اما و اگر‌های انتخاباتی علی لاریجانی

همدلی: علی لاریجانی، اگرچه این روز‌ها بازنشستگی سیاسی خود از پارلمان را می‌گذراند و خودش هم رغبت حضور در انتخابات اسفند ۹۸ را نیز نداشت، اما با اخباری که از سوی رئیس دفتر ریاست جمهوری منتشر شده، معلوم شد هنوز هم یکی از گزینه‌های اسم و رسم‌دار برای خیلی مأموریت‌های مهم است.

او که به لابی‌های خاص مشهور است، خیلی وقت پیش متوجه شد که باید میخ خود را کجا بکوبد تا بلند شدن از صندلی ریاست مجلس مساوی با انفعالش در عرصه سیاسی نباشد. از همان زمان که رئیس جمهور چین به ایران آمده بود و بنای ارتباط با چین گذاشته شد، ماموریت حاکمیتی ارتباط با چین به او سپرده شد. در همین راستا علی لاریجانی به پکن سفر کرد و به همراه روسای کمیسیون برنامه و بودجه و رئیس کمیسیون انرژی و چند نفر از وزرا از جمله وزیر اقتصاد، برنامه استراتژیک بلندمدتِ ایران و چین را دنبال کرد.

این در شرایطی بود که چین تنها کشوری بود که رسماً از ایران نفت خریداری می‌کرد. نفت ایران در اثنای تحریم‌ها فروش چندانی نداشت؛ کاهش درآمد ارزی، منجر به کسری بودجه زیاد و البته کاهش ذخایر دلاری کشور شده بود و مواد اولیه برای خیلی از کارخانجات که منابع دلاری نداشتند، نمی‌رسید. قرارداد با چین در چنین شرایط منعقد شد و لاریجانی نقش مهمی در «قرارداد ۲۵ ساله با چین» ایفا کرد. حالا معلوم شده این همکاری فقط به دوره ریاست قوه مقننه مربوط نمی‌شود و قرار است ادامه‌دار باشد. هیأت دولت روز دوشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۹ پیش‌نویس نهایی برنامه ۲۵ساله همکاری‌های جامع ایران و چین را بررسی و تایید کرد و در این نشست به وزارت خارجه ماموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با چین، بر اساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند.

لاریجانی برای آینده سیاسی خود چه در سر دارد؟

از زمان روی کار آمدن مجلس اصول‌گرای جدید، چندان اخباری از علی لاریجانی به گوش نمی‌رسید، اما چندی پیش با اعلام خبری از سوی یکی از چهره‌های دولتی، لاریجانی به صدر خبر‌ها آمد. چندی پیش محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور گفته بود:«علی لاریجانی در موضوع سند ۲۵ ساله بین ایران و چین با دولت همکاری می‌کند. آقای لاریجانی از زمانی که رئیس مجلس بود و سفری هم که به چین داشت، موضوع سند ۲۵ ساله را دنبال می‌کرد. بعد از ‌این‌که لاریجانی از مجلس بیرون آمد، از او درخواست کردیم کار خود را در خصوص پیگیری این سند ادامه دهد، او هم پذیرفت و این روز‌ها برای پیشبرد برنامه‌های مربوط به اجرای این توافق همکاری ایران و چین وقت می‌گذارد.»

برخی تحلیل‌گران سیاسی اعتقاد داشتند، این همکاری یک برنامه‌ریزی برای آینده حضور لاریجانی در عرصه سیاسی نیز هست. گمانه‌زنی‌ها مبنی بر احتمال حضور علی لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری آتی بود، اما از آنجا که لاریجانی حتی در انتخابات مجلس ۹۸ که همه اصول‌گرایان احتمال پیروزی زیادی داشتند، نیز شرکت نکرده است، شاید چنین گمانه‌ای اشتباه باشد. به ویژه که به نظر می‌رسد علی لاریجانی تمایلی ندارد، همچون محمدباقر قالیباف و محسن رضایی، بازنده از میدان انتخابات خارج شود.

همکاری سابقه‌دار لاریجانی و دولت

همکاری لاریجانی با دولت البته در زمان ریاست لاریجانی در مجلس شورای اسلامی نیز سابقه داشت. محمود صادقی، نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی و فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره ارتباط دولت و علی لاریجانی در دوره گذشته پارلمان به خبرنگار سیاسی همدلی می‌گوید:«آقای لاریجانی پیش از این در مراودات ایران و چین نقش داشته است و سال گذشته نیز در دوران ریاستش در مجلس شورای اسلامی به چین سفری داشته‌اند. همکاری آقای لاریجانی با دولت روحانی به مجلس نهم بازمی‌گردد. هر چند قبل از آن شخصاً در شورای امنیت ملی با آقای روحانی ارتباط داشتند، اما در مجلس نهم نیز تعاملات خوبی با دولت داشت و نقش مهمی هم در تصویب برجام ایفا کرد.»

وی با اشاره به ‌این‌که دولت روحانی نیز در دوران مجلس دهم بیش از آقای عارف و فراکسیون امید با آقای لاریجانی تعامل داشت، تصریح می‌کند: «دولت آقای روحانی بیشتر با فراکسیون مستقلین که به نوعی تحت رهبری آقای لاریجانی بود تعامل داشت و من از نزدیک شاهد این موضوع بودم. به نظر می‌رسد حتی همین تمایل دولت به آقای لاریجانی در ریاست‌شان هم موثر بود.» این فعال سیاسی اصلاح‌طلب می‌افزاید:«همکاری جدید آقای لاریجانی با دولت در قرارداد با چین نیز در ادامه همان تعاملات پیشین است.»

صادقی در پاسخ به این پرسش که آیا همکاری نزدیک دولت و آقای لاریجانی می‌تواند شانسی برای رئیس سابق مجلس در انتخابات ۱۴۰۰ ایجاد کند، می‌گوید:«با توجه به این که افکار عمومی جایگاه قابل توجهی برای آقای لاریجانی قائل نیست. بعید می‌دانم این همکاری نزدیک در خصوص مراودات با چین، برنامه انتخاباتی باشد.» او ادامه می‌دهد:«محبوبیت و مقبولیت مردمی در انتخابات ریاست جمهوری اهمیت ویژه‌ای دارد. به خصوص که مردم از انتخابات بسیار ناامید شده‌اند و نسبت به وضع موجود احساس مطلوبی ندارند؛ بنابراین به نظر می‌آید، سرمایه‌گذاری لاریجانی برای انتخابات ۱۴۰۰ منتفی باشد. لاریجانی هم فکر نمی‌کنم برنامه‌ای برای شرکت در انتخابات داشته باشد، چنان که در اسفند ۹۸ نیز شرکت نکرد.»

وی با اشاره به این که لاریجانی پایگاه مردمی ضعیفی دارد، تصریح می‌کند:«اگرچه آقای لاریجانی فرد موثری در مجموعه نظام تلقی می‌شود، اما بعید می‌دانم که این همکاری در جهت انتخابات ۱۴۰۰ موثر باشد و یا تاثیری بر به صحنه آوردن داشته باشد.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه می‌دهد:«آقای لاریجانی هم خیلی در کوتاه‌مدت و با توجه به شرایط موجود شانسی در عرصه انتخابات ندارد. این به معنای نفی شایستگی‌های ایشان نیست. او شخصیتی است که سابقه طولانی در عرصه اجرایی سطح بالای کشور چه وزارت، چه ریاست صدا و سیما و چه شورای امنیت و مجلس شورای اسلامی دارد و انبوهی از تجربه در کارنامه سیاسی خود اندوخته است.»

صادقی خاطرنشان کرد:«اما عرصه انتخابات متفاوت است و معادلاتش نیز بسیار پیچیده و چند وجهی است. صرف داشتن سابقه کافی نیست. به هر حال برخورداری از فضای حمایت مردمی شرط اول حضور در انتخابات است. در اسفند ۹۸ نیز شرایطی در کشور حاکم بود که باعث می‌شد، آقای لاریجانی در انتخابات شرکت نکند. همین شرایط امروز هم وجود دارد و تغییری در آن به وجود نیامده است.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ارتباط با احتمال همکاری و حمایت اصلاح‌طلبان از آقای لاریجانی در انتخابات ۱۴۰۰ می‌گوید: «این روز‌ها بخش قابل توجهی از اصلاح‌طلبان در حال گفت‌وگو هستند که در انتخابات ۱۴۰۰ چگونه مشارکت کنند؛ به این معنا که مشارکت بدون شرط داشته باشند یا نه. در حال حاضر بخش قابل توجهی از بدنه اصلاح‌طلبان نسبت به کاندیدای غیراصلاح‌طلب رویگردان شده‌اند و با توجه به تجربه آقای روحانی ترجیح می‌دهند، اگر گزینه اصلاح‌طلبی باقی نمانده باشد، در انتخابات مشارکت نکنند؛ بنابراین احتمال ‌این‌که در شرایطی اصلاح‌طلبان بخواهند به گزینه‌ای غیراصلاح‌طلب روی بیاورند کم است.غالب بدنه اصلاح‌طلبی به این تجربه دست پیدا کرده که تنها عملکرد کسانی را باید تضمین کنند که بتوانند در قبال عملکرد او پاسخی به مردم بدهند و اساساً تکلیفی در برابر مردم دارند. عقل سلیم می‌گوید، جناح سیاسی که خودش نتواند کاندیدا داشته باشد، از کاندیدای دیگر جریان هم حمایت نکند.»