کد خبر: ۱۱۵۰۶۸
تاریخ انتشار: ۱۲ مهر ۱۳۹۹ - ۱۱:۲۲

بررسی ویرایش دوم کتاب فهرستگان اصطلاحات حقوقي

به حكايت آمار‌هاي يونسكو، رشد صنعت نشر بين‌المللي سه برابر رشد جمعيت دنيا، اعلام شده است. توليد آثار و ادبيات حقوقي در كشور ما نيز،‌ شتابي هماهنگ با همين آمار دارد. پي‌آيند اين وضعيت، مشكلاتي است كه از آن به «انفجار اطلاعات» تعبير شده است.

به عبارت ديگر، انباشت توده‌وار اطلاعات، مشكلاتي در «بازيابي سريع و آسان» آن‌ها، پديد آورده است و عملاً بهره‌مندي از اين توليدات را كاهش داده است.

دانش «مهندسي ناوبري اطلاعات»، براي غلبه بر اين مشكلات، راهكار‌هايي را طراحي و ارائه كرده است، از جملة اين راه‌كارها مي‌توان به طراحي و تهيه «فهرستگان‌ها» اشاره كرد.

از نظر تخصصي، فهرستگان‌ها از انواع كتاب‌شناسي‌ها و كتب مرجع به شمار مي‌روند. هدف اين منابع عبارت است از: كمك به استفاده كنندگان، براي بازيابِي سريع و آسانِ اطلاعاتِ مورد نياز.

هر فهرستگان، تشكيل شده از چند فهرست است كه در نظم معين و واحدي باز تنظيم مي‌شوند. به عبارت ديگر، فهرستگان‌ها عبارتند از: «فهرست فهرست‌ها» اين منابع براي تحقق هدف بازيابي سريع و آسان اطلاعات، سازماندهي مي‌شوند.

در كشور‌هاي توسعه يافته، فهرستگان‌ها اهميت بالايي دارند، و از نظر حجمي نيز گسترده مي‌باشند. به عنوان مثال، فهرستگان كتابخانة كنگره آمريكا، از مرز يك هزار جلد هم گذشته است.

در كشور ما، براي آثار و ادبيات حقوقي، هيچ فهرستگاني تهيه نشده است! در نتيجه شاهد كاهش بهره‌وري و افت شاخص «مصرف علم» مي‌باشيم. اتلاف وقت محققان حقوقي (قضات، وكلا، و دانشيان حقوقي)، براي بازيابيِ اطلاعاتِ مورد نياز و همچنين تضييع سرمايه‌هاي انساني و مادي در پژوهش‌‌هاي حقوقي؛ به دليل تكراري بودن و ... از جمله ضايعاتي است كه بخش عمده آن‌ها به دليل «عدم تهيه فهرستگان از ادبيات حقوقي كشور» مي‌باشد. بنابراين بي‌وجه نخواهد بود كه خلأ فهرستگان را يكي از مهم‌ترين خاليگاه‌هاي اساسيِ ادبيات حقوقي معاصر بدانيم، خلأيي كه در گذشته نيز صاحب اين قلم بر آن تأكيد داشته است.

بررسی ویرایش دوم کتاب فهرستگان اصطلاحات حقوقي

پس از بنيان‌گذاري مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه، خلأ وجودي فهرستگان، نمودي عيني‌تر يافت. به گونه‌اي كه مستقيماً راه بر انجام برخي پژوهش‌ها دشوار و حتي مسدود شد. زيرا جامعه‌ي اصلي مورد تحقيق در اين دايرة‌المعارف عبارت بود از «تمام آثار فارسي تدوين شده در حقوق داخلي ايران». بر اين اساس، بازيابي سريع و آسان اين اطلاعات مستلزم وجود فهرستگان‌هاي تخصصي حقوقي بوده و این مرکز پژوهشی به ناچار مجبور به طراحي سلسله‌اي از فهرستگان‌هاي مورد نياز شد.

عناوين اين فهرستگان‌ها به شرح زير است :

  • فهرستگان اصطلاحات حقوقي (ترمينولوژي حقوق) در دو مجلد (كتاب حاضر)
  • فهرستگان آراي هيأت عمومي ديوان عالي كشور در يك مجلد
  • فهرستگان محتواي كتب و مقالات حقوقي در پانزده مجلد
  • فهرستگان نمايه مواد قانوني در دو مجلد
  • فهرستگان آراي قضايي در سه مجلد
  • فهرستگان نظرات اداره حقوقي در سه مجلد
  • فهرستگان نشست‌هاي قضايي در دو مجلد

تفاوت ویرایش دوم فهرستگان اصطلاحات حقوقی در مقایسه با ویرایش اول آن:

1- از نظر حجمی: این مجموعه در دو جلد و 1936 صفحه تنظیم شده است در حالی که ویرایش اول در یک جلد و جمعاً در 742 صفحه تنظیم شده بود. همچنین تعداد واژگان فهرست شده در ویرایش اول جمعاً 42325 واژه بود، اما در ویرایش بعدی و تدوین جلد دوم مجموعاً به 106288 واژه افزایش یافت .

2- از نظر منابع و مآخذ: در این مجموعه از 60 عنوان کتاب و جمعاً 128 جلد و81512  صفحه به عنوان منابع و مآخذ استفاده شده است؛ در حالی که ویرایش اول از 17 عنوان کتاب و جمعاً در 39 جلد و 26884 صفحه به عنوان مآخذ و منابع استفاده شده بود.

3- از نظر سیستم ارجاع: در ویرایش اول، علامت اختصاری منابع و مآخذ به صورت ترکیبی از حروف تعیین شده بود. این روش به دلیل افزایش منابع و مآخذ، کارایی نداشت و موجب تشابه حروف اختصاری می‌شد، لذا در ویرایش دوم علامت اختصاری منابع و مآخذ به صورت کدینگ عددی تعیین شد. لیست این منابع و توصیف کد عددیِ هر منبع، در پایان هر دو جلد آمده است  تا رمز گشایی از آن به سهولت انجام شود.

4- از نظر محتوایی: ویرایش دوم در مقایسه با ویرایش اول از نظر محتوایی تفاوتهای زیادی دارد . اهم این تفاوتها به شرح زیر است.

4-1- غنای محتوای قرآنی اصطلاحات حقوقی: بسیاری از اصطلاحات حقوقی ریشه در اصطلاحات قرآنی دارد نظیر فرض- دین- قرض- جنگ- آتش‌بس و ... به منظور غنی‌سازی اصطلاحات حقوقی مزبور با علوم تفسیری و محتوای قرآنی آن از مجموعة 33 جلدی فرهنگ قرآن استفاده شده است. این مجموعه زیر نظر آیت‌الله ‌هاشمی رفسنجانی تهیه شده است و البته در این فهرستگان فقط اصطلاحاتی که بار حقوقی دارد شناسایی و فهرست شده است.

4-2- غنای محتوای روایی اصطلاحات حقوقی: بسیاری از اصطلاحات یا مسایل حقوقی ریشه در روایات معصومین علیهم السلام دارد. به منظور غنی‌سازی اصطلاحات حقوقی مزبور با مبانی روایی آن، از 9 جلد (مجلات 22 تا 31 بخش معاملات) منابع فقه شیعه استفاده شده است. این مجموعه، ترجمة جامع احادیث الشیعه می‌باشد که زیر نظر حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره) تهیه شده است.

4-3- غنای محتوای فقهی و حقوقی اصطلاحات حقوقی: برای این منظور اطلاعات چندین متن فقهی به درون فهرستگان تزریق شده است. از جمله مهمترین این منابع معجم موضوعی عروة الوثقی است. این معجم ‌که توسط فاضل محترم جناب آقای احمد درایتی تهیه شده است شامل تعداد 215 موضوع اصلی و تعداد 3395 موضوع فرعی است که در مجموعه 3 جلدی متن عربی عروة الوثقی آمده است. تزریق اصطلاحات معجم و روایات مزبور ممکن است موجب شود که فهرستگان ما از وضعیت «فهرستگان اصطلاحات» حقوقی به «فهرستگان مسایل حقوقی و فقهی» تبدیل شود. این موضوع با توجه به هدف اصلی و فلسفه فهرستگان نگاری که بازیابی سریع موضوع مورد تحقیق است، ایراد چندانی پدید نمی‌آورد. به تعبیر دیگر، تغییر در یک قاعده شکلی در فهرستگان نگاری به دلیل فواید و آثار و تأمین فلسفه کار، امری پسندیده ‌و قابل قبول می باشد.

4-4- غنای محتوایی فهرستگان در حوزه حقوق مضاف و حقوق بیگانه: منظور از حقوق مضاف عبارتست از اصطلاحات حقوقی که در رشته های تخصصی غیر حقوق کاربرد دارد؛ نظیر واژه‌نامه حقوقی ساخت و ساز یا حقوق مؤلف و کپی رایت، همچنین تعداد 16 جلد که به صورت ترجمه‌ای نگاشته شده بود یا در حوزه‌های تخصصی نظیر حقوق دریایی، گمرکی، مالکیت معنوی، ثبت اسناد و ... می‌باشد در ویرایش دوم استفاده شده است و در تمامی این موارد غنا و جامعیت امر فهرستگان و تحقق فلسفه کار مدنظر بوده است.

این کتاب به همت مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه و زیر نظر محمد درویش زاده (قاضی پیشین دیوانعالی کشور و رئیس این مرکز پژوهشی) تدوین و توسط انتشارات داد و دانش منتشر شده است.

 

 

نظر شما
* کد کپچا:
captcha

عربستان «با این دختر» برای اولین بار در مسابقه دختر شایسته جهان شرکت می‌کند (عکس)

کاظم صدیقی از سخنرانان شب قدر دانشگاه امام صادق حذف شد + بهانه عجیب!

افشاگری مهم محمد توسلی، اولین شهردار تهران پس از انقلاب درباره ساخت مسجد در پارک قیطریه

تصاویر جنجالی مجری زن تلویزیون باکو در کنار سفیر ایران و در محل سفارتخانه / عکس

خدا کند این کار رئیسی، زاکانی و نمایندگان انقلابی برای خدا باشد! (عکس)

درخواست مشترک سردار سلیمانی و فرماندهان سپاه از روحانی که عکس آن عمل شد!

سیدحسین حسینی بمب انگیزه استقلال شد (عکس)

این خارجی پرسپولیس با همسرش به بازار تهران رفت (عکس)

آندرتیکر در راه ایران / گران‌ترین تبلیغات تاریخ با چهره جنجالی کشتی کچ!

کاظم صدیقی فردا در این مراسم سخنرانی می کند + تصویر

شمارش معکوس برای یازدهم فروردین؛ دردسر بزرگ استقلال به خاطر سند یک ورزشگاه!

آخرین وضعیت ثبت نام و انصراف از قرارداد بیمه تکمیلی درمان فرهنگیان بازنشسته و بازنشستگان کشوری

پژمان جمشیدی از نگار فرهمند، همسر بلاگرش با عکسی مشترک رونمایی کرد

رهبر انقلاب: غزه، تا این لحظه پیروز اصلی میدان است

۴ عکس از تیپ جالب و متفاوت هان هیو جو ، بازیگر نقش «دونگ یی»

عربستان «با این دختر» برای اولین بار در مسابقه دختر شایسته جهان شرکت می‌کند (عکس)

خدا کند این کار رئیسی، زاکانی و نمایندگان انقلابی برای خدا باشد! (عکس)

این خارجی پرسپولیس با همسرش به بازار تهران رفت (عکس)

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

ژست های عجیب الناز شاکردوست در سفر به بیستون (تصاویر)

عاشقانه بانو سوسانو با دخترش (تصاویر)

پوشش و استایل خوش آب و رنگ و نوروزی پریناز ایزدیار / تصاویر

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت الناز حبیبی و بهرام افشاری (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

اولین جلسه دادگاه تتلو برگزار شد (تصاویر)

واکنش انتقادی محسن چاوشی به سیل در جنوب بلوچستان (تصویر)

واکنش محسنی اژه‌ای به حکمی درباره «شروین حاجی پور» (ویدیو)