راز حمایت قاطعانه تر اتحادیه اروپا از "برجام": اروپایی ها از یکجانبه گرایی واشنگتن خسته شدند!

نواندیش: در چند ماه گذشته شاهد مخالفت شدید جامعه جهانی با تلاش ایالات متحده برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه تهران بوده‌ایم. در این بین مخالفت کشورهای بزرگ اروپایی از جمله فرانسه، آلمان و انگلیس مورد توجه بیشتری قرار گرفت. 

به گزارش آریا سعادتمند از سرویس بین الملل نواندیش، تارنمای خبری "China.org.cn" در مورد چرایی تشدید حمایت های دیپلماتیک اروپا از برجام نوشت: در تاریخ 14 و 21 آگوست، قدرتهای اروپایی شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی و مکانیسم ماشه برای بازگشت تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را رد کردند. چندی بعد در تاریخ 20 آگوست، وزیر امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس با صدور بیانیه مشترکی مخالفت خود را با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران اعلام داشتند. 

اتحادیه اروپا با مخالفت صریح خود با سیاست آمریکا در توافق هسته‌ای ایران، نارضایتی خودش از واشنگتن برای خروج از برجام را ابراز کرده است. این مخالفت که از بدو خروج ترامپ از برجام آغاز شده هر روز رنگ و بوی جدی تری به خود می گیرد.

اتحادیه اروپا قطعاً دلایل متعددی برای مخالفت با خروج آمریکا از برجام دارد. یکی اینکه، اتحادیه اروپا ناراضی است زیرا به منافع اقتصادی مورد انتظار خود از توافق هسته ای دست نیافته است. کشورهای اتحادیه اروپا ایران را به عنوان یک شریک اقتصادی بزرگ با بیش از 80 میلیون نفر جمعیت می‌بینند و این خود به معنای سود تجاری و فرصت‌های شغلی برای شهروندان اروپایی است. کاهش توان اقتصادی و رکود ایران در دهه گذشته این کشور را به یک بازار مهم تبدیل کرده است.

اما خروج دولت ترامپ از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها، چشم انداز اتحادیه اروپا برای همکاری اقتصادی با ایران را تهدید می‌کند. اگرچه اتحادیه اروپا ابزار حمایتی از مبادلات تجاری به نام اینستکس (INSTEX) را برای حل مشکل مبادلات مالی راه اندازی کرد، اما این سازوکار نتوانست موثر واقع شود.

دوم، اتحادیه اروپا خروج آمریکا از برجام را به نوعی تضعیف اعتبار خود می‌داند. اتحادیه اروپا مدتهاست که در مذاکرات طرفین برای برجام پیشرو بوده است. برای حدود دوازده سال از سال 2003 تا 2015، نمایندگان عالی اتحادیه اروپا در امور امنیتی و امور خارجه سخت تلاش کردند تا طرفین را پای میز مذاکره بنشانند.

اتحادیه اروپا معتقد است که دیپلماسی هنجاری آن شامل گفتگو و مذاکره روش درستی برای حل مشکلات، از جمله مشکلات منطقه غرب آسیا است. علاوه بر این، اروپا همواره از برجام به عنوان یک نمونه موفق برای دیپلماسی هنجاری خود نام می‌برد.

دولت ترامپ با خروج از برجام، تلاش‌های اتحادیه اروپا در مسئله هسته‌ای ایران را تضعیف کرد، دستاورد آن را خراب و به اعتبار اتحادیه اروپا به عنوان یک واسطه موثر در اختلافات بین المللی آسیب زد.

در واقع، اتحادیه اروپا قبلاً مخالفت خود را با آمریکا در مورد این مسئله نشان داده است. اختلاف در مورد مسئله هسته‌ای ایران از مدت‌ها قبل وجود داشته است. اتحادیه اروپا به طور مکرر و برای چندین سال مخالفت خود را با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ابراز داشته است. در ژانویه 2019، رهبران اتحادیه اروپا و وزرای خارجه فرانسه و آلمان کنفرانس برگزار شده در ورشو را با هدف راهبرد مقابله با ایران تحریم کردند.

خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و از سرگیری تحریم‌های یک جانبه مسیر دیپلماسی را نابود کرده است. ایران اعلام کرد که بخش قابل توجهی از تعهدات خود در برجام را اجرا نمی‌کند اما هنوز از کناره گیری از توافق خودداری کرده است. دلایل این امر عمدتا در حمایت اتحادیه اروپا و حمایت چین و روسیه خلاصه می‌شود. اگر ایران خروج خود از توافق را اعلام کند، مسیر دیپلماسی به کلی متوقف خواهد شد.

اتحادیه اروپا دلایلی برای مخالفت با یک جانبه گرایی آمریکا در این مورد دارد و این مخالفت در حفظ برجام مهم است.

نکته آخر و مهمتر اینکه، مخالفت اتحادیه اروپا با سیاست آمریکا در مورد برجام تنها بخشی از مبارزه آن علیه یکجانبه گرایی واشنگتن است. در حقیقت، اتحادیه اروپا نه تنها در موضوع هسته‌ای ایران بلکه در موضوعات مختلف از جمله خروج آمریکا از یونسکو، ترک توافق نامه تغییرات اقلیمی پاریس و ترک سازمان تجارت جهانی با آمریکا مخالف است. این موضوع نشان می‌دهد که حتی متحدان آمریکا که از ارزش‌هایی مشابه واشنگتن حمایت می‌کنند، از یک جانبه گرایی این کشور در عرصه بین‌الملی راضی نیستند.