انتقادهای تند «شهرام ناظری» از «کوته‌نظران»

شهرام ناظری در مراسم گرامی‌داشت هنر نقالی و روز فردوسی از بی‌توجهی و حتی سنگ‌اندازی دستگاه‌های فرهنگی دوره‌های پیشین بر سر راه خواندن و فهم «شاهنامه» سخن گفت. او همچنین با اشاره به آنچه کوته‌نظران با «شاهنامه» کردند از این موضوع انتقاد کرد.

به گزارش ایسنا، آیین گرامی‌داشت هنر نقالی و بزرگداشت روز ملی فردوسی عصر جمعه 26 اردیبهشت‌ماه در تالار اصلی تئاتر شهر با حضور تعدادی از مرشدان مطرح ایرانی و جمعی از مسؤولان برپا شد.

در بخشی از این مراسم شهرام ناظری ضمن تقدیر از نقالانی که در شرایط سخت گذشته پرچم نقالی را برافراشته نگه داشتند اظهار کرد: بسیار دشوار است که بر خلاف جهت آب شنا کنیم. شرایط گذشته باعث شد که بسیاری از نقالان خوب خود را بدون اینکه از وجود آن‌ها بهره ببریم از دست دهیم، چون دستگاه‌های فرهنگی مملکت به گونه‌ای بودند که نه تنها از این هنر حمایت نکردند بلکه سنگ‌اندازی هم کردند.

این هنرمند پیشکسوت افزود: مصاحبه‌های من با مطبوعات در 30 سال گذشته نشان می‌دهد که به کار در حوزه‌ شاهنامه علاقه‌مند بودم ولی مجوز کار را نمی‌دادند. ابن موضوع باعث شد تا دو سال گذشته من در کشورهایی مانند آمریکا، ژاپن و... کنسرتی‌هایی با مضمون شاهنامه برگزار کنم ولی در ایران نتوانم. البته اکنون شرایط در حال تغییر است و قدم‌هایی برداشته می‌شود. امیدوارم که این قدم‌ها محکم‌تر برداشته شوند.

او بیان کرد: می‌بینیم که جمعیت حاضر در مراسم بزرگ‌داشت نقالی کم هستند. من انتظار دارم که اتفاقات بزرگتری برای این هنر بیفتد. مردم ما برای فوتبال چه می‌کنند؟ ولی از این مراسم که به شاهنامه‌ای مربوط ‌ است که شرف و پیشینه و تاریخ ما به آن بسته است استقبال نمی‌کنند. این موضوع به این دلیل نیست که مردم علاقه ندارند؛ علاقه را از مردم گرفته‌اند.

ناظری با تاکید بر اینکه شرایط با قبل تغییر کرده‌ است گفت: اکنون که حمایت‌ انجام می‌شود باید سازمان‌هایی مانند سازمان میراث فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، و وزارت علوم، تخقیقات و فناوری به صورت جدی تلاش خود را برای حفظ این هنر بکنند. البته نباید این کارها، آبکی و باری به هر جهت و مثل کارهای دیگر باشد چون شاهنامه حیثیت قوم و کیش ایرانی است.

او همچنین گفت: به تازگی نسیمی می‌وزد که بوی فرهنگ از آن به مشام می‌رسد. امید دارم که درباره شاهنامه با پی‌گیری جدی و برنامه‌ریزی اقدامات لازم انجام گیرد. متاسفانه تا کنون نه تنها برنامه‌ریزی نبوده ‌بلکه برنامه‌های مخل هم اجرا شده ‌است. عده‌ای کوته‌نظر به خاطر اسم «شاهنامه» تا کنون فکر می‌کردند که لابد «شاهنامه» در وصف شاه است در حالی‌که این کتاب فرهنگ بزرگ بشری است که نصیب ما شده‌ است و ما به خاطر شرایط تاریخی، اجتماعی و... بد خود نتوانستیم از آن استفاده کنیم.

این خواننده پیشکسوت بیان کرد: ایستادگی نقالان و فردوسی‌شناسان که با تلاش خود یک شمع کم‌سو را نگه داشتند قابل ستایش است. اگر از شاهنامه و این رشته‌های فرهنگی نتوانیم استفاده کنیم سرنوشت‌مان نیز مانند آنچه الآن هستیم یعنی جامعه‌ای بی‌فرهنگ که ول شده است و معلوم نیست به کجا می‌رود، خواهد بود. امیدوارم در این بخش برنامه‌ریزی اصولی و ریشه‌یی انجام شود.

او در ادامه بیان کرد: همیشه دغدغه اجرای شاهنامه را داشتم ولی شرایط مناسب نبود. من آنقدر در خارج از کشور کنسرت دادم که کسانی که مانع کارم می‌شدند از رو رفتند و دیدند که قرار نیست اجرای شاهنامه به ضرر یا نفع کسی تمام شود. من در تمام برنامه‌هایی که برای «شاهنامه» فردوسی برگزار می‌شود، به خاطر عشق شخصی خود حضور پیدا می‌کنم. امیدوارم کار موسیقی «شاهنامه» برای هنرمندان آن آرام آرام جا بیفتد.

ناظری افزود: من زمانی که کارم را شروع کردم نمی‌دانستم که اجرای «شاهنامه» چگونه است، این در حالی است که هیچ خواننده مطرحی هم در موسیقی کشورمان طی 100 سال گذشته «شاهنامه» نخوانده است. شش سال پیش اولین خواننده‌ای بودم که زنگ «شاهنامه‌» خواندن را به صدا درآوردم ولی به حمایت نیاز داشتم، به گروه‌های همراهی مانند نقالان، محققان و... ، ولی هیچ کدام از این‌ها فراهم نبود و با دست خالی و بدون حمایت، چند اثر «شاهنامه» مانند «ضحاک و کاوه آهنگر» را اجرا کردم.

در بخش دیگری از این مراسم، میثم موحدفرد – رییس هیات مدیره بنیاد فردوسی و دبیر آیین گرامی‌داشت هنر نقالی - اظهار کرد: افتخار داشتیم که در سال 2001 میلادی هنر نقالی را با نام دقیق قصه‌خوانی نمایش ایرانی در یونسکو به ثبت رساندیم. بعد از ثبت این هنر، سازمان میراث فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و... هر کدام به گونه‌های جداگانه کارهایی انجام دادند ولی اجماعی صورت نگرفته است. به دلایل گوناگون اجرای این‌چنین برنامه‌ای سه سال به تعویق افتاد و اکنون نیز ما یعنی بنیاد فردوسی، خانه تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی این رخداد را آغازی برای کار خود می‌دانیم و در واقع این به آن معنا نیست که حالا چون هنر ثبت شد، باید برود و خاک بخورد.

او افزود: کار ما برای برداشتن خیز بلندتری آغاز شده است تا این هنر را به جهان بازنمایی و برای خود بازشناسی کنیم. ما خواهان آنیم که خانه‌ نقالی در پنج نقطه‌ ایران برای حوزه‌ تمدنی ایران بزرگ راه‌اندازی شود تا این هنر را ببش از گذشته به جهان نشان دهیم.

در بخشی از مراسم نیز مرشدان مهدی چایانی، آسیدمصطفی سعیدی و محمد احدی هر کدام به صورت جداگانه به اجرای بخشی از «شاهنامه» پرداختند و کودکی که لباس نقالی پوشیده بود به روی سن رفت و بخشی از داستان «رستم و اسفندیار» را اجرا کرد.

در ادامه حسین طاهری - مدیرکل هنرهای نمایشی - اظهار کرد: در سفری که به تاجیکستان داشتم متوجه شدم دختر 14 ساله‌ تاجیکی حافظ کل «شاهنامه» است. غصه می‌خورم که بعضی دانشجویان ما حتی نمی‌توانند «شاهنامه» را به درستی از رو بخوانند. متاسفانه در دنیا بیش از ایران به چشمه‌های گوهر میراث ما توجه می‌کنند.

محمدحسن طالبیان - معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری- هم اظهار کرد: امروز به دلیل استقبال نکردن جوانان از نقالی، این هنر ناشناخته مانده و ناگزیر است به گونه‌ای تحول یابد که در متن جامعه حضور برجسته‌تری یابد. هنر نقالی ایران در فهرست میراث ناملموس جهانی به عنوان هنری که نیازمند پاسداری سریع است به ثیت رسیده و ‌خوشبختانه ابزار لازم برای احیای آن وجود دارد. به عنوان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی نوید می‌دهم که در راه شناسایی و ثبت و حراست از این هنر با مشارکت مردم تمام توان خود را خواهیم گذاشت.

در بخش پایانی این مراسم سند ثبت قصه‌خوانی نمایش ایرانی در یونسکو از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به میثم موحدفرد به نمایندگی از بنیاد فردوسی، حسین طاهری به نمایندگی از مرکز هنرهای نمایشی و ایرج راد به نمایندگی از خانه‌ تئاتر ایران اعطا شد.

در ادامه نیز مراسم تجلیل از مرشدان پیشکسوتی مانند آسید مصطفی سعیدی، محمد احدی، مهدی چایانی، ابوالحسن میرزا علی و تقدیر از 40 نفر از دانش‌آموختگان هنر نقالی که هنرجویان کانون آیینی سنتی بودند، برگزار شد.

محسن میرزا علی - پسر ابوالحسن میرزا علی - در این برنامه از ابتلای پدرش به سرطان حنجره و بی‌توجهی مسؤولان نسبت به این موضوع سخن گفت.

فرهاد نظری - مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - هم از حاضران در این مراسم بود.

گزارش خطا