بررسی نوسان ۵ شاخص کلان؛ آیا اقتصاد کشور در حال غلبه بر تبعات شیوع کروناست؟

نواندیش: هشت ماه پس از شیوع گسترده ویروس کرونا در ایران تا چه حد می‌توان نسبت به غلبه اقتصاد این کشور بر تبعات همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ امیدوار بود؟

به گزارش آرش بختیاری از سرویس اقتصادی نواندیش، اقتصاد کشور همزمان با ادامه تشدید فشار تحریم‌های پولی و تجاری آمریکا از اسفند ماه گذشته با بروز تبعات شیوع ویروس کرونا نیز مواجه شده است. شیوع کرونا از یک سو بر کاهش قیمت جهانی نفت دامن زده و موجب نزول ۳۷ درصدی آن شده و از سوی دیگر موجب کندتر شدن روند تجارت بین‌الملل شده است.

رخدادهایی که ضمن افزایش فشار بر تامین درآمدهای ارزی، شتاب افت ارزش پولی ملی کشور را افزوده و روند صعود نرخ تورم را تسریع کرده است.

با این حال، گزارش‌های رسمی که به تازگی منتشر شده، نشان می‌دهد که با وجود جهش ۹۳.۵ درصدی نرخ ارز در دوره شیوع کرونا و افزایش نرخ تورم نقطه‌ای به بالاترین سطح در یک‌سال گذشته، افت روند تجارت خارجی ایران کاهش یافته و فشار شیوع کرونا بر بازار کار ایران افت کرده است.

چنان که صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارش خود، پیش‌بینی کرده که رکود اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۰ کمتر از برآوردهای قبلی این نهاد باشد و رشد آن نیز در سال آینده میلادی افزایش یابد.

کاهش افت واردات و صادرات

ارزش تجارت خارجی ایران در نیمه نخست سال ۱۳۹۹ حدود ۳۰ میلیارد دلار بوده که نشان از کاهش ۱۲ میلیارد دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته دارد.

بر پایه گزارش گمرک ایران، صادرات غیرنفتی ایران در ۶ ماهه سال جاری خورشیدی ۳۵.۲ درصد افت کرده است.

بر پایه این گزارش، ارزش واردات ایران نیز طی همین مدت نزدیک به ۲۱ درصد کاهش یافته است.

گمرک ایران پیشتر با انتشار گزارش تجارت خارجی کشور در سه ماهه نخست سال ۱۳۹۹ خورشیدی اعلام کرده بود که ارزش صادرات ایران(بر مبنای دلار) ۴۴ درصد و واردات آن ۲۶.۷ درصد کاهش یافته است.

بدین ترتیب به نظر می‌رسد، تبعات منفی شیوع ویروس کرونا بر کاهش تجارت خارجی ایران در فصل تابستان گذشته کاهش یافته است.

صعود نرخ تورم

در حالی که مطابق آمار رسمی مرکز آمار ایران، روند نزولی نرخ تورم نقطه‌ای تا فروردین ۱۳۹۹ ادامه داشته، این نرخ طی ۵ ماه گذشته صعود مستمری را داشته و تا ۳۴.۴ درصد در شهریور گذشته افزایش یافته که بالاترین حد در یک سال گذشته است.

بدین ترتیب خانوارهای ایرانی به طور میانگین ۳۴.۴ درصد بیشتر از شهریور ١٣٩۸ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.

صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده که متوسط نرخ تورم ۱۲ ماهه ایران در پایان سال ۲۰۲۰ میلادی به ۳۵.۵ درصد خواهد رسید.

کاهش رکود اقتصادی

مطابق تازه‌ترین پیش‌بینی صندوق بین‌الملی پول، رکود اقتصادی ایران در سال جاری میلادی ۱ واحد درصد نسبت به برآورد قبلی این نهاد مالی، کاهش می‌یابد و از منفی ۶ درصد پیشین به منفی ۵ درصد می‌رسد و رشد آن در سال آینده میلادی از ۳.۱ به ۳.۲ درصد افزایش خواهد یافت.

مرکز آمار ایران پیشتر با انتشار گزارشی از کاهش ۳.۵ درصدی رشد اقتصادی کشور طی بهار ۱۳۹۹ خبر داده و اعلام کرده بود که تولید ناخالص داخلی ایران بدون احتساب بخش نفت در سه ماه نخست سال جاری خورشیدی ۱.۷ درصد کاهش یافته است.

بدین ترتیب در فاصله بهار سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ تولید ناخالص داخلی ایران با احتساب بخش نفت ۱۸ هزار میلیارد تومان، معادل ۹.۸ درصد کاهش یافته است.

افت ارزش پول ملی

در حالی که متوسط قیمت هر دلار آمریکا طی معاملات اسفند ماه گذشته بازار آزاد تهران حدود ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان بوده، این نرخ در جریان مبادلات مهر ماه جاری به بیش از ۳۰ هزار تومان رسیده و رشدی ۹۳.۵ درصدی را تجربه کرده است.

در مقابل نرخ برابری هر ۱۰ هزار ریال ایران در مقابل دلار آمریکا از ۰.۰۶۴۵ در اسفند ماه گذشته به ۰.۰۳۳۶ در مهر ماه جاری تنزل کرده است.

کاهش همزمان بیکاران و شاغلان

بر پایه تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بيكاري افراد ١٥ ساله و بيشتر در تابستان گذشته ۹.۵ درصد بوده‌ که این نرخ در مقایسه با تابستان سال گذشته نزدیک به ۱ واحد درصد پایین آمده است. همچنین نرخ بیکاری در مقایسه با بهار و زمستان گذشته نیز روند نزولی خود را حفظ کرده است.

این گزارش همچنین حاکیست که جمعيت شاغلان ١٥ ساله و بيشتر در تابستان گذشته ٢٣ ميليون و ٥٤٢ هزار نفر بوده كه نسبت به فصل مشابه سال قبل تقریباً یک ميليون و دویست و ده هزار نفر كاهش یافته است.

با این حال، کاهش جمعیت شاغل و بیکار کشور(جمعیت فعال) در مقايسه با فصل بهار سال جاری از شدت كمتري برخوردار بوده که می‌تواند ناشی از کاهش تبعات شیوع ویروس کرونا بر بازار کار ایران باشد.