تا 1408 با سيدحسن خمينى؟

گمانه‌زني احزاب درباره كانديداهاي انتخابات رياست‌جمهوري 1400 بالا گرفته و حالا هر روز حزبي از اين و آن جناح سياسي تلاش مي‌كند تا با ارايه تحليلي، فضا را براي كانديداي مطلوب خود، مساعد كرده و به ‌نحوي از او در اين ميدان رقابت حمايت كند. اصلاح‌طلبان اگرچه حركت به سوي تاسيس نهادي اجماع‌ساز را آغاز كرده‌اند اما هنوز درباره چند و چون آن به اجماع نرسيده‌اند، اما احزاب منتسب به اين جريان سياسي مسير خود را دنبال مي‌كنند و در پي آنند كه نشان دهند دست‌شان براي داشتن نامزد مطلوب خالي نيست. اين در حالي است كه بنا بر برخي شنيده‌ها برخي چهره‌هاي شاخص از جمله اسحاق جهانگيري كه در انتخابات رياست‌جمهوري 92، حضوري موثر داشت و به همين دليل بسياري از او به عنوان گزينه قطعي اصلاح‌طلبان در انتخابات 1400 مي‌گفتند، حال چندان تمايلي به حضور در صحنه انتخابات ندارد و ظاهرا تحركات نصفه و نيمه اين مدت را نيز متوقف كرده است. در نتيجه حالا با نبود چهره‌هايي چون جهانگيري، احزاب در حال رايزني براي دعوت از ديگر شخصيت‌هاي برجسته براي ورود به اين مهم‌ترين رقابت سياسي 1400 هستند و حالا بار ديگر نام سيدحسن خميني، توليت آستان امام خميني(ره) لابه‌لاي اين گمانه‌زني‌ها به گوش مي‌رسد.

جريان اصلاحات و سيدحسن خميني رابطه خوبي دارند. هر چند يادگار امام رسما عضو هيچ گروه و حزبي نيست، اما روابط نزديكش با شخصيت‌هاي برجسته جريان اصلاحات به‌ويژه سيدمحمد خاتمي باعث شده تا بسياري او را از جمله اصلاح‌طلبان بشناسند. نام سيدحسن خميني اما حالا در شرايطي مطرح مي‌شود كه به نظر مي‌رسد احزاب اصلاح‌طلب براي رسيدن به كانديداي واحد چالش‌هايي جدي پيش‌رو دارند. هر چند اين مشكل به هيچ عنوان مختص اصلاح‌طلبان نيست و اتفاقا اصولگرايان از آنجا كه مسير رسيدن به پاستور را پيش ‌روي خود هموارتر مي‌بينند، بيش از رقيب اصلاح‌طلب ديگر بحث «اجماع» و «وحدت» هستند.

با اين همه اما غلامعلي دهقان، از اعضاي حزب اعتدال و توسعه ديروز در تحليلي انتخاباتي گفته است: «به نظر مي‌رسد ميان اصولگرايان انقلابي و ارزشمدار آقاي رييسي اين قدرت (اجماع‌سازي) را دارد. او در انتخابات سال ۹۶ نيز نزديك به ۱۷ ميليون راي داشت. عملكرد آقاي رييسي در قوه قضاييه نيز مي‌تواند بخشي از جامعه را راضي كرده باشد. اتفاقا مشاهده كردم كه برخي اصولگرايان نيز همين نظر را دارند. در ميان طيف مقابل، تنها كسي كه مي‌تواند اين اجماع را شكل دهد، آقاي سيدحسن خميني است.»

دهقان در تشريح نظر خود توضيح داده كه سيدحسن خميني مورد تاييد اصلاح‌طلبان سنتي و پيش‌رو، اعتداليون و اصولگرايان معتدل است و در حالي نام سيدحسن خميني را مطرح مي‌كند كه بخشي ديگر از حزب اعتدال و توسعه بارها نام علي لاريجاني را از قضا با همين جايگاه و همين شكل مقبوليت به ميان آورده‌اند. حزب اعتدال و توسعه كه اكثر اعضاي آن مسوولان بلندپايه در دولت حسن روحاني هستند، درپي آن است كه كانديداهايي ميانه‌رو و ائتلافي را به ميدان بياورد. بر اين اساس شنيده‌ها حاكي از آن است كه دولت قصد حمايت از لاريجاني را دارد ولي هنوز لاريجاني درباره تصميم خود اظهارنظر نكرده و با توجه به شواهد، احتمالا اين حزب متفاوت از احزاب اصلاح‌طلب بيشتر به اجرايي شدن برنامه‌هاي خود فكر مي‌كنند و در نظر دارند كه طرحي عملياتي براي انتخابات 1400 ارايه كنند تا هر طور كه شده در اين انتخابات پيروز شوند. اين اما با نظر بسياري از چهره‌هاي اصلاح‌طلب در تضاد است؛ چراكه آنان معتقدند نبايد به هر شيوه و شكل كه شده، در انتخابات 1400 كانديدا معرفي كنند، آنان مي‌گويند بايد با كانديدايي كاملا اصلاح‌طلب وارد رقابت شوند تا پس از انتخابات نيز بتوانند به حمايت خود از او ادامه دهند و همزمان پاسخگوي اقداماتش باشند.

به ‌هر حال اما دهقان ديروز در گفت‌وگو با پايگاه خبري-تحليلي نامه‌نيوز، به تشريح ويژگي‌هاي شخصي سيدحسن خميني پرداخته و گفته است: «اگر آقاي سيدحسن خميني ورود كند، باعث تعالي نظام سياسي كشور مي‌شود؛ چون او يك مجتهد آگاه به دو مقوله مكان و زمان است و مي‌تواند راهي را كه امام خميني، رهبر فقيد انقلاب در فقه سياسي شيعه ايجاد كردند، استمرار ببخشد و بسياري از چالش‌هاي نظام را به ‌لحاظ فكري، فرهنگي و فلسفي حل كند. آمدن آقاي سيدحسن خميني باعث اميدواري بخشي از جامعه ايراني مي‌شود كه ما به آنها نوانديشان ديني مي‌گوييم؛ كساني كه معتقدند دين مي‌تواند در هر زماني پاسخگوي نيازها باشد. اين جريان طي 2 دهه گذشته به تدريج ضعيف شد و چون آقاي سيدحسن خميني متعلق به اين جريان فكري است، به نظر مي‌رسد اين بخش جامعه كه از طبقه متوسط شهري هستند، وارد انتخابات مي‌شود.» دهقان همچنين گفته است: «حضور آقاي سيدحسن خميني به نوعي نمادين بازگشت به آرمان‌هاي صدر انقلاب است، به ‌خصوص اصولي از قانون اساسي كه درباره توجه به حقوق ملت مورد غفلت قرار گرفته است. علاوه بر اينكه ايشان ميانسال و روحيه جواني دارد كه رهبري بارها به آن تاكيد كردند. او مي‌تواند در بين بخشي از جوانان نوانديش و نوگراي جامعه جاذبه ايجاد كند.»

تعريف و تمجيد اين عضو حزب اعتدال و توسعه كه زماني سخنگوي اين تشكل سياسي بود، از سيدحسن خميني در حالي است كه به نظر مي‌رسد او خود چندان تمايلي به حضور در انتخابات‌رياست‌جمهوري ندارد. چه آنكه مهرماه امسال سيداحمد خميني پسر او به همشهري آنلاين گفته بود: ‌«شنيده‌ام كه برخي بزرگان و دوستان پيشنهاد كانديداتوري در اين انتخابات را به ايشان داده‌اند اما مشورت در جايي لازم است كه ترديد و شكي براي انجام يك عمل وجود داشته باشد. در حالي كه من هيچ اراده‌اي در شخص پدرم براي كانديداتوري در انتخابات نمي‌بينم كه بخواهد منتهي به شك و ترديد شود و حال بخواهند با مشورت گرفتن از ديگران به يك جمع‌بندي نهايي برسند.» ضمن آنكه بررسي شواهد هم گفته‌هاي سيداحمد خميني را تاييد مي‌كند. سيدحسن خميني تجربه يك‌بار مواجهه با شوراي نگهبان را داشته كه تجربه‌اي خوب برايش نبوده است. او در انتخابات گذشته مجلس خبرگان رهبري با حمايت حداكثري جريان‌هاي سياسي وارد شد و نام‌نويسي كرد اما با دست رد شوراي نگهبان مواجه شد. در آن زمان مرحوم اكبرهاشمي‌رفسنجاني حمايتي ويژه از سيدحسن خميني داشت و نسبت به ردصلاحيت او نيز واكنش تندي نشان داد. به‌ هر حال او آن زمان كه عزمي جزم براي ورود به انتخابات داشت، از ماه‌ها قبل فعاليت‌هاي خود را شروع كرده و براي اين رقابت سياسي تدارك ديده بود، اما حالا هيچ تحركي از او ديده نمي‌شود.

اسماعيل گرامي‌مقدم، چهره سياسي اصلاح‌طلب اما در اين رابطه به «اعتماد» مي‌گويد: «در اين باره تحليل‌هاي متفاوتي وجود دارد. ولي باتوجه به وضعيتي كه در انتخابات يازدهم داشتيم، بايد بزرگ‌ترين دغدغه ما مشاركت گسترده مردم باشد. اين بزرگ‌ترين چالش پيش‌روي حاكميت و اصلاح‌طلبان است؛ بنابراين اگر چهره‌هايي وارد شوند كه شناخته شده باشند و مردم نسبت به آنها اعتماد داشته باشند مثل حسن آقاي خميني مي‌تواند به مساله مشاركت كمك كند و خيلي تاثيرگذار باشد. ولي كنار اين، تحليل ديگري هم مطرح است مبني بر اينكه چهره‌هاي جديد ممكن است باعث رونق انتخابات شود و مردم دنبال شخصيت‌هايي باشند كه اگرچه مسووليت‌هايي داشته‌اند ولي چندان مورد توجه نبوده و مي‌شود و به عنوان «پديده» از آنان ياد كرد. بنابراين فكر مي‌كنم كه در جريان اصلاحات اگر هر دو رويكرد دنبال شود و احزاب به ‌نحوي بر اين مهم به اتفاق‌نظر و اجماع برسند، احتمال اينكه مردم مشاركتي گسترده داشته باشند، بيشتر است.»

اين چهره سياسي اصلاح‌طلب همچنين با اشاره به طرح نام چهره‌هايي ميانه‌رو چون علي لاريجاني و سيدحسن خميني مي‌گويد: «هر كدام از شخصيت‌ها يك جايگاهي دارند. درباره آقاي لاريجاني بايد اتفاقات خاصي رخ دهد و باتوجه به اينكه اصلاح‌طلبان هم تاكيد داشتند كه با هويت اصلاح‌طلبي وارد انتخابات 1400شوند؛ اولويت راهبري با همين رويكرد است اگر كه تصميمات تغيير نكند و سراغ ديگر راهبردها نروند. ولي به ‌هر حال بايد گفت كه اصلاحات ريشه‌اي است كه از خط امام(ره) منشا گرفته و بدون شك، دنبال آقاي سيدحسن خميني خواهند رفت و از كانديداتوري او استقبال خواهند كرد و ضمن اينكه اصولگراهاي معتدل هم از حضور سيدحسن خميني استقبال مي‌كنند؛ چراكه وابسته به بيت امام(ره) است و به عنوان چهره‌اي معتدل در جمع اصلاح‌طلبان و كل جرياني كه به نام خط امام(ره) از ابتداي انقلاب فعاليت كرده، شناخته مي‌شود.»

اين تنها گرامي‌مقدم نيست كه معتقد است حضور احتمالي سيدحسن خميني منجر به اجماع اصلاح‌طلبان پيرامون او مي‌شود و هستند اصلاح‌طلبان ديگري كه چنين نظري دارند. با اين همه سكوت سيدحسن خميني همچون چند چهره شاخص ديگر منتسب به جريان اصلاحات مي‌تواند دلايلي تاكتيكي داشته باشد. هر چه باشد كانديداي اصلاح‌طلب بايد خود را براي هجمه‌هاي گاه و بي‌گاه رقيب و به‌خصوص تندروهاي اصولگرا آماده كند و با اين حساب، شايد بهتر است چراغ خاموش پيش بيايند تا مگر تا حدودي فرصت تخريب را از رقيب بگيرند.