دریچه امید رو به اقتصاد ایران؛ از سرگیری پروژه خط آهن پاکستان به ترکیه از طریق ایران

نواندیش: اخیراً، ترکیه، ایران و پاکستان اعلام کردند که پروژه راه آهن استانبول-تهران-اسلام آباد (ITI) را دوباره احیا می‌کنند، پروژه‌ای که در سال 2009 آغاز شد، اما علیرغم برخی اقدامات هرگز به صورت کامل عملیاتی نگردید. در جلسه وزیران حمل و نقل و ارتباطات اکو که ماه گذشته برگزار شد، عادل کارائیسیل اوغلو وزیر حمل و نقل ترکیه اعلام کرد که این پروژه امسال دوباره راه اندازی می‌شود. پس از نهایی کردن نرخ تعرفه و جدول زمانی، این سه کشور در ابتدا زمینه حمل و نقل کانتینری را فراهم می‌کنند.

به گزارش آریا سعادتمند از سرویس بین الملل نواندیش، نشریه "ساوت چاینا" در مورد از سرگیری پروژه خط آهن پاکستان، ایران و ترکیه نوشت: این خط آهن پس از راه اندازی کامل، می‌تواند تجارت را در سایر کشورها از جمله افغانستان، آذربایجان و پنج کشور آسیای مرکزی تحت پوشش سازمان همکاری اقتصادی یا اکو گسترش دهد. خط آهن فوق همچنین می‌تواند بستر توسعه، تجارت و سرمایه گذاری را که در سال 1985 توسط رهبران ایران، ترکیه و پاکستان تأسیس شد، تقویت کند. با احداث کامل خط آهن قطار می‌تواند مسیر 6500 کیلومتری پاکستان به ترکیه را فقط طی 11 روز طی کند، در حالی که این مسیر از طریق دریا 45 روز طول می‌کشد.

طبق گزارشات اخیر رسانه‌ها، این پروژه همچنین می‌تواند از طریق خط آهن مین لاین-1 پاکستان را به سین کیانگ در چین متصل کند. بر اساس پروژه ام ال-1 ، قرار است مسیرهای ریلی موجود پاکستان به روز ‌شود تا قطارها بتوانند دو برابر سریعتر از سرعت فعلی حرکت کنند، ام ال-1 یکی از مهمترین پروژه‌های تحت کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) است.

این پروژه در اوت سال 2020 توسط عالی ترین نهاد اقتصادی پاکستان تصویب شد و هزینه آن هم 6.8 میلیارد دلار برآورد گردید، قرار است چین 90 درصد از بودجه این پروژه را تأمین کند. پیش بینی می‌شود پروژه ذکر شده تا پایان سال 2026 تکمیل شود.

پروژه راه آهن پاکستان، ایران، ترکیه علی رغم مزایای بسیار زیادی که برای منطقه دارد، بیش از یک دهه است که متوقف مانده است. یکی از بزرگترین موانع تکمیل آن هم تحریم‌های اقتصادی علیه ایران بوده است.
دوم، حتی اگر این خط آهن توسط سازمان ملل به عنوان یک مسیر بین المللی شناخته شده باشد باز هم به دلیل زیرساخت‌های ناکافی، فقط شامل سفر قطارهای باری می‌شده است. به گفته وزیر راه آهن قبلی پاکستان، غلام احمد بیلور، حرکت‌ قطار مسافربری تنها در زمان تکمیل سفرهای باری محقق می‌شود.

سرانجام، اتصالات قطارهای پاکستان برای اتصال به خطوط بین المللی به یک ارتقا استاندارد نیاز داشتند. خط آهن پاکستان از طریق کویته در استان بلوچستان در جنوب غربی به مسیر ریلی آی تی آی متصل می‌شود. مسیر ریلی کویته-تفتان، که برای این قطار مورد استفاده قرار می‌گیرد، یک قرن پیش ساخته شده و به شدت نیاز به ارتقا دارد.

در ماه اوت گذشته، وزیر راه آهن پاکستان اعلام کرد که یک مطالعه امکان سنجی برای به روزرسانی پیشنهادی به پایان رسیده و 112 میلیارد روپیه پاکستان معادل 694 میلیون دلار آمریکا برای تعمیرات برآورد شده است. برای اینکه قطار آی تی آی طبق برنامه فعال و سریع کار کند، این فرایند باید به سرعت تکمیل شود.
اشکالات و تأخیرهای پیش روی سرویس یادآور پروژه بزرگراه همکاری منطقه‌ای برای توسعه بین همان سه کشور است. این بزرگراه اولین تلاش آنها برای تقویت تجارت از طریق جاده‌ و مسیر راه آهن تحت سیستم همکاری منطقه ای برای توسعه بود.

خط آهن آی تی آی برای ایران بسیار جذاب است چرا که می‌تواند به ترمیم اقتصاد متضرر از تحریم‌های این کشور کمک کند. لوكاز پرزيبيزفسكي، تحليلگر غرب آسيا در آكادمي مطالعات جنگ ورشو، خاطرنشان كرد كه براي تهران، اين يك مسير تجارتي جايگزين و جذاب است، زيرا كشورهاي اكو با ارزهاي داخلي معامله مي‌كنند. او همچنین افزود كه در زمان بحران و جنگ، چنین راه‌های تجارت زمینی جایگزین بسیار ارزشمند و سودآور است.

پروژه قطار آی تی آی همچنین می‌تواند تحت عنوان کمربند و راه ابتکار چین جزو مسیرهای مهم ریلی برای این برنامه به حساب آید. به گفته پرزبیشوزکی، چین زیرساخت‌های حمل و نقلی ایران را بخشی از ابتکار عمل می‌داند.

این قطار از طریق خط آهن باکو-تفلیس-کارس از مسیر بین المللی خزر عبور کرد. بدون شک مسیر آی تی آی نسبت به کریدور خزر از پیچیدگی کمتری برخوردار است و با اتصال پکن به ایران و ترکیه از طریق پاکستان، می تواند به بخشی از ابتکار عمل کمربند و جاده چین تبدیل شود. مسیر قطار آی تی آی همچنین به اهمیت استراتژیک و اقتصادی پاکستان می‌افزاید. با این وجود، تنها در صورتی تحقق خواهد یافت که اسلام آباد بتواند زیرساخت‌های ریلی خود را تقویت کند.