کرده است و حالا نمی تواند چیزی بخواهد.

به گزارش آریا سعادتمند از سرویس بین الملل نواندیش، ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس در اسپوتنیک یادآوری می کند: مطابق قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد برجام (معامله هسته ای) مورخه 20 ژوئیه 2015 ، کلیه اقدامات تحریمی بین المللی اعمال شده توسط شورای امنیت سازمان ملل از سال 2006 لغو شد، و در عین حال، این سند ممنوعیت تحویل تجهیزات نظامی سنگین به ایران را برای مدت 5 سال و سلاح های موشکی و فناوری موشکی به مدت هشت سال حفظ کرد.

ایالات متحده ، که به قطعنامه 2231 رای موافق داد، حق دارد این موضوع را برای بحث در شورای امنیت در چارچوب یک قطعنامه جدید مطرح کند. اما در میان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل، روسیه و چین با پیشنهاد آمریکا مخالف هستند و می توانند به حق وتو متوسل شوند. این دو کشور پس از برداشته شدن تحریم تسلیحاتی، می توانند شرکای اصلی ایران در همکاری های نظامی و فنی شوند.

در مورد چین باید گفت این راستا در "برنامه جامع همکاری بین ایران و چین برای 25 سال " مسجل شده است ، که اکنون برای امضا آماده می شود.

رهبری نظامی- سیاسی ایران بر روسیه نیز امید بسته است. در تاریخ 20 ژوئیه، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران از مسکو دیدار کرد. وی "پیام ویژه" رئیس جمهور ایران حسن روحانی را به ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه تقدیم کرد. ظریف پس از بازگشت به تهران، به خبرنگاران گفت كه پیام رئیس جمهور حسن روحانی با "برخی از مسائل دو جانبه" و همچنین توافق هسته ای ایران در ارتباط است. تحلیلگران این مسئله را بعید نمی دانند كه از آنجایی كه تهران در حال حاضر با گسترش تحریم تسلیحاتی مبارزه می كند، در این پیام سؤالاتی در مورد احتمال همکاری نظامی- فنی بین فدراسیون روسیه و ایران وجود داشت.

کاظم جلالی سفیر ایران در مسکو در یک مصاحبه اظهار داشت که روسیه شریک اولویتدار برای ایران است. آقای جلالی دقیقا توضیح نداد که ایران به کدام سلاح روسی علاقه مند است، اما تأکید کرد که روسیه "فرصت های خوبی" در این زمینه دارد. سفیر گفت: "ما با روسیه در مورد آنچه برای تقویت توان دفاعی خود نیاز داریم، مشورت خواهیم کرد."

در حقیقت، چندی پیش، تهران لیست حجیم تسلیحات و تجهیزات نظامی را که ایران می خواهد آن را خریداری کند، به مسکو تحویل داد. با این وجود، آیا تهران توانایی پرداخت هزینه های خرید خود را دارد؟

همانطور که کاظم جلیلی سفیر ایران در روسیه در همان مصاحبه گفت: "چند ماه پیش، رئیس جمهور ما حسن روحانی گفت که در نتیجه خروج آمریکا از برجام ایران بیش از 200 میلیارد دلار از دست داد و هر روز مبلغ در حال افزایش است، زیرا ما همچنان ضرر متحمل می شویم و در نتیجه ممکن است چندین بار افزایش یابد."

مثلا فقط هزینه های اولیه برای یک اسکادران جنگنده های متشکل از 18-24 جنگنده مدرن می تواند به 2 میلیارد دلار برسد. هزینه های آماده سازی پرسنل و سرویس هواپیما ها به مراتب گرانتر از خرید آنها است.

مایکل آیزنشتاد، محقق انستیتوی واشنگتن برای سیاست خاورنزدیک، کارشناس مسائل نظامی- سیاسی خاور نزدیک، معتقد است که برای مدرن سازی نیروی هوایی به تنهایی، تهران حداقل به 100 میلیارد دلار نیاز دارد، همان مبلغ برای ارتش و همین برای نیروی دریایی لازم است. در عین حال، دکتر آیزنشتات تأکید می کند: "بعید است که روسیه و چین وام های لازم را برای تسهیل چنین خریدهایی در اختیار تهران قرار دهند."

آن وقت تهران پس از برداشته شدن محدودیت ها در 18 اکتبر، چه خواهد کرد؟

بیش از 40 سال است که شعار و اصل "خودکفایی" برای ایران بویژه در صنعت نظامی اساسی بوده است ، که از اوایل دهه 80 میلادی در تلاش برای کاهش وابستگی به تحویل دهندگان خارجی و توسعه پتانسیل های خود بود.

ایران طیف گسترده ای از تجهیزات نظامی، اعم از سلاح های کوچک گرفته تا موشک ها، هواپیماها، تانک ها، زیردریایی های کوچک و ناوچه ها را تولید می کند. به گفته تحلیلگران، از جمله آقای آیزنشتاد، اصلی ترین چیز برای ایران تامین مجتمع نظامی- صنعتی ایران از نظر جدیدترین فن آوری ها خواهد بود.

می توان فرض کرد در صورت کمبود ارز، ایران مقدار کمی اسلحه مدرن را برای تاک سازی بدون مجوز و تولید در تأسیسات ایرانی خریداری می کند و به دست آوردن فناوریهای نظامی و استفاده دوگانه به ویژه از لحاظ قانونی، نیمه قانونی و غیرقانونی، در درجه اول روباتیک پیشرفته و میکرو رایانه ادامه خواهد.

اگر برای چندین دهه و در شرایط سختگیرانه تحریم ها ، ایران در حال حاضر توانسته آنچه را که در زمینه تسلیحات در اختیار دارد ، ایجاد کند ، به احتمال زیاد با برداشته شدن تحریم تسلیحاتی در اکتبر سال 2020 ، ایران دارای اسلحه و تجهیزات نظامی جدید و بهتری خواهد بود. در عین حال ، بعید است که ایران خریدهای گسترده ای را در خارج از کشور انجام دهد ، اما ، به احتمال زیاد ، از طریق روش های زیر بر توسعه شتابزده صنعت دفاعی خود متمرکز خواهد شد:

کسب اجزای دارای کاربرد دوگانه و تکنولوژی پیشرفته؛

خرید محدود تجهیزات نظامی خارجی؛

کپی کردن مدلهای خارجی پیشرفته اسلحه و تجهیزات نظامی یا اجزای انفرادی آنها.

بنابراین، رفع تحریم تسلیحاتی از ایران در میان بحران مالی و اقتصادی در این کشور، به احتمال زیاد منجر به خریدهای گسترده در خارج از کشور نخواهد شد، اما با استفاده از فرصت های جدید امکان افزایش کمیت و بهبود کیفیت تولید تجهیزات نظامی ساخت خود را فراهم می آورد.