آیا امام از پیشگویی جبرئیل سخن گفته بود؟

جماران: انتشار ویدئویی از سخنان یک روحانی در تلویزیون که طی آن جملاتی را به امام خمینی(س) نسبت داده بود، باعث جنجال در فضای مجازی شد.

این روحانی در سخنان خود که در شبکه قرآن و معارف سیما ایراد شده، به نقل از امام راحل، انقلاب اسلامی را «نقشه از پیش دیده شده خداوند از زمان ولادت پیامبر(ص)» عنوان می کند و در ادامه باز هم به نقل از امام مدعی می شود که «معنای رخ دادن اتفاقاتی چون شکسته شدن ستون های طاق کسرا در ایران همزمان با ولادت پیامبر(ص) در مکه، برچیده شدن نظام سلطنت در 14 قرن بعد است»و نیز جبرئیل در 75 روز دوره حیات حضرت زهرا(س) پس از رحلت پیامبر(ص) آن حضرت را «با اخبار انقلاب ایران آرام می کرد».

اما واقعیت چیست و ارجاع این روحانی به کدام سخنان از امام است؟ در واقع مبنای این جملات، مطالبی است که امام در دو سخنرانی جداگانه خود بیان کرده اند:

امام در یکی از سخنرانی های خود به مناسبت ولادت پیامبر(ص) پس از مرور وقایعی که همزمان با ولادت آن حضرت رخ داد، می گویند:

«‌در قرن چهاردهم این کار می شود، یا چهارده قرن بعد این کار می شود؟ به نظر شاید بیاید‎ ‎‌این، محتمل هست که این بنای ظلم شاهنشاهی بعد از چهارده قرن از بین می رود و‎ ‎‌بحمدالله رفت از بین. بتها همه به رو افتادند، این بتها هم خواهند از بین رفت، حالا چه‌‎ ‎‌بتهایی که تراشیده بودند از سنگ یا بتهایی که خود ملتها یا بعض از ملتها می تراشند با‎ ‎‌آدم.

اینها هم رفتنی هست، منتها ما حوصله مان کم است. تمام دنیا از اول تا آخرش پیش‌‎ ‎‌حق تعالی یک جور پیداست، این ور و آن ور ندارد که یک راه دوری باشد. پیش ما این‌‎ ‎‌طور است که خیلی راه دور است که هزار سال طول می کشد، دوهزار سال طول می کشد.‌‎ ‎‌نخیر اینها قریب است، نزدیک است و می شود، و بتها شکسته خواهد شد ان شاءالله . و‎ ‎‌آتش افروزیها و بت پرستیها و آتش پرستیها هم ان شاءالله از بین خواهد رفت».‌ (صحیفه امام، جلد19، صص435 و 436)

ایشان همچنین در سخنان دیگری به مناسبت ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) می گویند:

«من راجع به حضرت صدیقه - سلام الله علیها - خودم را قاصر می‌دانم که ذکری بکنم، فقط اکتفا می‌کنم به یک روایت که در کافی شریفه است و با سند معتبر نقل شده است و آن روایت این است که حضرت صادق - سلام الله علیه - می‌فرماید: فاطمه - سلام الله علیها بعد از پدرش 75 روز زنده بودند در این دنیا، بودند و حزن و شدت برایشان غلبه داشت و جبرئیل امین می‌آمد خدمت ایشان و به ایشان تعزیت عرض می‌کرد و مسائلی از آینده نقل می‌کرد.

ظاهر روایت این است که در این 75 روز مراوده‌ای بوده است؛ یعنی، رفت و آمد جبرئیل زیاد بوده است و گمان ندارم که غیر از طبقه اول از انبیای عظام‌درباره کسی این‌طور وارد شده باشد که در ظرف 75 روز جبرئیل امین رفت و آمد داشته است و مسائل را در آتیه‌ای که واقع می‌شده است، مسائل را ذکر کرده است و آنچه که به ذریه او می‌رسیده است در آتیه، ذکر کرده است و حضرت امیر هم آنها را نوشته است، کاتب وحی بوده است حضرت امیر، همان طوری که کاتب وحی رسول خدا بوده است - والبته آن وحی به معنای آوردن احکام، تمام شد به رفتن رسول اکرم - کاتب وحی حضرت صدیقه در این 75 روز بوده است.

مسئله آمدن جبرئیل برای کسی یک مسئله ساده نیست. خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی می‌آید و امکان دارد بیاید، این یک تناسب لازم است بین روح آن کسی که جبرئیل می‌خواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است، چه ما قائل بشویم به اینکه قضیه تنزیل، تنزل جبرئیل، به واسطه روح اعظم خود این ولی است یا پیغمبر است.

او تنزیل می‌دهد او را و وارد می‌کند تا مرتبه پایین یا بگوییم که خیر، حق تعالی او را مأمور می‌کند که برو و این مسائل را بگو. چه آن قسم بگوییم که بعض اهل نظر می‌گویند و چه این قسم بگوییم که بعض اهل ظاهر می‌گویند، تا تناسب ما بین روح این کسی که جبرئیل می‌آید پیش او و بین جبرئیل که روح اعظم است نباشد، امکان ندارد این معنا و این تناسب بین جبرئیل که روح اعظم است و انبیای درجه اول بوده است مثل رسول خدا و موسی و عیسی و ابراهیم و امثال اینها، بین همه کس نبوده است، بعد از این هم بین کسی دیگر نشده است.

حتی درباره ائمه هم من ندیده‌ام که وارد شده باشد این‌طور که جبرئیل بر آنها نازل شده باشد، فقط این است که برای حضرت زهرا - سلام الله علیها - ست که آنکه من دیده‌ام که جبرئیل به‌طور مکرر در این 75 روز وارد می‌شده و مسائل آتیه‌ای که بر ذریه او می‌گذشته است، آن مسائل را می‌گفته است و حضرت امیر هم ثبت می‌کرده است.

و شاید یکی از مسائلی که گفته است، راجع به مسائلی است که در عهد ذریه بلند پایه او حضرت صاحب - سلام الله علیه - است، برای او ذکر کرده است که مسائل ایران جزو آن مسائل باشد، ما نمی‌دانیم، ممکن است. در هر صورت من این شرافت و فضیلت را از همه فضایلی که برای حضرت زهرا ذکر کرده‌اند -

با اینکه آنها هم فضایل بزرگی است - این فضیلت را من بالاتر از همه می‌دانم که برای غیر انبیا - علیهم السلام - آن هم نه همه انبیا، برای طبقه بالای انبیا - علیهم السلام - و بعض از اولیایی که در رتبه آنها هست، برای کس دیگر حاصل نشده. و با این تعبیری که مراوده داشته است جبرئیل در این هفتاد و چند روز، برای هیچ کس تاکنون واقع نشده و این از فضایلی است که از مختصات حضرت صدیقه - سلام الله علیها - است». (صحیفه امام، ج20، صص4-6)

بر اساس این جملات، آنچه امام خمینی در سخنان خود عنوان می کنند یک «احتمال» و «ظرافت ادبی» و نه یک امر «مسلّم تاریخی» آنگونه که گوینده بیان می کند، بوده است.

به نظر می رسد که با توجه به جایگاه والای امام خمینی در رهبری انقلاب اسلامی، تأسیس جمهوری اسلامی و اثر کلام و رفتار ایشان در پی ریزی این نظام؛ نسبت دادن هر سخن و دیدگاهی به ایشان باید با دقت و حساسیت دنبال شود و بیش از آنکه برای جلب مخاطب گفته شود، «مستند» باشد.